صالحی: عدم تعریف مناسبات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در فضای مجازی منجر به از دست دادن کنشگری آن می‌شود

به گزارش ایلنا، در دهمین و یازدهمین بخش گفت‌وگوی سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در طرح تجربه‌نگاری با هدف ثبت و انتقال تجربیات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران و معاونان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به هوشمندسازی فرهنگی و چگونگی هندسه مفهومی این حوزه پرداخته است. 

وی در دهمین بخش از این گفت‌وگو درباره هندسه مفهومی هوشمندسازی فرهنگی گفت: بحث دولت الکترونیک بیشتر ناظر به یک نوع تحول فناورانه است که بسیار مهم و موثر است ولی در عنوان برنامه‌ها به جای دولت الکترونیک کلمه هوشمندسازی فرهنگی برای آن انتخاب شد. با این نگاه که یکی از بحث‌های محیط پیرامونی مناسبات حوزه فرهنگ و حوزه فضای مجازی است. به علت اتفاقاتی که در این حوزه پدید آمده و فرهنگ و نهادهای فرهنگی به طور خاص و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نهاد اصلی حوزه فرهنگ اگر مناسبات خود را با حوزه مجازی تعریف نکند به طور طبع تاثیرگذاری و کنشگری خود را از دست خواهد داد. 

وی تاکید کرد: به نظر می‌آید با تحولاتی که در حوزه مجازی در سطح جهان و در ایران در دهه‌های اخیر اتفاق افتاده ما باید به سرعت به تعریف مناسبات و تاثیرگذاری بر این حوزه فکر کنیم و آنچه این را ممکن می‌سازد صرفاً دولت الکترونیک نیست چون دولت الکترونیک تنها یک کار فناورانه است. بنابراین به نظر می‌آمد برای اینکه ما به طرف چشم‌انداز هوشمندسازی فرهنگی حرکت کنیم چند مورد را با همدیگر لازم داشتیم که در کنار هم می‌تواند آن اتفاق را میسر کند. اولین آن دولت الکترونیک است. دومین آن پشتیبانی سازمانی مالی و اداری از این اتفاق است. سومین هم حوزه تولید محتوا است. به این معنا که چقدر در این عرصه کنشگری داریم. چهارمین آن هم داده کاوی و اتصال داده‌ها است و پنجمن این لزوم رصد و پژوهش است که در این بخش با این نگاه به حال و آینده بتوانیم پژوهش‌های موثر در این حوزه را داشته باشیم. بنابراین این پنج ضلع با یکدیگر هندسه هوشمندسازی فرهنگی را تشکیل می‌دهد و این پنج ضلع با دو رویکرد فرهنگ محور و اقتصاد محور پیش می‌رود. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: برای اینکه این پنج ضلع اتفاقات مناسب خود را پیدا کند در ابتدا یک برنامه سه‌ساله تحول و اقدام در نظر گرفته شد. ۷۲ اقدام در یک برنامه تحول سه‌ساله تنظیم شد و ما بر این اساس دارای یک حرکت و نقشه راه شدیم که باید در این مسیر حرکت کنیم زیرا قرار نبود بر مبنای آزمون و خطا حرکت کنیم. بخش دوم ساختار عملیاتی و اجرایی آن بود که در این بخش ۵ کارگروه مشخص شد تا سیستم با این بخش حس بیگانگی نداشته باشد و در هر کارگروه معاون ذیربط رئیس کارگروه شد و دبیرخانه آن هم در مرکز توسعه رسانه‌های دیجیتال بود. بخش سوم مدیریت و نظارت کار بود که به طور پیوسته توسط رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال رصد می‌شد؛ جلسات هفتگی در این حوزه بدون تعطیلی برگزار شد و ساختار مدیریت و نظارت این پروژه هم بسیار پر اهمیت بود. بخش چهارم ساختار اجرایی پروژه برنامه تحول و ارتباطات فراسازمانی بود که شکل گرفت که همزمان با این اقدامات ارتباطات بیرونی هم از جمله ارتباط با دبیرخانه شورای فضای مجازی برگزار شد. 

وی صریح کرد: بنابراین ترکیب ساختار درونی و تعامل بیرونی، تعامل خاصی را برای اجرای یک کار پر شاخ و برگ با اضلاع زیاد پدید آورد و در حال حاضر در این زمینه اتفاقات خوبی افتاده است. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه این گفت‌وگو بیان کرد: در این پنج ضلع که به آن اشاره شد، موضوع پنجره واحد یا دولت الکترونیک دارای خروجی و ثمره و اقدامات متعددی بود. قدم اول آن بازنگری در دستورالعمل‌ها و مجوزها بود که از آن جمله می‌توان به تقلیل و کاهش مجوزها به تعداد ۳۳ مجوز در این وزارتخانه اشاره کرد که به عنوان یک تجربه سازمانی خوب می‌توان از آن استفاده کرد. همچنین بخش دیگر، تهیه الگو و سامانه پنجره واحد بود که از لحاظ فنی کار قابل توجه‌ای را در پی داشت. مرحله چهارم هم به روزرسانی سامانه‌هایی که از قبل داشتیم و طراحی سامانه‌های جدید بود تا در فضای کار قرار گرفتند و به پنجره واحد متصل شدند. 

صالحی در ادامه درباره پشتیبانی سازمانی اداری و مالی در این حوزه گفت: اتفاقات مهمی در این حوزه صورت گرفت. بخشی از این اتفاقات به حوزه پست‌های سازمانی مرتبط بود. بیش از ۱۸۰ پست سازمانی در حوزه فضای مجازی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزوده شد و فضای مجازی ما از لحاظ منابع انسانی ارتقا یافت. زیرا اگر می‌خواهیم به فضای مجازی توجه کنیم بدون منابع انسانی کافی و با مهارت نمی‌توانیم در این مسیرحرکت کنیم. بخش دیگر آموزش منابع انسانی بود. منابع انسانی با مدیریت فضای مجازی وزارتخانه آشنا‌تر شد. در این حوزه آموزش‌ها در فضای مجازی در قالب آموزش ضمن خدمت صورت گرفت. بخش سوم تجهیزات اداری بود که در این فضا باید متناسب با اقدامات فراهم می‌شد بنابراین ۵۰ درصد تجهیزات در این زمینه نوسازی شد. بخش چهارم استقرار پرتال وزارتخانه تا سطح شهرستان‌ها بود که انجام شد. بخش پنجم شبکه تعاملی داخل سازمان بود و سامانه وفا در این زمینه شکل گرفت و ما ارتباطات تعاملی داخل سازمانی را روان‌تر و در بستر امن و با قابلیت متعدد راه اندازی کردیم و بخش ششم پشتیبانی مالی بود. افزایش اعتبارات برای برنامه‌های حوزه فضای مجازی صورت گرفت و در کنار آن هم از بودجه سال ۹۹ این اقدام صورت گرفت که در قالب برش فضای مجازی، هر معاونت و مرکز ملزم بود که در کنار برنامه حقیقی خود باید مشابه آن برش فضای مجازی هم داشته باشد. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در یازدهمین بخش از این گفت‌وگو و در ادامه موضوعات مرتبط با هوشمندسازی فرهنگی گفت: ضلع سومی که برنامه فضای مجازی داشت بحث تولید محتوا بود. در این بخش چند اتفاق افتاد. یک مدل و روش کار از طریق پویش‌های ملی و استانی بود و اجرا شد. مدل دیگر آن اتحادیه تولیدکنندگان محتوا بود که بر این اساس باید موسسه‌ای برای کسانی که سهم بالایی در تولید محتوا در فضای مجازی دارند راه اندازی می‌شد تا با هم افزایی با هم دیگر بتوانند در فضای تولید محتوا در محیط فضای مجازی فعال‌تر عمل کنند. بنابراین مجامع تخصصی مانند ناشران بین المللی ناشران کودک و نوجوان ناشران اسلامی که در فضای مجازی هستند، هیئت موسس و اصلی این اتحادیه را ثبت و تشکیل دادند و ما شاهد شکل گیری تشکل تولید محتوا در فضای مجازی از این طریق هستیم که این اتفاق کمک می‌کند برای موج‌سازی‌های کمی و کیفی در فضای مجازی. 

صالحی در ادامه افزود: اقدام دیگر در این زمینه راه اندازی سامانه ارتقای سواد رسانه‌ای بود. فضای مجازی علاوه بر این که دارای فرصت‌هایی است، می‌تواند پاره‌ای از مخاطرات را هم به همراه داشته باشد که با سواد لازم در این زمینه می‌توان این مخاطرات را کاهش داد. بنابراین اقدامی که در این زمینه صورت گرفت، راه اندازی سامانه سواد رسانه‌ای بود که به کمک می‌آید در حوزه محتوا در در فضای مجازی شرایط پیشگیری مناسب‌تری داشته باشیم. همچنین سامانه زینو در این زمینه مشغول به کار است. 

در بخش دیگری از این گفت‌وگو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به برخی دغدغه‌ها در حوزه فضای مجازی اخبار جعلی و نادرست در این فضا اشاره کرد. 

وی در این زمینه گفت: مسئولیت این بخش به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارجاع شد و سامانه مقابله با اطلاعات و اخبار جعلی تقریباً آماده است و کارگروه آن در معاونت امور مطبوعاتی شکل گرفته است. 

صالحی در ادامه به ضلع چهارم این حوزه با عنوان داده‌کاوی اشاره کرد و گفت: در این حوزه که بحث مهمی است اتفاقات قابل توجهی افتاده است که از آن جمله می‌توان به سامانه داده‌های فرهنگی اشاره کرد. همچنین کارگروه رصد فرهنگی که مسئولیت آن با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. 

وی تصریح کرد: بسیاری از سازمان‌ها مانند جهاد دانشگاهی، سازمان صدا و سیما، وزارت کشور و… کار رصد فرهنگی انجام می‌دهند اما با یکدیگر دارای یک خط ارتباطی نیستند و این امر یکی از مشکلات به شمار می‌آمد. در ستاد مهندسی فرهنگی یکی از احکام بحث رصد فرهنگی بود و قرار شد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت این کارگروه را برعهده بگیرد. بنابراین دبیرخانه آن هم در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات این وزارتخانه شکل گرفت. این کارگروه یکسال تشکیل شده و شرح وظایفی دارد که در یک سال گذشته برخی از این وظایف محقق شده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سامانه داده‌های فرهنگی اطلاعات خود را بارگذاری کرده و بقیه سازمان‌ها هم ملزم می‌شوند تا داده‌های خود را در این سامانه بارگذاری کنند. 

صالحی ادامه داد: بنابراین ما از طریق داده کاوی در حال افزایش سرمایه خود هم از طریق دبیرخانه کارگروه رصد فرهنگی و هم از طریق مدیریت داشبورد فرهنگی هنری و سینمایی و همچنین از طریق تعاملات خود که با داده‌های بیرونی به وجود می‌آوریم، هستیم. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ضلع پنجم با عنوان رصد و پژوهش اشاره کرد و گفت: کارهایی در این حوزه لازم بود صورت بگیرد که از آن جمله می‌توان به الگوی ساختار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متناسب با فضای مجازی و تحولات فناورانه اشاره کرد. کار مطالعاتی این اقدام زمان‌بر بود؛ به این معنا که اگر می‌خواهیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۲ داشته باشیم باید ساختار فرهنگی متناسب با تغییرات محیطی باشد. همچنین در حوزه رصد، سامانه رصد تبلیغات در فضای مجازی را داریم. حوزه تبلیغات هم بُعد فرهنگی دارد و هم بعد اقتصادی دارد. در این حوزه هم در بخش فرهنگی و اقتصادی اتفاقاتی در حال وقوع است که نیازمند درصد آن بودیم. سامانه رصد تبلیغات خیلی به کمک می‌آید و امکان تفحص و گزارش دهی مستمر و نوبه‌ای در آن فراهم است. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه تاکید کرد: در این پنج حوزه مسیر حوزه فرهنگ و همچنین کسب و کارهای فرهنگی را دنبال می‌کردیم. تلاش ما ارتقای هر دو بخش یعنی هم حوزه محتوایی و نرم‌افزاری عرصه فرهنگ و هم تقویت کسب و کارهای فرهنگی بود. 

وی در پایان این بخش درباره عرضه الگوی نوین مدیریت پلتفرمی در حوزه فرهنگ گفت: این موضوع قابل تامل است. بخشی از تغییر ساختار حکمرانی در فضای جدید این است که به جای حکمرانی بر ساختمان‌ها حکمرانی بر پلتفرم‌ها جایگزین شده است. به این معنا که ما چقدر می‌توانیم در دنیای جدید پلتفرم‌های همراه و همکار پیدا کنیم. اگر در سابق توسعه سازمانی به عنوان مثال اینگونه بود که مثلاً بانک‌ها تا کجا پیش رفته اند، اما امروز توسعه ها، توسعه‌های پلتفرمی است.