دلایل برگزاری نشست عربی – اروپایی در مصر/ ابعاد تلاش جدید اعراب برای رویارویی اروپا با ایران

«صباح زنگنه» نماینده سابق ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در تشریح دلایل برگزاری نشست عربی – اروپایی در مصر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: به عقیده بسیاری از تحلیلگران، برگزاری نشست عربی – اروپایی در شرم الشیخ مصر را باید در امتداد نشست ورشو بدانیم اما باید توجه داشت که درگذشته هم نشست‌های این‌چنینی تحت عنوان «سلسله نشست‌های مدیترانه‌ای» در کشورهای مختلف برگزار شده که دولت‌های اروپایی و بسیاری از کشورهای عربی در آن حضور داشتند. دلیل حضور کشورهای اروپایی در این نشست‌ها ارتباط دیپلماتیک، سیاسی و حتی اقتصادی است که از گذشته با کشورهای منطقه داشته‌اند و حتی یکی از دلایل آن به زمان انعقاد قرارداد سایکس – پیکو بر می‌گردد که دولت‌های بریتانیا و فرانسه بر بسیاری از کشورهای مذکور تحکم سیاسی داشتند. اما در نشستی که دیروز در شرم‌الشیخ مصر برگزار شده، مسائل اقتصادی، مهاجرت و امنیت محور اصلی گفت‌وگوهای مذکور بوده است.

وی ادامه داد: بر اساس آنچه در محور سیاسی و میدانی منطقه در حال رخ دادن است، برگزاری این نشست را باید معطوف به دو موضوع مهم و اساسی بدانیم. نخست اینکه دلیل اصلی برگزاری نشست عربی – اروپایی، بحث خروج آمریکا از سوریه است. باید بپذیریم که خروج نظامیان ایالات متحده از سوریه بدون تردید باعث تغییر مولفه‌های مختلف میدانی خواهد شد که در این بین ممکن است احیاء دوباره هسته‌های تروریستی داعش و سایر جریان‌های تروریستی را به دنبال داشته باشد. این موضوع می‌تواند منافع بسیاری از کشورهای منطقه که متحدان اروپا هستند را به خطر بیاندازد و از این جهت است که اروپایی‌ها برای بررسی پیامدهای سیاسی و میدانی خروج آمریکا از سوریه وارد میدان شده‌اند. مساله دوم که برای دولت‌های حاکم بر قاره سبز بسیار مهم و حتی تهدید کننده امنیت ملی آنها به حساب می‌آید، بحث کلید خوردن فاز جدید مهاجرت خواهد بود. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که ممکن است طی چند ماه یا حداقل یکسال آینده موج جدید مهاجرت به اروپا آغاز شود و به دنبال سنجش راهکارهای موجود در این پرونده هستند.

این تحلیلگر مسائل منطقه با اشاره به نگاه اروپا به بحران مهاجرت و پیوند آن با مقوله تروریسم و جرایم سازمان یافته، گفت: اروپایی‌ها معتقدند که پس از خروج ایالات متحده از سوریه ممکن است فعل و انفعال‌هایی به وجود آید که شاهد موج جدید مهاجرت از لیبی، تونس، الجزایر، لبنان، مراکش، مصر و حتی سوریه با کشورهایشان باشند؛ بدیهی است در این میان بحث نفوذ عناصر اروپایی داعش به خاک اروپا هم مورد نظر خواهد بود و اخیراً رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده که اتباع اروپایی داعش باید توسط دولت‌های متبوعشان پذیرفته شوند. همچنین آنها معتقدند که این موج جدید می‌تواند به راحتی بحث جنایات سازمان یافته اعم از قاچاق اعضاء بدن، قاچاق مواد مخدر و ورود هسته‌های مخل امنیت را تسهیل کند. لذا باید بگویم که دلیل اصلی برگزاری نشست عربی – اروپایی در مصر، نخست به همفکری و برآورد پیامدهای خروج آمریکا از سوریه بر می‌گردد و دوم بحث نگرانی در مورد موج مهاجرت‌ جدید را در بر می‌گیرد. 

زنگنه افزود: کشورهای اروپایی از پرونده لیبی درس بزرگی گرفتند و نمی‌خواهند که مشابه این موضوع مجدداً تکرار شود. به صورتی که پس از آنکه لیبی مورد حمله قرار گرفت و رژیم قذافی سقوط کرد، این کشور به دو قسمت تبدیل شد و تبعات سیاسی، اقتصادی، امنیتی و انسانی آن تا به امروز ادامه دارد و گریبان اروپایی‌ها را گرفته است. از سوی دیگر، حملات تروریستی که در صحرای سینا و مناطق مسیحی‌نشین مصر اتفاق افتاده، باعث افزایش نگرانی کشورهای اروپایی شده است. مجموع این نگرانی‌ها موجب شده تا اشخاصی مانند دونالد تاسک (رئیس شورای اتحادیه اروپا)، آنگلا مرکل (صدر اعظم آلمان) سباستین کورتس (صدر اعظم اتریش) ژان کلود یونکر (رئیس کمیسیون اروپا) و فدریکا موگرینی (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) در نشست عربی – اروپایی شرکت کنند اما مشخص نیست که آیا اروپا به دنبال حفظ امنیت خود در منطقه بوده یا اینکه به دنبال کنترل مهاجرت به نفع خود است. 

وی در پایان خاطرنشان کرد: بخشی از نشست دو روزه عربی – اروپایی با شیطنت دولت‌های عربی به موضوع ایران اختصاص پیدا می‌کند. به گونه‌ای که احمد ابوالغیط (دبیرکل اتحادیه عرب) رسماً اعلام کرده که موضع عربی- اروپایی درباره فعالیت ایران در کشورهای عربی یکسان بوده و اختلاف نظر موجود بر سر توافق هسته‌‌ای ایران با کشورهای بزرگ است. این بدان معناست که برخی از کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی خواهان تحریک کشورهای اروپایی برای مقابله با ایران هستند و باید توجه داشت که دبیر کل اتحادیه عرب حکم بازگو کننده مواضع کشورهای عضو را دارد؛ اما بر اساس داده‌های فعلی وی مورد توجه و تایید بسیاری از کشورهای عربی نیست و حتی بسیاری از آنها مانند عراق، لبنان، سوریه در آن شرکت نکرده‌اند و حتی کشوری مانند قطر هم در سطح بسیار پایین در این نشست مشارکت داشته است. بنابراین نمی‌توان این نشست را همانند ورشو یک رویداد موثر برای تقابل با ایران دانست و به نظر می‌رسد که در بیانیه پایانی آن، حرف جدیدی زده نشود.