در گفت‌وگو با یک فعال گردشگری مطرح شد؛
راهآهن ایران ثبت جهانی شد، گردشگری راهآهن در گرو زیرساخت
یک فعال گردشگری راهآهن معتقد است: هرچند ثبت جهانی راهآهن ایران می‌تواند جهانیان را با این مهم آشنا سازد و راه را برای حضور گردشگران خارجی باز کند، اما نبود زیرساختهای لازم توسعه گردشگری راهآهن را با چالش روبه رو ساخته است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، راهآهن سراسری ایران به طول ۱۴۰۰ کیلومتر در چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث‌فرهنگی یونسکو ثبت جهانی شد. راهآهن ایران بلندترین راهآهن و طولانی‌ترین شبکه ریلی ثبت شده در جهان است ضمن اینکه چهارمین کشور هستیم که راهآهن آن ثبت جهانی می‌شود.
ثبت جهانی راهآهن می‌تواند فرصتی برای معرفی آن به جهانیان فراهم کند. ضمن آنکه مدتی است گردشگری راهآهن سعی دارد با تعریف داستان و تاریخچه این بخش روایتی متقاوت ارائه دهد چراکه راه آهن ایران وجهی فراتر از حمل بار و مسافر دارد و دارای مشخصه‌های تاریخی، اجتماعی، فنی، اقلیمی و مسیر متنوع است. در گردشگری راه آهن، مبدا و مقصد و حتی مَرکب سفر، آن قدرها مهم نیست که مسیر اهمیت دارد.
محمد محسنیان (مبتکر گردشگری راه آهن و اولین مجری این تورها در ایران) درخصوص تعطیلی بسیاری از تورها از جمله تور راهآهن در روزهای شیوع ویروس کرونا، گفت: با وجود آنکه از محدودیت‌های سفر و عدم ارائه مجوز سفر صحبت به میان می‌آید اما همچنان شاهد برگزاری تور و افرادی هستیم که برای تفریح حاضر به خطر کردن هستند.
او درخصوص گردشگری راهآهن و آنچه دراین خصوص تعریف شده بود، گفت: آنچه که ما کار می‌کردیم و قطار اختصاصی برای تور راهآهن می‌گرفتیم آخرین بار در تیرماه 1399 برگزار شد. در این میان استفاده از قطارهای برنامه‌ای مورد توجه قرار گرفت و مورد استقبال گردشگران نیز قرار گرفتند. گردشگران در این برنامه ها بعد از دیدن مسیر (البته بدون توقف‌های برنامه ریزی شده در قطارهای اختصاصی) چند ساعتی را با بازدید از جاذبه‌های مقصد سپری کرده و با قطار بعدی به مبدا بازمی‌گشتند. برگزاری این نوع تورها نیز مدتی است که تضعیف شده است.
این فعال گردشگری ادامه داد: آنچه مد نظر گسترش گردشگری راهآهن بود، موضوع و داستان راهآهن بود و درواقع صرفا به قطار به عنوان یک وسیله حمل و نقل نگاه نمی‌شد. درحالی که در سفرهای برنامه‌ای نگاهی گذرا به این مهم می‌شود و عمقی که مد نظر بود محقق نمی‌شود. البته گردشگری راهآهن لزوما وابسته به قطار نیست و حتا می‌توان با ماشین رفت و داستان راهآهن را تعریف کرد و از آن دیدن کرد.
محسنیان از جمله افرادی است که بر اساس دغدغه شخصی درصدد تحقیق و جمع آوری اطلاعات درباره راهآهن برآمد و پس از چهار سال تحقیق و شناسایی مسیرهای ریلی، تورهای راهآهن را تعریف کرد. او درپاسخ به این سوال که چطور شد که تورهای راهآهن که به منظور آشنایی گردشگران با راهآهن و داستان‌های آن بود، بعدها در گیر و دار توسعه گردشگری از مسیر اصلی خود خارج و تعاریف دیگری از آن ارائه شد، گفت: این روزها گردشگری ریلی جای گردشگری راهآهن را گرفته. این درحالی است که سفر با قطار به هر نحوی می‌تواند گردشگری ریلی باشد اما گردشگری راهآهن تعریف دیگری دارد و با هدف دیگری شکل گرفته بود.به نظر می‌رسد که هنوز تعریف دقیقی از عناوین قطار گردشگری، گردشگری راه آهن و گردشگری ریلی وجود ندارد و در اولین قدم می‌بایست مفاهیم مرتبط با این شاخه گردشگری تعریف و حدود مسوولیت‌ها در آن مشخص شود.
او یادآور شد: اینکه یک قطار به مقصد یک شهر حرکت می‌کند و عده‌ای از گردشگران را در نقطه‌ای از مسیر پیاده می‌کند، گردشگری راهآهن یا قطار گردشگری نیست. اینگونه به نظر می‌رسد که بعضی با دیدن استقبال گردشگران از تورهای گردشگری راهآهن درصدد تعریف تورهای دیگری برآمدند اما در این میان ماهیت و اصل ماجرا تغییر کرد.
فعال گردشگری درخصوص این مهم که اکنون با ثبت راهآهن ایران در فهرست میراث جهانی می‌توان امیدوار بود که تورهای راهآهن با هدف اصلی خود و برای معرفی و دیدن این میراث جهانی برگزار شوند، گفت: در مرحله نخست مسئولان باید تصویر درستی از آنچه قرار است اتفاق بیافتد داشته باشند.
به اعتقاد محسنیان، اکنون که راهآهن ایران در فهرست یونسکو ثبت شده‌است می‌تواند فرصتی برای جذب گردشگران خارجی باشد. این امر هم منوط به آن است که بتوانیم معرفی کامل و دقیقی از راهآهن ارائه دهیم. مراجعه به فهرست آثار ثبت جهانی شده یکی از اولین گزینه‌های گردشگران در مرحله تحقیق برای انجام سفر به یک کشور خارجی است و از امروز به بعد راهآهن سراسری ایران یکی از سوژه‌های مورد توجه گردشگران خواهد بود و مسئولان راهآهن باید از این فرصت استفاده نهایت استفاده را ببرند اما این امر مستلزم تامین زیرساختهای لازم توسط همه عوامل دارای مسوولیت از جمله راهآهن است.
او تصریح کرد: هرچند این جاذبه‌ها را ثبت جهانی کرده‌ایم اما هنوز زیرساختهای لازم را برای حضور گردشگران نداریم. به طور مثال در یکی از دو مسیر جذاب راه آهن ایران یعنی گرمسار تا شیرگاه امکانات گردشگری و خدماتی مطلوبی وجود ندارد. گردشگر علاقمند به بازدید از این مسیر حتما باید تهران یا یک از شهرهای شمالی را مبدا یا مقصد سفر خود قرار دهد و امکانات مطلوبی برای اقامت میان راه ندارد متاسفانه وضعیت ناحیه جنوب نیز از این نامناسب‌تر است و امکانات شایسته‌ای برای گردشگران که بتوانند در طول مسیر توقف داشته باشند و از مسیر و داستان‌های راهآهن لذت برند، وجود ندارد.
درحالی که محسنیان از نبود مکانی که بتواند در طول مسیر گردشگری راهآهن به گردشگران خدمات ارائه دهد سخن می‌گوید، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، با اشاره به ثبت جهانی راهآهن سراسری ایران، از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشکری ریلی و تبدیل ایستگاه‌های متروک مسیر به بوم‌گردی و هتل دعوت و اعلام حمایت کرد.
فعال حوزه گردشگری راهآهن درخصوص این مهم، گفت: از حدود سه سال پیش تاکنون این پیشنهاد ارائه و آیین‌نامه‌های آن نیز تهیه شده است. از سرمایه‌گذاران نیز دعوت شده است و اگر قرار بود اتفاقی بیافتد در این سه سال محقق می‌شد. به نظر من، این روزها با توجه به مشکلات اقتصادی، گردشگری دغدغه مردم کشور نیست و ورود گردشگر ورودی نیز تقریبا به صفر رسیده. از یک سو بودجه نداریم و از دیگر سو سرمایه‌گذار علاقه‌ای برای حضور در این بازار ندارد چراکه قیمت‌ها به اندازه‌ای افزایش یافته که امکان سفر را از خانواده طبقه متوسط که مشتری اصلی این نوع گردشگری است سلب کرده. به عنوان مثال در اوایل امر با نرخ 140 هزار تومان قطار گردشگری را شروع کردیم و اکنون نرخ‌ها به 340 هزار تومان رسیده که بازهم مقرون به صرفه نیست. حال اگر خانواده‌ای چهار نفره بخواهد با هزینه‌های جانبی درحدود یک میلیون وششصد هزار تومان برای سفر یک روزه هزینه کند، چه خواهد شد؟ قطعا برای این خانواده نمی‌صرفد. در این میان سرمایه گذار نیز وضعیت را می‌سنجد و وارد این عرصه نمی‌شود.
با این وجود می‌توان امیدوار بود که با ثبت جهانی راه آهن و جلب توجه عمومی درداخل و خارج کشور به سوی آن و البته برچیده شدن همه‌گیری کورونا رونق این نوع گردشگری بیشتر شده و توجه سرمایه‌گذاران را به این بخش جلب کند.
