زیارتگه رندان جهان، میزبان دوستداران حافظ شد

امسال نیز همچون ۱۷ سال گذشته، آرامگاه حافظ در باغ مصلای شیراز، میزبان دوستداران فرهنگ، هنر و شعر ایرانی بود. بنایی که با معماری خاص و زیبای خود، یادگار معماری درخشان ایرانی در دورهٔ زندیه و تلفیقی از هنرهای بی‌نظیر تجسمی است.

به گزارش ایلنا از شیراز، بنایی که علاوه بر سبک و سیاق ظاهری معماری‌اش، می‌توان از منظری عرفانی و معنوی نیز کاوید که از نظر نماد‌شناسی قابل تأمل است. بنای آرامگاه در مقابل خیابانی قرار گرفته است. خیابانی که اگرچه امروز به پیاده رو و اصطلاحا گذرتبدیل شده است اما هنو زهم می‌تواند نمایی از اسارت در جهانی صنعتی باشد که تا زمانی که در آن زندانی هستیم نمی‌توانیم به تفکرات حافظ پی ببریم، هم چنان که وقتی در خیابان ایستاده‌ایم، آرامگاه را نمی‌توانیم ببینیم.

صحن جنوبی آرامگاه جلوه‌ای از عالم ملک و اسارت در هواهای نفسانی است. هر قدر که از در ورودی دور‌تر و به پله‌های ایوان نزدیک‌تر می‌شویم، از قید تعلقات دنیای مادی هم رها‌تر می‌شویم. از صحن جنوبی با گذر از دو ردیف پلکان سنگی به ایوان می‌رسیم که هر ردیف آن از ۹ پله تشکیل شده است. ۹ عدد افلاک است و در ادبیات و عرفان ایرانی بسیار مقدس.
از پله‌ها که بالا می‌رویم، خود می‌تواند بیانگر نوعی معراج و کنده شدن از عالم ملک به قصد سیر در عالم ملکوت باشد. در این سیر، کم کم بنای مقبره مانند خورشید درخشانی که طلوع می‌کند نمایان می‌شود ایوان بیانگر عالم ملکوت است. اینجاست که حجاب‌ها به کناری می‌روند و حقیقت(مقبره) آشکار می‌شود. پس از آشکاری حقیقت، فرود از پله‌ها نمایانگر تعظیم در برابر این آفتاب خوبان است، تعظیمی که نا‌خود آگاه انسان را به یاد این بیت از یکی از غزل‌های لسان الغیب می‌اندازد که:
بر سر تربت ما چون گذری همت خواه که زیارتگه رندان جهان خواهد شد

۱۹ مهرماه امسال نیز و در آستانه هجدهمین یادروز حافظ، تربت این غزل سرای نامی ایران میزبان ادبیان، شعرا، عارفان، عاشقان و دوستداران شاعری بود که پس از قرن‌ها که از مرگش می‌گذرد هنوز هم دیوان اشعارش گوشه نشین طاقچه هر ایرانی است. امروز هم پس از قرن‌ها در خانهی هر ایرانی یک دیوان حافظ یافت می‌شود و ایرانیان طبق رسوم قدیمی خود در روزهای عید ملی یا مذهبی نظیر نوروز بر سر سفره هفت سین و یا شب یلدا، به دیوانش تفعل می‌زنند. هنوز هم در خانواده‌های ایرانی، یک نفر از بزرگان خانواده یا کسی که بتواند شعر را به خوبی بخواند یا کسی که دیگران معتقدند به اصطلاح خوب فال می‌گیرد ابتدا نیت می‌کند، یعنی در دل آرزویی می‌کند. سپس به طور تصادفی صفحه‌ای را از کتاب حافظ می‌گشاید و با صدای بلند شروع به خواندن می‌کند. هنوز هم اردتمندان حافظ هنگام تفعل برای لسان الغیب فاتحه‌ای می‌خوانندو اورابه جان شاخه نباتش قسم می‌دهند.

سخنرانی ماندگار
گرچه در طول سالیان گذشته رجل ادبی و سیاسی فراوانی به مناسبت بزرگداشت یاد و نام این رندحقیقت جو به شیراز آمدند و رفتند، اما به گواه تاریخ و استهشاد عرفاو ادبا یکی از ماندگار‌ترین سخنرانی‌های معاصر را مقام معظم رهبری در سال ۱۳۶۷ ودر مراسم بزرگداشت حافظ انجام دادند.

آنجا که حافظ را یک انسان وارسته و والامعرفی کردند و افزودند: حافظ یک عالم زمانه است، یعنى درس خوانده و تحصیل کرده و مدرسه رفته است. فقه و حدیثو کلام و تفسیر و ادب فارسى و ادب عربى را آموخته. حتّى آن چنان که حدس زده مى‌شود از اصطلاحاتى که در نجوم و غیرو به کار رفته، اوّلاً در این علوم هم دستى داشته و تحصیلى کرده، یک عالم است. این عالم، بساط علم‌فروشى و زهدفروشى و دین‌فروشى را هرگز نگسترده، که آن روز چنین بساط هایى رواج داشته. این عالم، در بخش عمده‌اى از عمرش، راه سلوک و عرفان را هم پیموده. در این‌که وابسته‌ى به فرقه‌اى از متصوّفه هم نیست، شاید شکّى نباشد. یعنى هیچ یک از فرق متصوّفه، نمى‌توانند ادعا کنند که حافظ جزو سلسله‌ى آنهاست؛ زیرا که براى او هیچ مرشدى، شیخى، قطبى بیان نشده و بعید هم به نظر مى‌رسد که او قطبى و شیخى داشته باشد و در این دیوانى که از افراد زیادى در او سخن رفته، از آن مرشد و معلّم سخنى نرفته باشد. البته در اشعار او، اشاره‌اى هست به این‌که بدون پیر نمى‌شود رفت در راه عشق که من به خویش نمودم صد اهتمام و نشد.

امسال نیز روحانی برای مراسم روز حافظ به شیراز نیامد. در دولت‌های گذشته روسای جمهور برای حضور و سخنرانی در این مراسم به شیراز سفر می‌کردند، در دو مراسم اخیر بزرگداشت حافظ که در طول عمر دولت تدبیر و امید بوده است، رییس جمهور به شیراز نیامده است و امسال نیز روحانی معاون اول خود را مامور حضور در این مراسم کرد.

اسحاق جهانگیری در این مراسم شاید بابه یاد آوری این بیت از حافظ که:
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا
از وجود اعتدال و میانه روی در افکار و اشعار حافظ سخن گفت.

معاون اول روحانی از قداست دیوان حافظ گفت و افزود: حافظ زبان ناگفتنی‌های ماست و هر ایرانی به قدر فهمش خود را از آن دریای معرفت سیراب می‌کند.

وی ادامه داد: نه تنها جامعه ایرانی بلکه دولت در ایران نیازمند است که خود را در آیینه حافظ بازبیند.

معاون اول دولت تدبیر و امید اضافه کرد: حافظ نگاهی به‌دور از افراط و تفریط به روابط اجتماعی دارد و شریک زندگی همه شهروندان در تمام ساعت‌های زندگی اجتماعی و فردی آنان است و افراد را به میانه‌روی و اعتدال دعوت می‌کند.

کلام آشنا، شاعر درد آشنا

اما نماینده ولی فقیه در استان فارس که یکی دیگر از سخنرانان مراسم امسال یاد روز حافظ بود کلام حافظ را موثر و شیوا دانست و غزل وی رانوعی بدیع در ادبیات فارسی عنوان کرد که در معنا و لفظ جدید، مفاهیم عارفانه و عاشقانه را القا می‌کرد.

امام جمعه شیراز، نگاه حافظ را جست‌و‌جو گر دردهای اجتماع دانست و از او به عنوان شاعری آزاد اندیش و عاشق آزادی و متمسک به ریسمان الهی و‌‌ رها شده از وابستگی‌ها دنیوی یاد کرد.

فتح باب فعالیت‌های فرهنگی
اما مراسم امسال زاد روز حافظ یک تفاوت عمده با سالهای قبل نیز داشت و آنهم حضور(شوالیه) در این مراسم بود.

شهرام ناظری در اجرای زنده خود که با تشویق و استقبال مردم حاضر در حافظیه همراه بود اشعار حافظ را با تلفیق موسیقی سنتی اجرا کرد.

شوالیه از حضور مهمانان در این برنامه تشکر کرد و حضور مسئولان عالی رتبه کشور و استان دراین برنامه را فتح باب فعالیت‌های فرهنگی در فارس عنوان کرد.

وی گفت: حافظ حیثیت ایرانیان است که امیدواریم دولت تدبیر و امید توجه ویژه‌ای به حافظیه داشته باشد.

ناظری با بیان اینکه حافظ بزرگ‌ترین شاعر جهان است افزود: باید به فرهنگ کشور اهمیت داد و مشاهیر و بزرگان کشور به خوبی به نسل جوان و مردم دنیا معرفی شود.

وی بیان کرد: باید فرهنگ کشور را با ابزارهای مناسب حفظ و به جهانیان معرفی و عرضه کرد.

اما تفاوت دیگر مراسم امسال با سال‌های گذشته پخش مستقیم اجرای ناظری از صداو سیمای مرکز فارس بود. اتفاقی که حداقل در یک دهه گذشته رخ نداده بود.