در نشست «نقش کتاب به عنوان رابط میان فرهنگی و میان نسلی» مطرح شد:
شکاف بین نسلی با کمک رسانه‌ها می‌تواند کاهش پیدا کند
ابراهیم افشار زنجانی در نشست «نقش کتاب به عنوان رابط میان فرهنگی و میان نسلی» اظهار داشت: رسانه‌ها می‌توانند با رساندن پیام‌های نسل امروز به نسل بعدی به کاهش شکاف بین نسلی کمک کنند.
به گزارش ایلنا، نشست «نقش کتاب به عنوان رابط میان فرهنگی و میان نسلی» از سلسله نشست‌های موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به مناسبت بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، سه شنبه ۲۷ آبان ماه با حضور دکتر غلامرضا امیرخانی، دکتر ابراهیم افشار زنجانی و دکتر اسماعیل حسن زاده برگزار شد.
حسن زاده در ابتدای این نشست، تصریح کرد: کتاب، گمشده جامعه امروز ایران شده است. کارنامه کتابخوانی ما درخشان نیست و در مقایسه با تمدن‌های نوین در زمینه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی دچار وقفه و مشکل شده ایم. درباره این که چگونه و با چه ابزارهایی می‌توانیم به آن دوران درخشان بازگردیم و در این دوره گذرا و متلاطم چگونه نسل امروز را با کتاب آشتی بدهیم، نیاز به بحث و چاره اندیشی است.
شکاف بین نسلی با کمک رسانه‌ها می‌تواند کاهش پیدا کند
افشار زنجانی در ادامه این نشست گفت: در گذشته درصد کمی از مردم سواد داشتند و بیشتر ارتباط‌ها شفاهی بود. بنابراین آنچه که از تمدن اسلامی به عنوان شکوفایی یاد می‌کنیم بیشتر مربوط به قرون اولیه است.
وی اظهارداشت: کتاب تنها یک رسانه است. اما چون عمری با ما بوده، تقدسی پیدا کرده است. درحالی که اکنون نقش خود را از دست داده است و شاهد هستیم مطالعه انجام می‌شود اما با کتاب نیست. گرچه همچنان بخش مهمی از یافته‌های علمی به ویژه در علوم انسانی در قالب کتاب منتشر می‌شود. اما در رشته‌های دیگر کتاب خیلی جای کوچکی دارد. البته کتاب رسانه‌ای خوب و معتبر است.
وی در پاسخ به این سوال که کتاب چگونه می‌تواند شکاف بین نسلی را پر کند، گفت: این شکاف در دوران و جوامع مدرن وجود دارد و در جوامع پیشامدرن چون تغییرهای چندان زیادی وجود نداشته با مساله شکاف بین نسلی چندان روبرو نبودیم. بنابراین شکاف بین نسلی از دوران مدرن با ظهور دیدگاه‌ها و علوم جدید و تکنولوژی به وجود می‌آید. این شکاف را در دوران امروز داریم و در آینده نیز با پیشرفت تکنولوژی‌ها بیشتر خواهد شد.
وی ادامه داد: اما رسانه‌ها می‌توانند با رساندن پیام‌های نسل امروز به نسل بعدی به کاهش این شکاف بین نسلی کمک کنند. البته این انتقال پیام باید بدون دخالت دولت‌ها باشد.
افشار زنجانی تصریح کرد: برای گسترش فرهنگ کتابخوانی، نیاز به ایجاد جذابیت و فراهم کردن شرایطی است که نسل امروز سوال‌های خود را بپرسد و از طریق کتاب‌ها و طرقی که به آن اعتماد دارد به پاسخ سوال خود برسد. قفسه‌های کتابخانه‌های ما امروز پر است از کتاب‌هایی که مردم نمی‌خوانند و علاقه‌ای به خواندن این کتاب‌ها ندارند. ما باید به مردم آنچه عرضه کنیم که دوست دارند، بخوانند.
شکاف بین نسلی در حوزه کتاب از دوره صفوی به وجود آمده است
امیرخانی نیز در ادامه این نشست، گفت: شکاف بین نسلی که در حوزه کتاب در جامعه اتفاق افتاده است باید در دوره صفوی ریشه‌یابی کنیم. در این دوره به مساله چاپ اهمیت داده نشد و موجب از بین رفتن آثار بسیاری شد.
وی گفت: مساله و معضل دیگری که داریم مربوط به گسترش فضای مجازی است. در حال حاضر اگر بخواهم دو ساعت وقت بگذارم برای مطالعه، بیشتر این وقت به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اختصاص پیدا می‌کند. درحالی که در چنین فضایی امکان فرصت مطالعه عمیق نیست.
امیرخانی تصریح کرد: از ناآگاهی خطرناک تر، آگاهی ناقص است که می‌تواند موجب اتفاقات ناخوشایند همانند به وجود آمدن داعش شود. معتقدم این شکاف بین نسلی به دلیل آگاهی ناقص است.
وی افزود: مساله دیگر نظام آموزش و پرورش ما است که شیوه عملکرد آن موجب کتاب گریزی می‌شود. البته در کتاب‌های درسی ما مطالب خوبی وجود دارد اما با بدسلیقگی همراه شده است. کتاب در نظام آموزشی ما کم رنگ دیده شده است.
وی تاکید کرد: اگر کتاب خوب عرضه کنیم می‌توانیم بر شکاف بین نسلی غلبه کنیم. مساله‌ای که تجربه‌های موردی موفق آن را داشته‌ایم که در این زمینه می‌توان به فروش بسیار زیاد کتاب پیر پرنیان اندیش؛ خاطرات هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) اشاره کرد.
افشار زنجانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست گفت: دسترسی به اینترنت ما را به هیچ وجه از خواندن کتاب بی‌نیاز نمی‌کند.
وی درباره راه‌های افزایش علاقه مندی مردم به کتاب به تجربه حضور خود به عنوان کتابدار در شهر سیدنی استرالیا، اشاره کرد و افزود: در این کشور کتابخانه عمومی به نوعی کتابخانه شخصی همه شهروندان بود و کتابدار کتاب‌ها را بر حسب علائق مردم تهیه می‌کردند. کتاب در آنجا اگر گران‌تر نباشد، ارزان‌تر نیست. مردم هم چندان خریدار کتاب نیستند اما کتاب از طریق کتابخانه‌ها با فراوانی و بدون کمترین واسطه و برای همه قشر سنی و سلیقه‌ای در اختیارشان قرار دارد.
امیرخانی هم در صحبت‌های پایانی خود در این نشست گفت: در این وضعیت نامطلوب کتابخوانی، مسائل فضای مجازی هم بر شرایط ما آوار شده است. ما نتوانستیم نسبت خود را با گذشتگان حفظ کنیم. بسیاری از نام‌ها و مکان‌ها به عنوان حافظه تاریخی و فرهنگی‌مان باید حفظ می‌شد و همین رویکرد و کج سلیقگی‌ها موجب شکاف بین نسلی شده است.
نشست «نقش کتاب به عنوان رابط میان فرهنگی و میان نسلی» همزمان با چهارمین روز از هفته کتاب با مشارکت انجمن ایرانی تاریخ از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار و به صورت زنده از طریق اینستاگرام این موسسه پخش شد.
بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «دانایی؛ مانایی» از ۲۴ آبان آغاز و تا ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۹ ادامه دارد.
