نمایشِ "تختخواب" و صدایِ "شعرهای گیج" علی‌اکبر صادقی در موزه هنرهای معاصر+عکس و فیلم
نشست رسانه‌ای نمایشگاه مروری بر آثار و زندگی علی‌اکبر صادقی، صبح امروز در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری «نمایشگاه مروری بر آثار و زندگی علی اکبر صادقی» روز سه‌شنبه ۳ بهمن ماه با حضور علی اکبر صادقی، علی محمد زارع، فرشته موسوی و علی بختیاری درخصوص تشریح اهداف برگزاری این نمایشگاه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
این نمایشگاه در آستانه‌ی هشتاد سالگی هنرمند برگزار می‌شود.
در ابتدای این نشست، علی‌محمد زارع (رئیس موزه هنرهای معاصر تهران) از فعالیت‌های گسترده‌ی علی اکبر صادقی گفت و افزود: علی اکبر صادقی در زمینه‌های مختلف هنر تولیدات بی‌شماری داشته است. از گرافیک و نقاشی گرفته تا چیدمان و انیمیشن و دیگر رسانه‌های هنری؛ و هر یک را تا مرزهای خلاقیت هنری پیش برده است. بسیاری از ما با کتاب‌های او که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر می‌شدند، بزرگ شده‌ایم و آشنایی داریم.
در ادامه، علی اکبر صادقی (نقاش و تصویرگر و انیماتور) از خاطرات دوران کودکی‌اش آغاز کرد و گفت: من از ۱۵ سالگی نقاشی را به صورت جدی شروع کردم. کلاس هفتم را از بس نقاشی می‌کردم رفوزه شدم و هر سال چهار پنج تجدیدی داشتم. کلاس نهم هم دوباره رفوزه شدم؛ با این حال وقتی که کلاس ششم متوسطه بودم دیگر همه معلم‌ها فهمیده بوند که من نقاش خواهم شد و خوشبختانه وقتی در کنکور دانشکده‌ی هنرهای زیبا شرکت کردم یک‌ضرب قبول شدم و در دانشکده هم همیشه شاگرد اول بودم.
وی ادامه داد: در همین سال‌ها بود که من یک نوع ویترای (نقاشی روی شیشه) خاصی را که از ویترای کلیساها متفاوت بود، از خودم ابداع کردم. هیچ موقع خودم را تکرار نکردم و همیشه سعی کردم در کارهایم تجدیدنظر کنم. بعد از آن شروع کردم به کارهای تبلیغاتی، تصویرگری کتاب، روجلد مجلات و دو سه سالی هم تیترهای روزنامه‌ی آسیا را کار می‌کردم. آنقدر شور و هیجان برای کار داشتم که حدی نداشت.
این هنرمند پیشکسوت در خصوص شروع فعالیتش در کانون پرورش فکری گفت: موقعی که در نیرو هوایی دوران سربازی‌ام را می‌گذراندم، کانون کتاب «پهلوان پهلوانان» را برای تصویرسازی به من پیشنهاد کرد. من هم قبول کردم و وقتی که کتاب را به آن‌ها تحویل دادم خیلی از کارم خوششان آمد. به همین دلیل مرا از خدمت سربازی معاف کردند و در کانون پرورشی استخدام شدم.
صادقی درباره‌ی نخستین انیمیشنی که در کانون ساخت، خاطرنشان کرد: خانم لیلی امیرارجمند یک روز قصه‌ای به نام «هفت شهر» به من دادند که آن را فیروز شیروانلو نوشته بود. پیشنهاد دادند که آن را به صورت انیمیشن دربیاورم. من هیچ شناختی از انیمیشن نداشتم و مثل یک دهاتی بودم که یک مرتبه سر از پاریس درآورده. ولی آنقدر شوق و ذوق کار داشتم که در طول یک سال انیمیشن هفت شهر را ساختم و اولین کسی بودم که در ایران فیلم انیمیشن ساخته بود. به همین ترتیب فیلم دوم‌ام، «گلباران» را ساختم و در مجموع شش فیلم انیمیشن در کارنامه‌ی هنری‌ام دارم.
این نقاش و انیماتور درباره نخستین نمود‌ِ اِلمان‌های سوررئالیسم در آثارش توضیح داد و گفت: فیلمی ساختم به نامِ «من آنم که...» که براساس قصه‌های پهلوانی و فولکلور ایران بود. در این قصه پهلوانان رجز می‌خواندند. این فیلم مرا به سمت سوررئالیسم هدایت کرد و از سال ۱۳۵۶ بود که به این سمت کشیده شدم. در این سال‌ها هم تصویرگری کتاب می‌کردم و هم انیمیشن می‌ساختم. در همین سال‌ها نگارخانه سبز را افتتاح کردم ولی پس از چند سال آن را تعطیل کردم و فیلم را هم کنار گذاشتم. ولی آنقدر ایده در سرم بود که هی دوست داشتم کار کنم تا جایی که روزی ۱۲، ۱۳ ساعت به طور پیوسته کار می‌کردم و الان هم که ۸۰ سالم هست همچنان روزی پنج، شش ساعت کار می‌کنم.
وی در خصوص تجربه تدریس‌اش در دانشگاه گفت: یکبار پیش از انقلاب تقریباً سه ماه انیمیشن درس می‌دادم و بعد از انقلاب هم سه ماهی تصویرگری تدریس کردم ولی بعد دیدم که معلمی کار من نیست و نمی‌توانم به صورت اداری و سفارشی کار کنم. به همین خاطر معلمی را بوسیدم و گذاشتم کنار. ولی در این سال‌ها چند کتاب چاپ کردم و استاد راهنماییِ پایان‌نامه چندین دانشجو هم بودم.
صادقی در پایان، درخصوص شعرهایش و حضورِ آن‌ها در این نمایشگاه نیز توضیح داد و گفت: دوره‌ی یکساله‌ای از شعر-طراحی‌هایم با عنوان «گیج» در این نمایشگاه خواهید دید. ۱۳ چهارده سال پیش، من افسرده شده بودم و دستم به نقاشی نمی‌رفت. یک بوم سفید جلویم بود ولی نمی‌توانستم نقاشی کنم. بعد من یک خصلتی داشتم که شاید ۲ ساعت یک‌ریز حرف‌هایی را برای خودم به هم می‌بافتم. یکبار در یک مهمانی که جواد مجابی هم حضور داشت، داشتم از این‌جور حرف‌ها می‌زدم که مجابی به همسرم گفت: «صادقی این حرف‌ها را می‌نویسد؟» که زنم جواب داد: «نه!» خلاصه به درخواست مجابی این‌ها را مکتوب کردم و این شد شعرهای من. در این نمایشگاه ۳۰۰ تا از این شعر-طراحی‌ها را به صورت چیدمان‌هایی که روی پارچه‌هایِ قرمز رنگ کار شده، دورتادور موزه نصب می‌شوند و با صدای خودم به‌طور پیوسته در فضای موزه پخش خواهد شد.
در ادامه این نشست فرشته موسوی (کیوریتور ارشد نمایشگاه) گفت: موزه هنرهای معاصر، فضایی در اختیار ما گذاشت تا انبوهی از کارهای آقای صادقی را بتوانیم در آن به نمایش بگذاریم. این نمایشگاه از آثار هشت سالگی تا هشتاد سالگی آقای صادقی را شامل می‌شود؛ پس می‌توانید تصور کنید که مجموعه آثاری که در طول این همه سال تولید شده چه حجمی می‌تواند داشته باشد. در کل باید این طور بگویم که نگاه کیوریتوریال برای من مهم بود تا بتوانم بستری را فراهم کنم تا بلکه فرصتی دست دهد تا ایشان را به عنوان یک هنرمند بسیار مهم در یک دوره حساس تاریخ هنر معاصر ایران نشان دهم.
وی ادامه داد: مجموع کارهای آقای صادقی بسیار متنوع است؛ نقاشی، طراحی، انیمیشن، تصویرسازی کتاب، ویترای، فرسک (نقاشی دیواری) و ... . در این نمایشگاه به صورت دائم چهار تا از شش انیمیشن‌ِ ایشان در گالری‌های موزه به نمایش درمی‌آیند.
موسوی با اشاره به جنبه‌های آموزشیِ فعالیت‌های صادقی یادآور شد: سعی داشتیم تا این نمایشگاه محدود به نمایشِ صرفی از آثار ایشان نباشد. آقای صادقی از همان سال‌های اولیه‌ای که در کانون شروع به فعالیت کردند در مبحثِ آموزشی نقش بی‌نظیری را برای جوانان در سال‌های بعد ایفا کردند. همچنین آتلیه‌های سبز و هفت نیز فضایی فراهم کردند تا جوان‌ترها بتوانند در آن فضا رشد کنند و به فعالیت بپردازند. این نشان می‌دهد که چطور یک هنرمند به غیر از هنرمندگری به فضای هنری پیرامونش نیز توجه دارد.
وی در خصوص پنل‌ها و نشست‌هایی که به صورت موازی در سینماتکِ موزه برگزار خواهد شد، گفت: از طرفی آثار ایشان فضایی فراهم کرده تا کسان دیگری در رشته‌های انشان شناسی، نشانه‌شناسی، جامعه شناسی و ... به مطالعه روی این آثار بپردازند. در همین راستا، نشست‌هایی به شرح زیر در موزه برگزار خواهد شد؛
- نشست «انسان‌شناسی و هنر» با سخنرانی ناصر فکوهی
- نشست «سورئالیسم» با سخنرانی جواد مجابی و آیدا فروتن
- نشست «اسطوره شناسی» با سخنرانی بهمن نامورمطلق و حلقه اسطوره‌شناسی ایران
- و نشست «انسان و جنگ» با توجه به اینکه یکی از کاراکترهای مهم آثار آقای صادقیِ فیگور سرباز است این نشست با پرده‌خوانی یک نقال روی اثری از هنرمند به صورت پرفورمنس همراه خواهد بود.
وی افزود: خوشبختانه چندلایه بودن و چند وجهی بودن آثار آقای صادقی فضایی مطالعاتی، تخصصی و علمی‌تری را برای کارهای ایشان فراهم کرده است. بخش بزرگی از آثار این هنرمند تصویرسازی و انیمیشن است که تأثیرِ بی‌بدیلی را روی سواد بصری مردم ما گذاشته.
در ادامه این نشست، علی بختیاری (گردآورنده‌ی آثار هنرمند) گفت: برای همه ما اهمیت این نمایشگاه از این جنبه حائز اهمیت است که در زمانی زندگی می‌کنیم که سعی داریم افق‌های نگاه‌مان را گسترده‌تر کنیم و نمایشگاه علی‌اکبر صادقی شانس بزرگی است برای ما تا در راستای این اهداف تاریخی قدمی برداریم.
وی درخصوص انیمیشن‌های علی اکبر صادقی توضیح داد و گفت: من در این نمایشگاه بیش از هر چیز بر علی‌اکبر صادقیِ انیماتور فوکوس کردم. شانس بزرگی که داشتیم این بود که سال گذشته فستیوال فیلم کودک برگزار شد و همه انیمیشن‌های ایشان مرمت شد. ما نُسَخِ مرمت‌شده را در معرض دید همگان قرار می‌دهیم و این نمایشگاه می‌تواند تصویری تاریخی از اولین قدم‌های انیمیشن ایران به ما نشان دهد. زمانی که نمایشگاه کارنامه سال گذشته در موزه برگزار شد، چند تا از این انیمیشن‌ها به نمایش درآمد، ولی کیفیت نداشت. امسال مخاطبین می‌توانند تفاوت‌ِ فیلم‌ها را به خوبی حس کنند.
بختیاری در ادامه افزود: جایگاه و پشتوانه‌ی اعتباریِ موزه هنرهای معاصر در ایران و منطقه‌ی خاورمیانه باعث شد تا ما به آرشیو‌های وسیعی برای این نمایشگاه، دسترسی پیدا کنیم. آرشیو «کانون پرورشی» و «فیلم‌خانه ملّی» دو آرشیو مهمی هستند که اگر اعتبار موزه پشتِ این نمایشگاه نبود، امکان دسترسی به آن‌ها برای ما ممکن نبود.
در ادامه‌ی این نشست؛ در جلسه‌ی پرسش و پاسخ با خبرنگاران علی اکبر صادقی در پاسخ به این سؤال که چرا انیمیشن ایران با آن قدرتی که شروع کرد دیگر ادامه نیافت گفت: فیلم انیمیشن چون بازدهی مالی ندارد، ساختِ آن را در ایران به صرفه نمی‌دانند. به همین خاطر همه به سمتِ کارهای تبلیغاتی کشیده می‌شوند. ولی من بارها شده به بعضی از این دوستان گفته‌ام، شمایی که کل سال را فیلم تبلیغاتی می‌سازی، ۵ دقیقه هم برای ساخت فیلم هنری زمان بگذار.
همچنین فرشته موسوی در پاسخ به این سؤال که آیا آثاری از علی‌اکبر صادقی که در گنجینه موزه وجود دارد نیز در ای نمایشگاه حضور دارد؛ توضیح داد و گفت: موزه دست ما را در استفاده از آثار گنجینه‌ایِ آقای صادقی باز گذاشت و دو کار از مجموعه «افسانه و ریاضی» ایشان را که جزو آثارِ سوررئالیستی ایشان محسوب می‌شد، در نمایشگاه به نمایش درخواهد آمد.
وی همچنین درباره‌ی بخش‌های بدیع و تازه‌ی این نمایشگاه گفت: اشیا و وسایل زندگی و کار آقای صادقی در این نمایشگاه به نمایش درمی‌آیند. مثلاً اولین جعبه‌ی آبرنگی که پدر برای‌شان خریده و حکمِ یک جعبه جادویی برای ایشان داشته، در این نمایشگاه خواهید دید. همچنین قسمتی از نمایشگاه، به تختخوابِ آقای صادقی اختصاص داده شده که ایشان خودشان آن را نجاری و روی آن را نقاشی کرده‌اند. همچنین وسایل و اشیایی از آتلیه سبز و هفت که محل رفت‌وآمد عباس کیارستمی، کیخسرو خروش، پرویز کلانتری و بوده، مثل سه‌پایه و قلم‌مو و ... نیز در این نمایشگاه به نمایش درمی‌آید.
