یادداشتی از پویا نیکپور؛
تاثیر حضور تکنولوژی در تولید انواع موسیقی
پویا نیکپور (آهنگساز، رهبر ارکستر و نوازنده) یادداشتی با موضوع «تاثیر حضور تکنولوژی در تولید انواع موسیقی» نوشته و از آن دفاع و نیز برخی معایب آن را برشمرده است.
با ادامه پیشرفت تکنولوژی در همه وجوه زندگی بشر، هنرمندان ازجمله آهنگسازان و تولیدکنندگان موسیقی به طور فزایندهای به استفاده از رایانهها در تهیه و تولید انواع موسیقی روی آورده اند. در حالیکه روشهای سنتی آهنگسازی و تنظیم هنوز جای خود را دارند، استفاده از رایانه و نرم افزارهای مربوطه نیز مزایای زیادی را به همراه دارد. در این مقاله، برخی از این مزایا و معایب را به ویژه در تولید موسیقی متن فیلم بررسی خواهیم کرد.
مزایا
۱. آرشیوهایهای نامحدود صدا و سمپلها:
یکی از بزرگترین مزایای استفاده از رایانه در آهنگسازی و تنظیم، در دسترس بودن آرشیوهای صوتی نامحدود و متنوع از جهت شرکتهای سازنده است. تنها با چند کلیک ساده، یک آهنگساز میتواند به مجموعه وسیعی از صداها و سازهایی دسترسی پیدا کند که تولید و نمونهگیری دستی از آنها در زمان کم تقریبا غیرممکن است. این به آهنگساز اجازه میدهد تا بافتهای متنوع و گاهی پیچیده و همچنین لایههای نامحدودی از صدا ایجاد کند و در ژانرها و سبکهای مختلف مورد استفاده قرار دهد.
۲. صرفه جویی در زمان:
آهنگسازی و تنظیم موسیقی به خصوص در گرایش فیلم میتواند فرآیندی زمان بر باشد و عموما در کشورمان معمولا در واپسین لحظات، فیلم برای تولید موسیقی در اختیار آهنگساز قرار میگیرد لذا استفاده از رایانه میتواند در تسریع این فرآیند کمک بسزایی داشته باشد. بسیاری از نرمافزارهای موسیقی دارای ابزارهای داخلی هستند که میتوانند به خودکارسازی وظایف خاص مانند جابه جایی نتها یا تنظیم سرعت یک قطعه کمک کنند. علاوه بر این، هنگامی که یک آهنگساز یک الگو برای یک پروژه خاص ایجاد کرد، میتواند به راحتی از آن در پروژههای آتی خود استفاده کند و در زمان و تولید مجدد آنها صرفه جویی کند.
۳. همکاری:
با افزایش کار از راه دور بخصوص در دوره پاندمی (کرونا)، همکاری در پروژههای موسیقی آسانتر از همیشه شده است. استفاده از رایانه به آهنگسازان این امکان را میدهد تا با دیگر هنرمندان در هر نقطه از دنیا در ارتباط باشند و در آثارشان از نوازندگی یا خوانندگی سایر هنرمندان بهرهمند شوند لذا استفاده از این امکان، همکاری با سایر نوازندگان، تهیهکنندگان و مهندسین صدا را به مراتب از حالت سنتی، سهلتر وآسانتر میسازد.
۴. ویرایش، میکس و مسترینگ:
از دیگر مزایای نرمافزارهای استودیویی، سهولت در پروسه میکس و مسترینگ و استفاده از ابزارهایی است که در گذشته لزوما به صورت فیزیکی باید در اختیار یک مهندس صدا قرار میگرفت که هم جا گیر بود و هم بسیار گران و نایاب. این ابزارها شامل کامپرسور، اکلایزر، افکتهای صدا مثل ریورب، کوراس، فلنجر و… موجود است که به صورت نامحدود و با کیفیتی بسیار مطلوب برای پست پروداکشن و نهاییسازی انواع پروژهها و در نهایت ارائه در فضای مجازی و یااستفاده برای متن فیلم با رعایت استانداردهای جهانی استفاده میگردد.
۵. کیفیت صدا:
هنگام ضبط موسیقی با استفاده از مبدلهای مدرن و رایانه ای، کیفیت صدا میتواند به مراتب بالاتر و بهتر از روشهای سنتی رکورد شود. این نرمافزارها و سختافزارها به کمک یکدیگر اجازه میدهند تا ضبط صدا، در سطوح بالایی از دقت و کیفیت (فرکانس و بیت ریت) قرار داشته باشد و در نتیجه صدایی تمیزتر و کیفیتی مطلوب برای ارایه تولید کند.
۶. مقرون به صرفگی:
استفاده از رایانه شخصی برای آهنگسازان و تنظیم کنندگان میتواند گزینهای مقرون به صرفه باشد چرا که هزینه اجاره یک استودیو و ابزار کامل آن بهمراه مهندس صدای استودیو در هر جای دنیا، بسیار زیاد است و اگر فرد آهنگساز تجربه و علم کافی را در این زمینه نداشته باشد بطور قطع خودش و در نهایت کل تیم تولید را متضرر خواهد کرد، به ویژه آنهایی که تازه شروع به کار کردهاند با یک کامپیوتر و نرمافزار موسیقی و چند پلاگین ساده، میتوانند بعد از گذراندن یک دوره اکادمیک و گاهی خودآموز از طریق اینترنت، بدون پرداخت هزینه سنگین استودیو شخصا تهیه و تولید آثارشان را به عهده بگیرند و زمان نامحدودی را برای صرف کردن در پروسه تولیدشان بدون اضطراب و نگرانی در اختیار داشته باشند.
۷. انعطاف پذیری:
با یک رایانه و مبدل صدا، آهنگساز میتواند هر زمان و هر کجا که مایل باشد مشغول به کار شود. این سیستم بو وی اجازه میدهد تا از نظر برنامه کاری خود انعطاف بیشتری داشته باشد و میتواند به ویژه هنگام کار بر روی ضرب الاجلهای فشرده نیز مفید واقع شود.
معایب
۱. عدم وجود بعد احساسی و انسانی:
یکی از ایرادات استفاده تکنولوژیک از برنامههای رایانهای در آهنگسازی فیلم، یکنواختی بافت و فقدان وجود حس انسانی در نوازندگی است. در حالیکه رایانهها را میتوان برای ایجاد موسیقی تبلیغاتی یا سفارشی فوری مورد استفاده قرار داد اما در نهایت نرمافزار فاقد عمق احساسی و تفاوتهای ظریفی است که فقط از عهده یک نوازنده واقعی در ضبط و ماندگاری یک اثر موسیقیایی بر میآید.
۲. دینامیک محدود:
در حالی که رایانهها میتوانند امکان هر گونه تنوع ابزاری را به کاربر ارائه دهند، در عوض از نظر پویایی و سلایق در اجرا و پیانو فرتهها (نوانس) ضعیف هستند. به عنوان مثال یک ارکستر غیرواقعی قطعا نمیتواند از پس نوانسهای متنوع و متناسب با قطعه موسیقی زنده برآید.
۳. پیچیدگی وعدم توانایی تسلط مطلق:
در حالیکه نرم افزارهای موسیقی از نظر ایجاد فضای مناسب و دوستانه برای کاربر راههای طولانی را طی کردهاند اما هنوز هم تا حد زیادی امکانات آنها از دیدگاه کاربران موسیقی پنهان و غیر قابل دسترس مانده است. ممکن است لازم باشد آهنگسازان زمان زیادی را صرف یادگیری نحوه استفاده از نرمافزار و تسلط بر ویژگیها و ابزارهای مختلف کنند. یک متخصص صدا معتقد بود ۸۰ درصد کاربران تنها به ۲۰ درصد از امکانات آن اشراف دارند و این به این معناست که برای یادگیری تمام ریزه کاریها به زمان و تعلیم جداگانه نیاز دارند.
۴. مسائل فنی:
انتخاب سیستم و ترکیب آن با ادوات مختلف ضبط و پخش صدا در فن تولید و آهنگسازی و تنظیم موسیقی، نیازمند دانش و تجربه کافی و تخصص ویژه در زمینه سختافزار و رایانه است. همچنین مسائل فنی مانند خرابی یا اشکالات نرم افزاری یا سخت افزاری میتواند ناامید کننده باشد و ممکن است منجر به از دست دادن کل پروژههای ارزشمند یا حتی تاخیر در تولید و در نهایت محو شدن سوژهها و ایدههای آنی شود.
۵. محدودیتهای نرمافزار:
در حالیکه قدرت و تنوع نرمافزارهای موسیقی میتواند فوقالعاده گسترده باشد اما همچنان به برنامهنویسی و عوامل زمانی و تکنولوژی محدود است. آهنگسازان ممکن است متوجه شوند که انجام برخی فرایندها با عملکرد نرم افزارها مغایر و یا بعضا دشوار و غیرممکن است!
۶. عدم خودانگیختگی:
خیلی از مراحل تولید موسیقی نیاز به نوآوری و بدعت دارد که رفته رفته با به کارگیری رایانه در مدت طولانی، حس خستگی و رخوت از نشستن بیش از حد و بعضا میزان ارتباط چشمی طولانی با نمایشگرهای تصویری این خلاقیتها از بین رفته و به تدریج فرآیند تولید تبدیل به یک روتین و تکرار مکررات میشود که این امر بسیار در بین آهنگسازان و مهندسین صدا رایج است.
نتیجه
در حالیکه استفاده از تکنولوژی و جدیدا هوش مصنوعی در ابعاد گسترده مزایا و معایب متعددی را داراست ولی همچنان سودمندی آن جهت امر تولید موسیقی متن فیلمها و سریال ها، در جهان قابل توجه است. امکان دسترسی به کتابخانههای صوتی نامحدود، صرفه جویی در زمان همکاری از راه دور و ویرایش آسان تنها برخی از مزایای استفاده از رایانه برای آهنگسازی و تنظیم موسیقی است. با این حال، توجه به این نکته مهم است که رایانهها ممکن است فاقد عمق احساسی و تفاوتهای ظریف نوازندگان انسانی باشند و مسائل فنی میتواند ناامیدکننده باشد و ممکن است منجر به از دست دادن کار یا تاخیر در تولید شود.
با وجود این محدودیتها، پیشرفتهای فناوری، امکانات آهنگسازی و تنظیم موسیقی را بسیار گسترش داده است. با استفاده از نرم افزارهای متنوع موسیقی، آهنگسازان اکنون میتوانند رنگآمیزیهای صوتی پیچیده و لایه لایهای ایجاد کنند و ژانرها و سبکهای مختلف را آزمایش کنند. این فرصتهای جدیدی را برای آهنگسازان در زمینه تولید موسیقی متن باز کرده است و به آنها اجازه میدهد فراگیرتر و جذابتر خلق کنند.
در اینجا چند نمونه از آهنگسازان معاصر وجود دارد که از تکنولوژی نوین و پیشرفته رایانهای در موسیقی متن خود استفاده میکنند:
هانس زیمر: زیمر یک آهنگساز مشهور جهانی است که روی موسیقیهای متعدد فیلم کار کرده است. او به استفاده از نرمافزار رایانهای برای ایجاد و دستکاری مناظر صوتی و همچنین تنظیم و ویرایش آهنگهایش مشهور است.
ترنت رزنور و آتیکوس راس: این دو تا به حال جوایز متعددی را برای موسیقی فیلمهایشان از جمله یک جایزه اسکار برای کارشان در «شبکه اجتماعی» دریافت کردهاند. آنها به استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری برای دستکاری و ایجاد صدا و همچنین برای ادغام عناصر الکترونیکی در ترکیبات خود شناخته شدهاند.
مکس ریشتر: ریشتر آهنگسازی است که به خاطر موسیقی کلاسیک و موسیقی معاصرش شناخته شده است. او از نرم افزارهای کامپیوتری برای ایجاد مناظر صوتی پیچیده و دستکاری و ویرایش آهنگهای خود استفاده کرده است.
یوهان یوهانسون: یوهانسون آهنگسازی بود که به دلیل رویکرد تجربی خود به موسیقی شناخته شده بود. او به طور گستردهای از رایانه در کار خود برای ایجاد و دستکاری صدا و همچنین آزمایش تکنیکها و رویکردهای جدید در ترکیببندی استفاده میکرد.
ریویچی ساکاموتو: ساکاموتو آهنگسازی است که به خاطر کارهایش بر روی موسیقی فیلم و همچنین مشارکت در موسیقی الکترونیک و تجربی شناخته شده است. او از رایانه برای ایجاد و دستکاری صدا و همچنین برای ادغام عناصر الکترونیکی در ساختههای خود استفاده کرده است.