سیستم آب و فاضلاب اطراف مسجد جامع عتیق اصفهان آسیب دیده است

به گزارش خبرنگار ایلنا، مسجدجامع عتیق اصفهان در میدان امام علی (علیه‌السلام)، خیابان علامه مجلسی و در انتهای بازار بزرگ قرار دارد. این مسجد به خاطر وجود معماری و تزیینات دوران‌های مختلف از قرن دوم تا دوره قاجاریه به موزه معماری ایرانی اسلامی معروف است. اکثر تزئینات مسجد آجری است که در دوره‌های بعد از سلجوقیان کاشیکاری، سنگ مرمر و گچ به مسجد جامع الحاق شده است.

عبدالرضا کارگر (مدیر پایگاه میراث جهانی مسجدجامع اصفهان) در خصوص وضعیت فعلی این بنای تاریخی گفت: بنایی که ۱۳۰۰ سال از عمر آن می‌گذرد همیشه نیازمند رسیدگی است اما اگر بخواهیم قیاسی نسبت به گذشته داشته باشم می‌توانم بگویم وضعیت فعلی این بنای جهانی به لحاظ ساختاری خوب است.

او ادامه داد: بافت اطراف مسجدجامع عتیق اصفهان، یکی از قدیمی‌ترین مناطقی است که در آن سیستم آب و فاضلاب اجرا شده و به علت ساخت و سازها و ایجاد کوچه، آسیب‌هایی به این تاسیسات وارد شده است. در طی سالهای اخیر مکاتباتی انجام شد که از آن جمله می‌توان به بازدید وزیر نیرو و معاونین ایشان و دستورات لازم اشاره کرد.

کارگر در ادامه به کارگاه‌های مرمتی فعال در این مجموعه میراث جهانی اشاره داشت و گفت: در حال حاضر دو کارگاه مرمتی در مسجدجامع عتیق فعال است. یکی از این کارگاه‌ها در گنبد تاج الملک فعال است و دیگری پشت بام بیت الشتاء در حال آجر فرش شدن است. در گنبدخانه تاج الملک در حال برداشتن آجرهای فرسوده هستیم که مانع نفوذ رطوبت به پوسته داخلی و تزیینات بشویم. برای انجام تعویض آجرها، از آجرهای همرنگ استفاده می‌شود.

او تصریح کرد: گنبد تاج الملک (گنبد شمالی) که به گنبد خاکی نیز مشهور است در سال ۴۸۱ هجری قمری به دستور یکی از وزرای دوران سلجوقی ساخته شده است و جزء نفایس آجری جهان محسوب می‌شود.

به گفته کارگر، مرمت بخش زیرین گنبد تاج الملک زمان‌بر خواهد بود به این علت که کار تخصصی است و نمی‌توان در آن سرعت اعمال کرد. در حال حاضر بین آجرها سرجای خود بندکشی می‌شوند. از این رو با خالی کردن بندهای گچی پوسیده و تمیزکاری بین آجرها، بندکشی جدید زمان‌بر خواهد بود. همچنین همزمان فضولات کبوترها و پرندگان تمییز خواهد شد.

مدیر پایگاه میراث جهانی مسجد جامع اصفهان در خصوص چالش‌هایی که در این مجموعه با آن روبه رو هستند گفت: بهتر است مباحث حوزه میراث از سایر بخش‌ها مجزا شود. برای مثال، در حال‌حاضر سامانه‌ای به نام «ستاد ایران» وجود دارد که انجام کارهای پیمانی بر روی این سایت معرفی و افرادی که برنده مناقصه می‌شوند کار را در دست می‌گیرند. این مهم در خصوص کارهای مرمتی و میراثی باید متفاوت باشد چرا که کاری تخصصی است و نمی‌توان انجام پروژه‌های مرمتی را به هر پیمانکاری سپرد.

او ادامه داد، در این مناقصه‌ها هرکسی می‌تواند برنده شود و این موضوع، پتانسیل ایجاد آسیب‌هایی برای بناهای تاریخی را دارد. بهتر است بخش میراث از این امر مستثنا شود تا متخصصان امر کارهای مرمتی بخصوص در حوزه میراث جهانی را در دست بگیرند. البته افرادی که در حال حاضر فعال هستند دارای تجربه هستند اما می‌طلبد که بیشتر از پیمانکاران باتجربه استفاده گردد. قطعا مرمت یک مسجد ۱۳۰۰ساله نیازمند توجه و وسواس بیشتری برای مرمت است.

کارگر در خصوص مرمت پشت بام شبستان بیت الشتاء نیز گفت: خاک برداری و سبک‌سازی انجام شده و در مرحله آجر فرش هستیم که طی چند روز آینده تمام خواهد شد.

او در پاسخ به این سوال که آیا طرح پژوهشی در پایگاه میراث جهانی مسجدجامع اصفهان در حال انجام است، گفت: در حال حاضر مقالات و پایان نامه‌هایی توسط استادان و دانشجویان دانشگاه‌های مختلف در حال انجام است، تعدادی نیز به اتمام رسیده و اطلاعات خوبی به دست آمده و دوره‌ی جدیدی در مسجدجامع شناخته شده، اما نیاز است مواردی همچون اسکن لیزر انجام گیرد تا از ایستایی، استحکام و لایه‌های زیر زمین مسجدجامع اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

او در پاسخ به این سؤال که برای مدیریت رطوبت بنا چه کارهایی می‌توان انجام داد، گفت: یکی از کارهایی که انجام دادیم زدن کانال‌های ناکش در پشت دیوارهای بنا است. همچنین به صورت دوره‌ای پشت بام‌ها و ناودان‌ها بررسی می‌شود که مانعی در ناودان‌ها برای خروج آب باران نباشد و همانطور که ذکر شد پشت بام شبستان بیت الشتاء در حال مرمت و آجر فرش شدن است.

به گفته کارگر، عدم آشنایی خوب مردم نسبت به بناهای تاریخی باعث آسیب به بناها شده و می‌طلبد برنامه‌هایی جهت آشنایی بیشتر مردم و تصمیم گیرندگان برای بافت‌های تاریخی برنامه ریزی شود.

او یادآور شد: در جلساتی که باحضور هیات راهبردی پایگاه چهانی مسجدجامع برگزار شد برنامه‌های متنوعی تصویب شد. برنامه‌ای که اکنون در حال برگزاری است تعاملی بین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با آموزش و پرورش است که شامل دوره‌های ضمن خدمت جهت آشنایی دبیران مربوطه با بناهای تاریخی است و تاکنون برای دبیران تاریخ، گردشگری و معماری برگزار شده است. از دیگر برنامه‌های پیش رو، با توجه به همزمانی عید نوروز ۱۴۰۳ با ماه مبارک رمضان، سی شب دعای ابوحمزه ثمالی و برنامه‌های شب قدر در مسجدجامع برگزار می‌گردد.