جای خالی میراث‌فرهنگی در برنامه هفتم توسعه و پیشنهاداتی برای اصلاح
درحالی از سند لایحه برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه رونمایی شد که بانگاهی گذرا به برنامه هفتم توسعه می‌توان متوجه شد که جای میراث‌فرهنگی در بخشی که به نام گردشگری و صنایع دستی رقم خورده، خالی است از این رو کارشناسان میراث‌فرهنگی پیشنهاداتی برای اصلاح برنامه توسعه هفتم با محوریت میراث ارائه دادند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، لایحه برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه رونمایی شد. این لایحه برای سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶ تدوین شده که شامل ۲۲ فصل و ۷ بخش است که بخش‌های اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی، فناوری و آموزشی، سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی و اداری، حقوقی و قضایی را شامل می‌شود. در این میان با وجود آنکه فصل ۱۶ از بخش سوم که به موضوعات فرهنگی و اجتماعی اختصاص داده شده، به موضوع صنعت گردشگری و صنایع دستی پرداخته و از ماده ۲۱۵ تا ۲۲۳ به این بخش‌ها اختصاص یافته اما جز در ماده ۲۱۶ که عنوان شده: «وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مکلف است کل درآمد اختصاصی و کمکهای مردمی از اماکن و محوطه‌های تاریخی و موزه‌ها را به حسابی که نزد خزانه‌داری کل کشور افتتاح می‌گردد، واریز نماید. صد درصد وجوه حاصله در اختیار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار میگیرد تا با رعایت بند (د) ماده ۲۸ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت برای اداره، توسعه و مرمت این اماکن هزینه گردد.» ماده قانونی دیگر در این بخش به میراث‌فرهنگی اختصاص نیافته.
در این میان برخی از کارشناسان میراث‌فرهنگی بر آن شدند تا احکام تنفیذی از برنامه ششم و احکام پیشنهادی برنامه هفتم حسب اولویت (مستقل از تنفیذی از برنامه ششم) را ارائه دهند تا شاید میراث فرهنگی نیز بتواند جایگاه خود رادر برنامه توسعه هفتم بدست آورد.
بر این اساس احکام تنفیذی از برنامه ششم به شرح زیر است:
تنفیذی (با اصالح سازمان به وزارت):
ماده ۹۸ -ب-۲: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موظف است به منظور حفظ و صیانت از میراث فرهنگی اقدام الزم را با همکاری و هماهنگی سایر دستگاههای اجرائی ذیربط به منظور شناسایی، مستندسازی، حفاظت و مرمت و معرفی میراث فرهنگی (اعم از ملموس و ناملموس) میراث طبیعی، ایجاد شهرهای جهانی صنایع دستی و احیای هنرهای سنتی در حال زوال در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی و ثبت در فهرست میراث جهانی را طبق بودجه سنواتی به عمل آورد.
ماده ۱۰۰ -الف - ۱: تهیه و الحاق پیوست تخصصی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای کلیه طرحهای توسعه‌ای بزرگ و مهم در حوزه‌های زیربنایی، تولیدی و خدمات دستگاههای موضوع ماده (۳) قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب ۳/۱۰.۱۳۸۲ جهت تطبیق با اهداف و وظایف وزارت مذکور در سطوح ملی، منطقه‌ای، استانی و شهری.
تنفیذی و اصلاحی:
ماده ۹۹: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موظف است نسبت به تهیه و اجرای طرح ویژه محدوده بافتهای تاریخی- فرهنگی حداقل ۳۰۰ روستای دارای بافت با ارزش تاریخی و فرهنگی و روستاهای هدف گردشگری از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، تا پایان اجرای قانون برنامه در بودجه سنواتی اقدام نماید تا در چهارچوب مفاد این ماده حفظ، نگهداری و مورد بهره برداری قرار گیرد.
ماده ۱۰۰- الف: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مکلف است تا پایان سال اول اجرای قانون برنامه، سند راهبردی میراث فرهنگی و سند راهبردی صنایع دستی را درچهارچوب قوانین مربوطه با رویکرد استفاده حداکثری از بخش خصوصی جهت تصویب هیأت وزیران ارائه نماید. دولت موظف است تمهیدات زیر را به عمل آورد.
ماده ۱۰۰ - پ: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به نمایندگی از دولت مکلف است تا پایان سال اول اجرای قانون برنامه، تمهیدات و اقدامات قانونی لازم را جهت مدیریت یکپارچه میراث فرهنگی اعم از کلیه امور ثبت‌های ملی و جهانی آثار و عناصر فرهنگِی، تاسیس، مدیریت، نظارت و استانداردسازی موزه¬ها، حفاظت و احیاء بناها و بافتهای تاریخی و… به عمل آورد.
ماده ۱۰۰- ت: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مکلف است کل درآمد اختصاصی و کمکهای مردمی از اماکن و محوطه‌های تاریخی و موزه‌ها را به حسابی که نزد خزانه افتتاح می‌گردد، واریز نماید. صددرصد (۱۰۰٪) وجوه حاصله و همچنین سهم کمکهای دولتی اختصاص داده شده به این اماکن در قالب بودجه سنواتی در اختیار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار میگیرد تا برای اداره، توسعه و مرمت این اماکن اختصاص یابد.
ماده ۱۰۰-ث: وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی می‌تواند بخشی از امور تصدی‌گری و اجرائی که قابلیت واگذاری دارند ضمن حفظ تکالیف حاکمیتی و در چارچوب قوانین و مقررات به تشکل‌های حرفه‌ای و تخصصی میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی که طبق قانون تشکیل شده‌اند، واگذار کند.
ماده ۲۶.۱ الف-۵: طرحهای هادی روستایی و تعیین محدوده روستاها در سراسر کشور را با پیشنهاد کارشناسان فنی، زیر نظر بنیاد مسکن و تأیید بخشداری هر بخش و با اطالع دهیاران و رؤسای شورای اسلامی روستاها و تصویب آن در کمیته‌ای متشکل از رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان به عنوان رئیس، فرماندار شهرستان، بخشدار بخش، نماینده سازمان مسکن و شهرسازی استان، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان، نماینده سازمان جهاد کشاورزی استان، نماینده معاون امور عمرانی استانداری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و رئیس شورای اسلامی روستا به عنوان ناظر، تهیه کند.
ماده ۲۶ -ب: شوراهای برنامه‌ریزی و توسعه استان و کمیته برنامه‌ریزی شهرستان موظفند پنج تا هشت درصد (۵٪ تا ۸٪) از سرجمع اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استانی مصوب قانون بودجه سالانه را صرف تهیه و اجرای طرحهای هادی و بهسازی روستاهای شهرستان و طرحهای ویژه بافتهای تاریخی- فرهنگی روستایی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نمایند.
احکام پیشنهادی برنامه هفتم حسب اولویت (مستقل از تنفیذی از برنامه ششم)
۱. وزارت راه و شهرسازی به عنوان نهاد متولی تعیین مقررات مربوط به طرحهای توسعه و عمران مکلف است با شناسایی ظرفیت‌های جبران محدودیت‌های اعمال شده عرصه‌های و حرایم تحت حفاظت میراث فرهنگی (بویژه اراضی مازاد دولتی)، نسبت به اتخاذ تدابیر و اقدامات الزم برای جبران این محدودیت‌ها از جمله جبران حقوق مالکانه، اعطاء زمین معوض، انتقال حق توسعه، تغییر کاربری و نوع بهره‌برداری برای بناهای تاریخی و واجد ارزش ثبت شده و بناهای واقع در حرایم و محدوده بافتهای تاریخی – فرهنگی، حسب اهمیت اثر و موقعیت استقرار اقدام نماید.
۲. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نسبت به رقومی‌سازی نقشه‌های عرصه و حریم آثار ملی و محدوده بافتهای تاریخی در نقشه‌های حدنگاری (کاداستر( پوشش کشور و همچنین لایه شهرها و بناها و محدوده بافتهای تاریخی- فرهنگی در سامانه جامع صدور اسناد مالکیت و بستر یکپارچه استعلام دستگاهی طی دو سال اول برنامه اقدام نماید.
۳. وزارت راه و شهرسازی مکلف است در جهت تسریع و جبران عقب ماندگی در تهیه طرحهای ویژه بافتهای تاریخی شهری در طی سال‌های برنامه، نسبت به تهیه و تصویب طرح ویژه بافت تاریخی ۱۰۰ شهر با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اقدام نماید.
۴. سازمان برنامه وبودجه و وزارت اقتصاد و دارایی مکلفند با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در راستای تحقق طرح توسعه موزه ملی در میدان مشق اقدام نمایند:
الف-سازمان برنامه و بوجه مکلف است نسبت به ایجاد ردیف و تامین اعتبار الزم در ردیف اعتبارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دو سال اول برنامه به منظور تملک، تهیه و اجرای کامل طرح اقدام نماید.
ب- وزارت امور اقتصاد و دارایی مکلف است نسبت به واگذاری املاک و بناهای دولتی مرتبط با طرح توسعه موزه ملی به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و تامین املاک و اراضی معوض آن برای دستگاههای ذیربط اقدام نماید.
۵. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مجاز است نسبت به دریافت کمکهای بلاعوض و هدایا از اشخاص حقیقی و حقوقی خیرین پس از گردش خزانه اقدام نماید.
