مسئولان ارشاد از جشنواره خنیاگران مهر حمایت نکردند/ شهر صحنه دیگر گروه موسیقی ثابت ندارد/ نگاه داوران جشنواره به ساز تنبور، ملی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از اتفاقات خوب که طی ماه‌های اخیر رخ داده، برگزاری نخستین دوره جشنواره «تکنوازان تنبور» به دبیری سعید صفری است که باتوجه به بحران بیماری کرونا، قرار است به صورت مجازی برگزار شود. این رویداد که با همکاری انجمن موسیقی تهران، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن موسیقی شهرستان قدس و هم‌نوازان «روچیار» و «آلابرز»، توسط آموزشگاه‌های موسیقی «دیلغم» و «عرفان» برگزار می‌شود، اواخر خردادماه امسال طی انتشار فراخوان از متقاضیان رده‌های سنی الف (12 تا 17 سال)، ب (18 تا 22 سال)، ج (23 تا 29 سال) و بخش ویژه (رده سنی زیر 12 سال) دعوت به عمل آورده است.

سیدنادر اجاق، هوشنگ امیریان، سیدوحید شاه ابراهیمی، سعید صفری، کوروش قزوینه، فرخ حقیقی و فرزاد بازگیر اعضای هیئت انتخاب هستند و عبدالرضا رهنما، سیدآرش شهریاری، سیدمحمد ذوالنوری، حیدر کاکی، مریم قره‌سو و شهرام صارمی نیز اعضای هیئت داوران این جشنواره را تشکیل می‌دهند.

سعید صفری درباره جزییات برگزاری جشنواره «تکنوازان تنبور» و وضعیت موسیقی در منطقه کرمانشاه و صحنه با ایلنا گفتگو کرد. او درباره دلایل عدم برگزاری جشنواره خنیاگران مهر که قرار بود آبان‌ماه سال گذشته برگزار شود نیز  توضیحاتی ارائه کرد.

جشنواره «تکنوازان تنبور» که نخستین دوره آن بزودی برگزار می‌شود، در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

دو ماه پیش استارت کار زده شد و اعضای هیئت داوران انتخاب شدند و با همراهی آنها به وضع سیاست‌گذاری‌ها و قوانین مربوطه پرداختیم و سپس فراخوان جشنواره را منتشر کردیم و پس از آن متقاضیان به ارسال آثارشان بر اساس شرایط و قوانین جشنواره پرداختند. بیستم تیرماه نیز مهلت ارسال به پایان رسید و طی چند روز گذشته نیز بازبینی آثار آغاز شده و تا  یکی دو روز آینده این مرحله نیز به پایان می رسد و راه‌یافتگان به مرحله بعد خواهند رفت و آثارشان مورد ارزیابی داوران قرار خواهد گرفت.

بخشی از  سرعت عمل‌مان در زمینه انتخاب و ارزیابی آثار به این دلیل است که جشنواره به صورت مجازی برگزار می‌شود. طبیعتا اگر قرار بود متقاضیان به صورت حضوری در جشنواره حضور یابند، آمادگی‌های دیگری نیز لازم بود و زمان بیشتری می‌طلبید

باتوجه به تاریخ انتشار فراخوان در 22 خردادماه، به نظر می‌رسد در جمع‌آوری آثار و انتخاب‌ها سرعت عمل به خرج داده‌اید.

بله همینطور است. بخشی از این سرعت عمل به این دلیل است که جشنواره به صورت مجازی برگزار می‌شود. طبیعتا اگر قرار بود متقاضیان به صورت حضوری در جشنواره حضور یابند، آمادگی‌های دیگری نیز لازم بود و زمان بیشتری می‌طلبید. ما آثار را به صورت مجازی و از طریق شبکه‌های مجازی برای اعضای هیئت بازبینی ارسال کردیم و آنها نیز بر اساس فایل‌های تصویری ارسال شده به بررسی و انتخاب پرداختند. در ادامه نیز دیگر بخش‌های جشنواره به صورت مجازی دنبال می‌شود و برگزار خواهند شد. 

 برگزاری مجازی جشنواره برای متقاضیان چه مزایایی دارد؟

متقاضیان برای ارائه آثار و حضورشان در جشنواره از اجرایشان فیلم می‌گیرند. آنها این فرصت را دارند که برای اجرا تمرین بیشتری کنند و حتی اجرای نهایشان را به صورت چندباره ضبط کنند تا به آن فضایی که مدنظرشان است نزدیک‌تر شوند. همه اینها باعث می‌شود نسبت به اجرای صحنه‌ای استرس کمتری داشته باشند. 

از ماه پیش تاکنون چه تعداد متقاضی برای حضور در جشنواره اقدام به ارسال آثارشان کردند و چند اثر به مرحله بعد راه یافته است؟

تعدادی از آثار ارسال شده خارج از رده بندی سنی بودند و تعدادی از متقاضیان، مدراکشان را به صورت ناقص برای ما ارسال کرده بودند و در میان آثار ارسال شده نیز برخی فایل‌ها مشکل داشت؛ با احتساب همه این‌ها باید بگویم 117 اثر به صورت قطعی در جشنواره پذیرفته شده‌اند. 

قرار بود در آبان‌ماه جشنواره «خنیاگران مهر» را برگزار کنیم که بروز حوادثی که در آن مقطع رخ داد، مانع این اتفاق شد. پس از آن، کمی بعد با شیوع بیماری کرونا مواجه شدیم و مجموع این اتفاقات باعث شد به برگزاری جشنواره «تکنوازان تنبور» بیاندیشیم. از همان زمان، برگزاری برنامه‌های مجازی تا حدودی باب شده بود و ما نیز بر همین اساس استارت کار را زدیم و به تعامل با استادان پرداختیم و آنها نیز لطف داشتند و از پیشنهاد ما استقبال کردند. 

یکی از نکات جالب توجه در جشنواره «تکنوازان تنبور» نحوه انتخاب داواران این رویداد است. حضور استادانی چون سیدآرش شهریاری، عبدالرضا رهنما، سید محمد ذوالنوری، حیدر کاکی و مریم قره‌سو در نخستین دوره اتفاقی مغتنم است. آنها تا چه حد از پیشنهاد شما استقبال کردند؟

من و دیگر همکارانم از چند ماه قبل یعنی در ابتدای شیوع بیماری کرونا و ایام نوروز با استادان رایزنی کردیم و صحبت‌های نهایی را نیز انجام دادیم. البته قرار بود در آبان‌ماه جشنواره «خنیاگران مهر» را برگزار کنیم که بروز حوادثی که در آن مقطع رخ داد، مانع این اتفاق شد. پس از آن، کمی بعد با شیوع بیماری کرونا مواجه شدیم و مجموع این اتفاقات باعث شد به برگزاری جشنواره «تکنوازان تنبور» بیاندیشیم. از همان زمان، برگزاری برنامه‌های مجازی تا حدودی باب شده بود و ما نیز بر همین اساس استارت کار را زدیم و به تعامل با استادان پرداختیم و آنها نیز لطف داشتند و از پیشنهاد ما برای حضور در بخش داوری استقبال کردند.

برای برگزاری بهتر جشنواره تا چه حد از نظرات و دیدگاه‌های اساتید بهره بردید؟

استادان مذکور حتی در نحوه سیاست‌گذاری‌های جشنواره، چگونگی بارم‌بندی داوری‌ها، چگونگی انتخاب‌ها و معیارها و اساس کار به ما کمک کردند. بخصوص استادان سیدآرش شهریاری و عبدالرضا رهنما در این زمینه‌ها بسیار با ما همراه بودند و برای سیاست‌گذاری‌های کلی جشنواره بیشترین زحمت را کشیدند و از آنها سپاسگزارم.

به هرحال حضور افراد مطرح و کاربلد به عنوان داور در جشنواره‌ها موضوعی بسیار مهم است و می‌توان گفت ارزش و عیار هر جشنواره را به نوعی داورانش تعیین می‌کنند. 

بله درست است و اگر دقت کرده باشید، متوجه خواهید شد داوران، استادان برجسته‌ای هستند که در زمینه موسیقی مقامی و ساز تنبور شناخته شده و مطرحند. خانم مریم قره‌سو و آقای شهرام صارمی نیز از چهره‌های علمی و هنری به شمار می‌آیند و رزومه‌های وزین و مشخصی دارند و از این جهت به جمع استادان تنبور اضافه شده‌اند تا کم و کیف کار را بالا ببرند. در مجموع تلاشمان این بوده تیم کاملی از داوران داشته باشیم.

 جشنواره «تکنوازان تنبور» منطقه خاصی را مدنظر ندارد و استادان حاضر در جشنواره با اینکه اهل مناطق مختلف کرمانشاه هستند، اما نگاهی ملی به تنبور دارند و این اتفاق باعث شده آن نگاه‌ها و حساسیت هایی که همیشه نسبت به تنبور صحنه و گوران وجود داشته، مرتفع شود.

موضوعی که همواره در موسیقی غرب کشور و استان کرمانشاه مطرح بوده، دسته‌بندی تنبورنوازان به دو منطقه «صحنه» و «گوران» است. با توجه به اینکه جشنواره «تکنوازان تنبور» در منطقه صحنه برگزار می‌شود، بر موسیقی کدام منطقه تاکید دارد؟

 جشنواره «تکنوازان تنبور» منطقه خاصی را مدنظر ندارد. به هرحال چه منطقه صحنه و چه گوران، و حتی مناطق دیگری که جدیدا به موسیقی مقامی و تنبور می‌پردازند، هرکدام دارای فرهنگ‌های نوازندگی خاص خودشان هستند و این موضوع قابل کتمان نیست. به طور کلی حساسیت‌هایی که همواره در دسته‌بندی مناطق وجود دارد، در جشنواره «تکنوازان تنبور» مورد توجه نیست. در این زمینه و درباره نحوه بارم‌بندیها نیز با داوران صحبت کردیم و قرار شد نگاه منطقه‌ای را به طور کامل کنار بگذاریم. از طرفی، اساتید چه در بخش بازبینی و چه در بخش دواری از هر دو منطقه انتخاب شده‌اند تا در این زمینه نیز مشکلی ایجاد نشود. موضوع دیگر این است که استادان حاضر در جشنواره با اینکه اهل مناطق مختلف کرمانشاه هستند، اما نگاهی ملی به تنبور دارند و این اتفاق باعث شده آن نگاه‌ها و حساسیت‌هایی که همیشه نسبت به تنبور صحنه و گوران وجود داشته، مرتفع شود.

جشنواره‌ای داشتیم که تنبورنوازان استان کرمانشاه نام داشت. این رویداد با کیفیت بسیار بالایی برگزار شد و حتی استاد کیخسرو پورناظری نیز به عنوان داور در آن حضور یافت. قرار بر این بود در سا‌‌ل‌های بعد به صورت ملی برگزار شود که این اتفاق نیفتاد.

آیا در سال‌های گذشته جشنواره‌هایی با محوریت موسیقی مقامی در شهر صحنه برگزار شده است؟ در این زمینه چه وضعیتی داریم؟

ما در سال 1381 جشنواره‌ای داشتیم که تنبورنوازان استان کرمانشاه نام داشت و خودم طراح و برنامه‌ریز آن بودم. این رویداد با کیفیت بسیار بالایی برگزار شد و حتی استاد کیخسرو پورناظری نیز به عنوان داور در آن حضور یافت. قرار بر این بود که جشنواره تنبورنوازان استان کرمانشاه در سالهای بعد به صورت ملی برگزار شود؛ زیرا منطقه صحنه نسبت به دیگر مناطق و شهرهای همجوار از لحاظ امکانات کمی و کیفی، وضعیت بهتری دارد. شهر صحنه علاوه بر مکان‌های اقامتی مناسب، سالنی با کیفیت در منطقه چهار باغ دارد که همه اینها شرایط را برای برگزاری جشنواره و رویدادهای هنری مهیا می‌کند. 

در ادامه، جشنواره تنبورنوازان استان کرمانشاه چه سرنوشتی پیدا کرد؟

 متاسفانه آن جشنواره دچار حاشیه‌های همیشگی شد و تداوم نیافت و دوره‌های بعدی‌اش برگزار نشد. البته بعدها رویداد دیگری شکل گرفت که «شب موسیقی صحنه» نام دارد.

جشنواره «شب موسیقی صحنه» در چه مقاطعی برگزار شده و حال چه وضعیتی دارد؟

این جشنواره از سال 1385 شکل گرفت و خدا را شکر تاکنون پنج دوره آن برگزار شده است. این جشنواره سالانه نیست و به صورت روتین، هر دو سال یا دو سال و نیم یک بار برگزار می‌شود. زمان و چگونگی برگزاری این رویداد بستگی به شرایط دارد.

اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه  و اداره ارشاد شهرستان صحنه تا چه حد از شما و همکارانتان برای برگزاری جشنواره «تکنوازان تنبور» حمایت کردند؟

ما می‌خواستیم جشنواره «تکنوازان تنبور» را از سوی شهر صحنه برگزار کنیم و خودم در این زمینه شخصا با ریاست اداره ارشاد صحبت کردم و آنها نیز نامه درخواست ما را به اداره ارشاد کرمانشاه ارسال کردند و تاکنون نیز پاسخی مبنی بر مثبت یا منفی بودن نظرشان، دریافت نکرده‌ایم! در مورد جشنواره «خنیاگران مهر» نیز این اتفاق رخ داد و مسئولان ارشاد  برای برگزاری اولین دوره آن که آبان‌ماه گذشته بود، هیچ پاسخ یا پیامی به ما ندادند و نگفتند آیا این رویداد برگزار شود یا لغو شده است. لذا با توجه به این اتفاقات و واکنش‌هایی که با آنها مواجهیم، استنباط‌مان این است تفکری وجود دارد که فعلا در شرایط فعلی اجازه فعالیت‌های فرهنگی و هنری در شهر تاریخی و پرقدمت صحنه را به ما نمی‌دهد! به طور کلی استقبالی از سوی مسئولان شهر (چه در ارشاد و شهرداری و چه در شورای شهر و فرمانداری و دیگر نهادهای ذیربط) برای برگزاری فرهنگی و هنری وجود ندارد.

همه اینها در حالی است که صحنه یکی از قطب‌های مهم تنبور و موسیقی مقامی کشور است، به اضافه اینکه بر اساس قدمت تاریخی و شرایط جغرافیایی و اقلیمی و هنری، دارای پتانسیل‌های خوبی در زمینه گردشگری است. لذا برگزاری جشنواره‌ها مقدمه خوبی برای جذب مسافران و گردشگران ایرانی و خارجی به این منطقه است.

همینطور است. اتفاقا پیش از برگزاری جشنواره «خنیاگران مهر» به بخش گردشگری نیز ورود کردیم و برای برگزاری نمایشگاه و استقرار چادرهای اقامتی و دیگر موارد، با اداره میراث فرهنگی هماهنگی‌های لازم صورت گرفته بود، اما علی‌رغم همه برنامه‌ریزی‌ها و با وجود آنکه برای برگزاری جشنواره تا دقیقه نود تلاش کردیم، متاسفانه برگزار نشد.

زمان برگزاری جشنواره «خنیاگران مهر» با توجه به اتفاقاتی که در آبان ماه سال گذشته و پس از آن رخ داد به تعویق افتاد. سپس تصمیم بر این شد جشنواره را در بهمن‌ماه برگزار کنیم که از این مقطع به بعد اداره ارشاد و فرمانداری صحنه، همچنین اداره ارشاد استان کرمانشاه از ما حمایت نکردند.

با این حساب آیا می‌توان گفت جشنواره «خنیاگران مهر» دیگر برگزار نمی‌شود؟

زمان برگزاری جشنواره «خنیاگران مهر» با وجه به اتفاقاتی که در آبان‌ماه سال گذشته رخ داد به تعویق افتاد و تصمیم گرفتیم آن را در آذرماه برگزار کنیم که با حادثه شهادت سردار سلیمانی مواجه شدیم و پس از آن نیز هواپیمای اوکراینی حامل  هم‌وطنان ایرانی سقوط کرد. سپس تصمیم بر این شد جشنواره را در بهمن‌ماه برگزار کنیم. از این مقطع به بعد اداره ارشاد و فرمانداری صحنه، همچنین اداره ارشاد استان کرمانشاه باید جشنواره را مورد حمایت قرار می‌دادند. آنها باید دیگر نهادها را برای برگزاری رویدادی که از قبل برای آن برنامه‌ریزی شده مجاب می‌کردند که نکردند. سپس زمزمه شیوع کرونا بود و کمی بعد این بیماری شیوع پیدا کرد و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داد. در همان مقطع از مسئولان ارشاد خواستیم بیانه‌ای را صادر کنند و بابت اتفاقات رخ داده و عدم برگزاری جشنواره از هنرمندان و گروه‌های متعددی که متقاضی حضور بودند عذرخواهی کنند و به آنها درباره لغو یا تاریخ بعدی برگزاری جشنواره توضیح دهند که این کار را نیز نکردند. همانطور که گفتم اراده و تفکری وجود دارد و بر همین اساس گویا مسئولان شهر، فعلا برگزاری برنامه‌های فرهنگی و هنری را لازم نمی‌بییند. 

طی این سال‌ها هنرمندان بسیاری از صحنه مهاجرت کرده‌اند و برای ادامه فعالیت به پایتخت رفته‌اند و خواه ناخواه امکان استفاده از توانایی‌ها و پتانسیل‌های آنها وجود ندارد. برخی گروه‌ها دیگر نیستند و بیشتر در تهران فعالیت می‌کنند و اغراق نیست اگر بگوییم شهر صحنه گروه موسیقی ثابت ندارد. 

به‌طور کلی با توجه به روحیه هنردوست مردم صحنه و تعدد تنبورنوازان این شهر، عدم حمایت مسئولان از هنر و هنرمندان و در ادامه، عدم برگزاری رویدادهای فرهنگی وهنری، چه آسیب‌هایی را در پی خواهد داشت؟ 

بی‌شک نابسامانی‌ها و عدم وجود برنامه‌های مشخص و مدون هنری و فرهنگی به کوچ هنرمندان شهر خواهد انجامید که اتفاق بد و ناخوش آیندی است. طی این سال‌ها هنرمندان بسیاری از صحنه مهاجرت کرده‌اند و برای ادامه فعالیت به پایتخت رفته‌اند و خواه ناخواه امکان استفاده از توانایی‌ها و پتانسیل‌های آنها وجود ندارد. برخی گروه‌ها دیگر نیستند و بیشتر در تهران فعالیت می‌کنند و اغراق نیست اگر بگوییم شهر صحنه گروه موسیقی ثابت ندارد. البته هنرهای دیگر نیز در شهر صحنه وضعیت خوبی ندارند اما از آنجا که در زمینه موسیقی پتانسیل‌های بالایی وجود دارد، هنرمندان این عرصه با مشکلات و دشواری‌های بیشتری برای فعالیت مواجهند.

 برگزاری جشنواره مجازی مخاطبان زیادی ندارد، با این حال در شرایط و وضعیت فعلی اصطلاحا چرخ هنر را به حرکت وامی‌دارد. 

برای برگزاری دوره‌های بعدی جشنواره «تکنوازان تنبور» برنامه‌ای بلندمدت دارید؟

اگر خداوند یاری کند و عمر و توانی باشد قصد داریم دوره‌های بعدی را نیز برگزار کنیم. از طرفی برگزاری جشنواره به صورت مجازی علاوه بر مزایا، محدودیت‌هایی نیز دارد که یکی از آنها خلاء مخاطب است؛ در حالی که یکی از اهداف جشنواره‌ها ارتباط و تعامل با مخاطبان است. بخصوص اینکه مردم ما به سرگرمی‌های بیشتر نیاز دارند. واقعیت این است که برگزاری جشنواره مجازی مخاطبان زیادی ندارد، اما با این حال در شرایط و وضعیت فعلی اصطلاحا چرخ هنر را به حرکت وامی‌دارد. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که جشنواره با سابقه‌ای چون موسیقی جوان نیز به صورت مجازی برگزار خواهد شد و چاره‌ای جز این روند وجود ندارد و حتی دیگر کشورها نیز فعلا با این شیوه به برگزاری رویدادهای هنری‌شان می‌پردازند. لذا ما نیز این دوره را به صورت مجازی برگزار می‌کنیم و پس از آنکه پرونده دور اول جشنواره بسته شد، بلافاصله برای برگزاری دوره بعد برنامه‌ریزی خواهیم کرد تا به این ترتیب دومین دوره با کیفیت بسیار بالاتر و سیاست‌گذاری‌های بهتر برگزار شود. به هرحال جشنواره «تکنوازان تنبور» نخسین دوره خود را تجربه می‌کند و قطعا کاستی‌هایی نیز دارد و تلاشمان این است که آن کاستی‌ها و کمبودها را طی مشورت با هنرمندان و جامعه تنبورنوازان و تعامل با اساتید مناطق مختلف، جبران کنیم تا به این ترتیب جشنواره‌ای پایدار داشته باشیم و در سطح ملی برگزار شود و طیف گسترده‌ای از هنرمندان مناطق مختلف کشور را مخاطب خودش قرار دهد.