رانت،مانع اول تحول

جهان اقتصاد نوشت: در واقع این تجربیات هر کدام نمایش دهنده حداقل یکی از نقاط ضعف اقتصاد ما هم هست. دسته بندی این موانع  از لحاظ اهمیت ،کاری مشکل است. اما قطعا یکی از مهمترین آنها رقابت دولت با مردم است.

درست است که رقابت جوهره اقتصاد سرمایه‌داری است.اما رقابت با دولت خیلی شبیه رقابت با تیمی است که داور هم لباس تیم مقابل را پوشیده وخب دیگر این رقابت نیست که یک بازی کنترل شده است و نتیجه آنرا هم داور تعیین خواهد کرد.

تقریبا هیچ فعالیت اقتصادی وجود نداشته که بخش خصوصی با رقیب دولتی و یا خصولتی روبرو نباشد. صنعت ساختمان،صنایع غذایی،صنعت نساجی،توریسم، صنعت پیمانکاری، صنایع فلزی و آی تی لیستی کوتاه از صنایعی است که بخش خصوصی نفس رقیب دولتی و یا خصولتی را در کنار خود حس می کند.

اما صنایعی هم هستند که تقریبا بطور کامل در اختیار دولتی‌هاست همانند صنایع پتروشیمی و نفت و گاز و صنایع معدنی و سیستم بانکی. حمایت‌های ناعادلانه  و رانتی دولتی‌ها و خصولتی‌ها در رقابت با خصوصی‌ها  هم دامنه‌ای یزرگ داشته و در هر صنعتی متفاوت است.

مثلا در صنعت پیمانکاری شرکت‌های خصولتی با اتکا به امکانات و ماشین آلات عمومی که در اختیارشان بوده برگ برنده‌ای برای  برتری قیمتی در مناقصات نسبت به خصوصی‌ها دارند.

خب معلوم است که وقتی  هزینه ماشین آلات نزدیک به مجانی بیافتد و هزینه کارمزد بانکی برای ضمانت نامه‌ها وجود نداشته باشد و از همه مهمتر کنترل تمام و کمالی هم بر پاداش‌ها و حقوق‌ها و پیمان‌های دست دوم آنان نباشد،قیمت ظاهری آنها کمتر از بخش خصوصی به نظر بیاید.

اما نکته پنهان این رقابت نابرابر ،هزینه تمام شده واقعی این رقبای خصولتی است و آسیب فقط این نیست که بخش خصوصی را که نزدیک به هفتاد سال سابقه در این حرفه دارد، نابود می‌کنند، مشکل  بزرگ گران  و طولانی شدن پروژه‌ها و سوزاندن ثروت عمومی است. به این دلیل می‌توان گفت رانت، مانع اول تحول است.

غلامرضا رحیمی- کارشناس مدیریت پروژه