فرهنگ بدون هنر و هنر بدون موسیقی غیرقابل تصور است

تمدن بدون فرهنگ، فرهنگ بدون هنر و هنر بدون موسیقی غیرقابل تصور است. پس باید سعی کنیم تصور خودمان را روشن و مفاهیم را تعریف کنیم.

علیرضا مشایخی در گفت‏وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به آسیب‏‌های موسیقی در ایران، عدم تعریف واحد از موسیقی را یکی از دلایل ضعف آن برشمرد و گفت: مهم‏ترین موضوعی که در ارتباط با موسیقی در مملکت ما وجود دارد، این است که واژه‏‌ی موسیقی هنوز در کشور تعریف نشده و این واژه را در روز، بارها در متفاوت‏‌ترین معانی می‏‌شنویم و می‏‌بینیم.

این آهنگساز و رهبر ارکستر با بیان این مطلب افزود: در کشوری مثل آلمان وقتی صحبت از موسیقی می‏‌شود، تصور روشنی وجود دارد که موسیقی چیست و گونه‏‌های مختلفی در موسیقی هست که به نوبه‏‌ی خود تعریف شده‏‌اند و وقتی شما می‏‌گویید موسیقی مجلسی، موسیقی سمفونیک و موسیقی پاپ همه‏ معنی آن را می‏‌دانند. در مملکت ما این مفاهیم به‌کار می‏‌روند بدون آن‏که معانی آنها تعریف شده باشد. درنتیجه مقدار زیادی سوءتفاهم به وجود می‏‌آورد.

وی؛ تمدن بشری را بدون موسیقی توجیه‏‌ناپذیر دانست و اظهار داشت: درباره‏‌ی کاربرد موسیقی که چه هست و چگونه به وجود آمده و چگونه به یک بُعد اصلی تمدن بشری تبدیل شده؛ باید گفت بطور کلی تمدن بدون فرهنگ، فرهنگ بدون هنر و هنر بدون موسیقی غیرقابل تصور است. باید سعی کنیم تصور خودمان را روشن و مفاهیم را تعریف کنیم. حال در چنین محیطی که خود واژه‏‌ی موسیقی تعریف نشده؛ الزاما موقعیت موسیقی و موسیقیدان هم تعریف نشده است و ما شاهد ضد و نقیض‏‌های بسیار هستیم.

مشایخی ضمن اشاره به عدم امکان تدریس سازهایی که در سرود ملی به‏‌کار گرفته می‏‌شوند نیز گفت: ما به سرود ملی در مملکت احتیاج داریم اما نوازندگان سازهایی که باید این سرود را بنوازند؛ آن‏طور که باید از امکانات آموزشی بهره‏‌مند نیستند. یک لحظه اگر به صحبت من توجه کنید می‏‌بینید چه تناقضی حاکم هست. وقتی بیست و پنج سال پیش تازه به ایران برگشته بودم با این مسئله مواجه شدم که تدریس تعدادی از سازهای ارکستر سمفونیک قرار است در تهران تعطیل شود. ناگزیر در نامه‏‌ی سرگشاده‏‌ای این مسئله را با مسئولان وقت مطرح کردم که آیا چند سال دیگر سرود ملی مملکت را می‏‌خواهید با نوازنده‏‌های چینی و ژاپنی اجرا کنید؟ شما یک سرود دارید. قرار است چه کسی آن را بنوازد و اجرا کند؟ بعد این شایعه در ایران درست شد که سازهای غربی اصلا نباید در ایران تدریس بشوند. مدتی هم تدریس نمی‏‌شدند.

وی تصریح کرد: " آلفرد اوول " از اساتید برجسته‏‌ی سازشناسی اتریشی در یکی از سخنرانی‏‌هایش مطرح می‏‌کند ‏که در اروپا، وجود ارکستر سمفونیک مدیون جریان عبور تاریخی سازها از شرق به غرب است. اما ما که مالک این سازها بودیم قدر آنها را نمی‏‌دانیم. ما باید در این مورد که این سازها در طول تاریخ چگونه تکامل یافته‏‌اند، به یک وسعت‌نظر تاریخی دست یابیم و دچار احساسات آنی نشویم که معمولا از جانب کسانی‏‌که مطالعه‏‌ی کافی ندارند؛ مطرح می‏‌شود.

این آهنگساز با تأکید بر این‏که ازنظر تاریخی درمورد موسیقی غفلت شده، گفت: چنین غفلتی؛ مسئله‏‌ی هزاران سال است و باید این غفلت را جبران کنیم و این‏که چگونه می‌توانیم جبران کنیم؛ پاسخش بسیار روشن است. ما ایرانی‏‌های زیادی داریم که در بهترین سطوح دانشگاهی در اقصی نقاط دنیا تدریس می‏‌کنند. آهنگسازانی داریم که آثارشان در مهم‏ترین سالن‏‌های دنیا اجرا می‏‌شود؛ پس ما قدرتش را داریم. باید سعی کنیم اجزای این پازل را بهم وصل کنیم و یک تصویر شفاف‏‌تر از آینده‏‌ی هنر کشورمان داشته باشیم.

وی با ارائه‏‌ی راهکاری برای موضوع موسیقی در ایران خاطرنشان کرد: من به‌عنوان مدرس موسیقی؛ معتقدم که علاقمندان به موسیقی بجای این‏که در انتظار اصلاح فضای آموزشی بمانند، باید رأسا به فراهم کردن محیط آموزشی لازم مبادرت ورزند و در این زمینه بود که ما گروه موسیقی تهران را تأسیس کردیم. این گروه توانسته متجاوز از بیست سال صدها برنامه عرضه کند.

مشایخی در خاتمه از برگزاری جشنواره‏‌ی موسیقی کلاسیک تا معاصر خبر داد و گفت: خوشحالم به اطلاع برسانم که هفتمین گردهمایی وسیع ما باعنوان جشنواره‏‌ی موسیقی کلاسیک تا معاصر در روزهای ۱۱ تا ۱۴ دی‌ماه در تالار رودکی برگزار می‌شود.