روسیه به دنبال تقابل با آمریکا در عرصه سیاسی افغانستان/ مرگ سمیع الحق موتور محرک طالبان را از کار نمی‌اندازد

«فداحسین مالکی» سفیر اسبق ایران در افغانستان در تشریح ابعاد نشست آتی مذاکرات صلح افغانستان که قرار است در مسکو برگزار شود در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: دومین نشست صلح افغانستان در مسکو در حالی برگزار خواهد شد که روسیه از مدت‌ها قبل نگاه جدی‌تری به مسائل افغانستان و به طور کلی مباحث مربوط به جنوب آسیا پیدا کرده است. این نگاه از آنجا نشات می‌گیرد که معاون ترامپ چندی قبل با حضور در خاک افغانستان به صورت رسمی از استراتژی جدید ایالات متحده در مورد جنوب آسیا پرده برداشت و همین موضوع یکی از دلایلی است که روس‌ها نسبت به عملکرد آمریکا در افغانستان معترض هستند. دلیل دیگر چرخش مسکو در مورد افغانستان بحث نمایان شدن پرچم‌های سیاه داعش در این کشور و مرز روسیه و جمهوری‌های جدا شده از شوروی سابق است که روس‌ها درصدد جلوگیری از سرایت این ویروس به داخل خاک خود هستند.

وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل کلان در مورد فعال شدن روس‌ها در پرونده افغانستان موضوع رقابت سنتی میان مسکو و واشنگتن است؛ باید به خاطر داشته باشیم که روسیه خاطره خوبی از دوران جهاد ندارد و نهایتاً با وضع بسیار ناگواری از خاک افغانستان خارج شد و پس از آن ایالات متحده به بهانه مبارزه با تروریسم وارد افغانستان شد. از این جهت است که نشست مسکو دقیقاً نشان می‌دهد روسیه مجدداً به دنبال احیاء نقش خود در این کشور بوده و از سوی دیگر درصدد است تا بتواند رویارویی سیاسی و کنشگری دیپلماتیک خود در مورد پرونده صلح افغانستان را به بالاترین درجه از حد خود برساند. بنابراین روسیه از دو بُعد (سیاسی و امنیتی) به دنبال آن است تا بتواند منافع خود از زمین افغانستان را تامین کند.

این تحلیلگر مسائل جنوب آسیا با اشاره به اهمیت دومین نشست مذاکرات صلح افغانستان در مسکو، گفت: در گذشته چندین اجلاس و نشست در مورد صلح افغانستان برگزار شد اما به دلیل عدم حضور نماینده طالبان نتیجه خاصی در بر نداشت. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۵ اجلاسی در پاکستان برگزار شد که پس از آن ملاعمر کشته شد و مدتی رایزنی‌ها به تعویق افتاد. پس از آن اخیراً نشست چهارجانبه‌ (متشکل از آمریکا، پاکستان، چین و افغانستان) برگزار شد و متاسفانه خروجی آن هم کاملاً منفی بود. از این منظر به دلیل ارتباط روسیه با طالبان می‌توان گفت که نشست دوم مسکو می‌تواند نتایج خوبی به ثمر بیاورد اما مشکل اینجاست که دولت افغانستان از سوی آمریکا تحت فشار است.

وی افزود: روسیه به خوبی می‌داند که تا چه حد دولت وحدت ملی افغانستان از سوی ایالات متحده تحت فشار است و به همین جهت خواهان برگزاری اجلاس فوری در مورد صلح افغانستان است. از سوی دیگر حضور قدرت‌ها در زمین افغانستان نشان می‌دهد که این کشور در آینده نزدیک تا چه حد آبستن حوادث قرار خواهد گرفت. نکته دیگر این است که روسیه از سرد شدن ارتباط آمریکا و پاکستان به نفع خود استفاده کرده و خود را به اسلام‌آباد نزدیک کرده است که تمامی این مولفه‌ها فضای پیچیده‌ای را رقم زده است. این در حالی است که افغان‌ها از حیث سیاسی ایالات متحده را دشمن خود می‌دانند اما از لحاظ کمک‌های مالی آنها را تایید می‌کنند؛ لذا حضور دولت افغانستان در این نشست را باید تحول بزرگی در عرصه سیاسی افغانستان به حساب آورد.

مالکی در پایان تصریح کرد: یکی از مسائلی که در راستای نشست مسکو قابلیت بررسی دارد، ترور «مولانا سمیع الحق» در خاک پاکستان است. تا به امروز مشخص نیست که کدام طیف یا کدام شخص او را کشته است اما داده‌های مذکور نشان می‌دهد که ردپای عربستان و آمریکا در این پرونده مشخص است. درست است که او را پدر معنوی طالبان می‌خوانند و هدایت مدرسه حقانی را به عهده داشته است اما باید توجه داشت که سمیع الحق بارها اندیشه تکفیری و وهابیت را مورد هجمه قرار داده است و حتی در مورد نشست چند ماه علمای افغانستان در ریاض هم انتقادهایی به ریاض کرده بود. بنابراین باید بگویم که مرگ او می‌تواند تاثیر مهمی بر روند نقش‌آفرینی طالبان در مذاکرات صلح داشته باشد اما این فقط یک بحث شکلی خواهد بود؛ چراکه موتور محرک طالبان از کار نخواهد افتاد.