تعجیل در تهیه لایحه عفاف و حجاب، قابل تأمل است/ در شرایط فعلی نباید با برخی رویکردها جامعه را ملتهب کنیم

زهرا نژادبهرام فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در مورد ارزیابی خود از لایحه عفاف و حجاب گفت: تعجیلی که نمایندگان مجلس در تهیه این طرح داشتند قابل تأمل است. این تعجیل منجر به این شد که خیلی از اصول قانون‌نویسی در این لایحه از اشکالات ویرایشی تا اشکالات قانونی رعایت نشود.

وی افزود: اما من نقد پیشاشورای نگهبانی دارم. بالاخره ما اصول قانون‌نویسی و قانون اساسی داریم که وضعیت قوا را مشخص می‌کند. مسئولیت قوه‌مقننه چیست، قوه‌مجریه و شورای نگهبان چه مسئولیتی دارند. وقتی لایحه‌ای از طرف یک دولت مطرح می‌شود، یعنی دولت این لایحه را داده و این لایحه ۱۵ ماده‌ای تبدیل به طرح ۷۰ و خورده‌ای ماده‌ای می‌شود. اصلا از ابتدا اشکال دارد. از ابتدا دخالت در امر قوا قابل قبول نیست. به هر دلیلی لایحه می‌توانست رد شود و نمایندگان می‌توانستند برای خودشان طرح بنویسند. اما اینکه لایحه دولت دستکاری شود، در واقع امر تفکیک قوا زیرسوال رفته است. پاسخگوی این موضوع کیست؟ به جز اینکه در اصول باید این تذکر از طرف شورای نگهبان و تشخیص مصلحت داده شود که شما به چه اجازه‌ای لایحه دولت را به این صورت دستکاری کردید؟ کما اینکه در ارتباط با برنامه هفتم توسعه و بودجه هم معترض شدند که شما ورود پیدا می‌کنید و از اساس شیرازه یک لایحه را به هم می‌ریزید. این یک اشکال اساسی در قانون‌گذاری است که به این لایحه هم وارد است که لایحه دولت دستکاری و کن‌فیکن شده و تبدیل به یک طرح شده است.

نژادبهرام تصریح کرد: به نظر می‌رسد که نمایندگان دچار یک نوع تعجیل در جهت پاسخگویی به مخاطبان خاص خودشان بودند به گونه‌ای که اینطور به نظر می‌رسد که مسأله‌ آن‌ها مسأله قانون‌گذاری به معنای واقعی و حل مسائل کشور نبوده، مسأله‌شان ایجاد ارتباط و اعتماد مشترک بین شهروندان و قوه‌مقننه نبوده است. برداشت من این است، قانونی که مجلس به آن شکل مصوب کرد، قانونی است که می‌خواهد برای نیمی از جمعیت کشور تصمیم‌گیری کند اما به کمیسیونی می‌رود که آدم‌های آن ۱۰-۱۲ نفر هستند. بنابراین مجلس با چه اجازه‌ای این طرح را مصوب می‌کند؟ در واقع آدم متأسف می‌شود که حتی نمایندگان حاضر نیستند مسئولیت کاری که کردند را به عهده بگیرند و می‌خواهند این مسئولیت را برعهده دیگران قرار دهند.

وی افزود: در اصل نقد من دوبخشی است؛ یک بخش در مرحله مقدماتی و آماده‌سازی این قانون و جایگاه مجلس است که جایگاه آن را به شدت تقلیل داده و انتظاری که از مجلس به عنوان عصاره ملت است خیلی خیلی تقلیل پیدا کرده و افرادی که حاضر نیستند مسئولیت کار خودشان را برعهده بگیرند و این طرح را ماده هشتاد و پنجی کردند و در دست یک کمیسیون خاص قرار دادند و حاضر نشدند در صحن مجلس آن را بررسی کنند. مسأله دوم پس از تصویب است که نشان داد پس از تصویب هم حتی اصول اولیه چه در قالب شکلی و چه در قالب محتوایی رعایت نشده بود.

نژادبهرام در مورد نیروهای حجاب‌بان که گفته می شود به صورت خودجوش نسبت به امر به معروف و نهی از منکر اقدام می‌کنند، گفت: حداقل با عکس‌هایی که ما دیدیدم و اخباری که از حضور حجاب‌بان‌ها می‌رسد، این افراد یک لباس مشخصی دارند. آرمی که روی بدن‌شان زدند نشان می‌دهد که گروهی بوده که شناخته‌شده هستند. وگرنه من که یک زن چادری هستم به عنوان یک آدم معمولی هیچ‌گاه اجازه ندارم از این شمایل‌ها بیندازم. یک آدم معمولی که حتی می‌خواهد تذکر لسانی بدهد هیچ وابستگی سازمانی ندارد و طبیعتا نمی‌تواند چنین استفاده‌ای از این نوع پوششی که من را مشخص و وابسته به جای خاصی می‌کند، داشته باشد.

وی افزود: من در مورد اینکه این کار درست یا غلط است بحث نمی‌کنم. بحث من اینجاست که اگر قرار است چنین تشکیلاتی به وجود بیاید باید مبنای قانونی داشته باشد. حالا این مبنای قانونی باید مصوبه مجلس شورای اسلامی یا مصوبه هیأت‌دولت باشد. در قالب بخشنامه نمی‌توانید یک سازمان تشکیل دهید. می‌توانید کمیته یا کارگروه تشکیل دهید، اما سازمان نمی‌توانید تاسیس کنید. در اصل فراگیر بودن آن و اخباری که آمده بود که ۳ هزار نفر تحت آموزش قرار گرفتند، از لحاظ قانونی جای بحث دارد. حالا قانون‌گذاران درباره این موضوع بیشتر می‌توانند بحث و گفت‌وگو و اعلام‌نظر کنند.

این فعال سیاسی تصریح کرد: آنقدر که من می‌دانم، اگر بخواهد سازمانی چه داوطلبانه و چه غیرداوطلبانه در کشور تشکیل شود احتیاج به یک قانون دارد، به خصوص که بخواهد یک اقدام عمومی انجام دهد.

نژادبهرام گفت: واکنش‌های ابتدایی به این ماجرا اینطور بود که به نظرم می‌رسید همه می‌دانند این کار درستی نیست و نمی‌خواهند مسئولیت آن را برعهده بگیرند. کار درستی نیست، کشور حساب و کتاب و قانون دارد، مجلس و دولت دارد، اینطور نیست که هرکسی یک کاری را خودش انجام دهد. ضمن اینکه هزینه‌های زیادی از این فضا به کشور تحمیل می‌شود. چرا باید آنقدر تنش و مسأله ایجاد کنیم؟ آن هم مسأله‌ای که به هر دلیلی جزو مطالبات بخشی از جامعه است و این موارد را می‌توانیم با گفت‌وگومحوری حل و فصل کنیم. مسأله فرهنگی را که با اجبار و زور نمی‌توان انجام داد. کدام مسأله فرهنگی تا به حال با اجبار حل شده است که این دومین مورد باشد؟ بالاخره یک نهادهای بالادستی هستند، یک وزارتخانه که نمی‌تواند به تنهایی تصمیم بگیرد.

وی افزود: قوه‌قضائیه می‌تواند ورود کند و نهادهای بالادستی مثل سازمان بازرسی و دیوان عالی می‌توانند بررسی کنند. چون بخشنامه بوده و بخشنامه‌ها را هم معاونت حقوقی رئیس‌جمهور بررسی می‌کند و اگر شکایتی صورت بگیرد دیوان عدالت اداری بررسی می‌کند. سلسله‌ مراتب قانون‌گذاری‌ ما در قانون برای همه این موارد دستورالعمل و قابلیت بررسی دارد. به نظر می‌رسد در خیلی از مسائل قابلیت حل همدلانه و همکاری مشترک وجود دارد. این نوع ورود پیدا کردن در واقع گارد گرفتن در مقابل مردم است و نباید در این شرایط که نزدیک انتخابات است و با توجه به فشارهای متعدد اقتصادی که هر روز جامعه را بیشتر تحت‌فشار قرار می‌دهد، با این نوع رویکردها جامعه را بیشتر تحت‌فشار قرار داده و ملتهب کنیم.