آرژانتین، رنج بی‌کران؛ بحران در سرزمین نقره با سیاست‌های خاویر میلی

به گزارش ایلنا، مردم آرژانتین دهه‌هاست که با تورم افسار گسیخته، مشکلات مالی و فقر مواجه هستند. مردمان سرزمینی که بر روی منابع بسیار غنی طبیعی واقع شده، به دلیل سیاست‌های پولی و اقتصادی اشتباه از سوی دولت‌هایشان با مشکلات بسیاری دست به گریبانند به گونه‌ای که بیش از نیمی از جمعیت این کشور در فقر زندگی می‌کند. سیاست‌های اشتباه دولت‌ها و روسای جمهور آرژانتین، از «کارلوس مِنِم» که با تلاش برای تثبیت نرخ ارز منجر به بحران ۲۰۰۱ شد و «کرشنرها» که با سیاست‌های پوپولیستی و افزایش مداخله دولت در اقتصاد سبب کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، بحران ارزی و تورم شدند تا «مائوریسیو ماکری» و «آلبرتو فرناندز» نیز که هر کدام زخمی بر پیکر مردمان سرزمین نقره زدند و نه تنها در بهبود وضعیت ناکام بودند بلکه به وخامت اوضاع دامن زدند.

آرژانتینی‌های خسته اما در سال ۲۰۲۳ یک گزینه متفات را برگزیدند «خاویر میلی». اقتصاددان و سیاستمدار لیبرال ۵۴ ساله‌ای که در سال ۲۰۲۱ به عنوان نماینده بوئنوس آیرس وارد کنگره شد و مخالف کنترل قیمت‌های از سوی دولت و مدافع اقتصاد آزاد است. وی در جریان کمپین انتخاباتی ۲ هدف مهم خود را «مبازه با تورم» و «کوچک کردن دولت و مبارزه با هزینه‌های دولتی» عنوان کرد. میلی که با ۵۶درصد آرا به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، آغاز برنامه‌های خود را به سرعت با حذف و یا ادغام وزارت خانه‌ها آغاز کرد، اقدماتی که تاثیرات منفی زیادی بر مردم آرژانتین داشت و اعتراضاتی را نیز به همراه داشته است. هرچند که گذشت یک سال و نیم از دوره ریاست‌جمهوری زمان مناسبی برای سنجش میزان کارآمدی یا عدم کارآمدی وی نیست و باید دید که در نهایت سیاستمدار آرژانتینی قادر خواهد بود تا وضعیت مردم آرژانتین را بهبود ببخشد یا او هم همانند پیشینیان تنها زخمی دیگر بر جای می‌گذارد.

مردی با اره برقی

یکشنبه ۱۰ دسامبر ۲۰۲۳، هزاران نفر در خیابان ریواداویا در مقابل کنگره زیر آفتاب بوئنوس آیرس جمع شده‌اند و منتظر سخنرانی خاویر میلی به عنوان پنجاه و نهمین رئیس‌جمهور آرژانتین هستند. میلی از پله‌ها پائین آمده و در میان تشویق حضار پشت تریبون قرار گرفته و سخنرانی خود را آغاز می‌کند: ‌«آرژانتینی‌ها، از امروز یک دوران جدید در آرژانتین آغاز می‌شود. امروز ما به یک تاریخ طولانی و غم‌انگیز از بدهی و افول پایان می‌دهیم و مسیر بازسازی کشورمان را آغاز می‌کنیم. آرژانتینی‌ها با قاطعیت خواست خود را برای تغییری برگشت‌ناپذیر ابراز کرده‌اند. دیگر راه بازگشتی وجود ندارد. امروز، ما دهه‌ها شکست، درگیری و مبارزات بی‌معنا را به خاک می‌سپاریم، مبارزاتی که تنها نتیجه‌شان نابودی کشور عزیزمان و قرار دادن ما در ویرانی بود. امروز یک دوران جدید در آرژانتین آغاز می‌شود؛ دورانی از صلح و شکوفایی، رشد و توسعه، آزادی و پیشرفت». او در ادامه به تصمیمات دولت‌های قبل از خود انتقاد می‌کند و هشدار می‌دهد که حتی با آغاز اصلاحات، تاثرات وضعیت کنونی حداقل به مدت ۱۸ تا ۲۴ ماه کماکان ملموس خواهد بود. وی ادامه می‌دهد: «هیچ فضایی برای بحث بین شوک و تدریج‌گرایی وجود ندارد. اول از نظر تجربی، همه برنامه‌های تدریجی پایانی بد داشته‌اند، در حالی که همه برنامه‌های شوک، به جز برنامه ۱۹۵۹، موفق بوده‌اند. دوم از نظر تئوریک، زمانی که یک کشور اعتبار ندارد، همان‌طور که متأسفانه در مورد آرژانتین صدق می‌کند، کارآفرینان تا زمانی که ببینند تعدیل مالی باعث رکود اقتصادی می‌شود، سرمایه‌گذاری نخواهند کرد. سوم، و نه کم‌اهمیت‌تر، تدریج‌گرایی نیاز به تأمین مالی دارد و متأسفانه باید دوباره به شما بگویم که پولی وجود ندارد».

حضار میلی را تشویق می‌کنند، شور زیادی در میان جعیت به راه افتاده، مردمانی که از دهه‌ها رنج اقتصادی و فقر به ستوه آمده‌اند امیدوارند تا میلی، همانطور که خود مدعی‌است، پایانی بر مشکلات اقتصادی آرژانتین باشد.

شوک‌درمانی آغاز می‌شود

یکی از برنامه‌های میلی برای کاهش هزینه‌های دولت کوچک کردن آن بود. او پس از مراسم تحلیف کار خود را رسما با حذف وزارت‌خانه‌هایی که وجود آنها را نه تنها ضروری که اضافی و سبب ایجاد فساد می‌دانست آغاز کرد. میلی با حذف یا ادغام آنها دولت آرژانتین را به ۹ وزرات خانه کاهش داد. کاهش ارزش پزو اقدام دیگر میلی بود، در زمان به قدرت رسیدن وی هر ۱ دلار آمریکا معادل با حدود ۳۶۵ پزو بود حال آنکه امروز به بیش هزار پزو رسیده است.

دولت جدید آرژانتین همچنین با حذف شاخص‌بندی سنتی حقوق بازنشستگان که براساس نرخ تورم و رشد دستمزدها تنظیم می‌شد، تغییرات عمده‌ای در سیستم مستمری ایجاد کرد و چیزی بالغ بر ۳۰ درصد ارزش واقعی مستمری‌ها را کاهش داد. به  دنبال تلاش برای تسهیل و ترغیب سرمایه گذاران خارجی برای ورود به بازار آرژانتین، قانون «RIGI» (رژیم مشوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ)در جولای ۲۰۲۴ اجرایی شد که شامل معافیت‌های مالیاتی ۳۰ ساله و تسهیل تجارت خارجی برای سرمایه‌گذاری‌های بالای ۲۰۰ میلیون دلار در بخش‌های انرژی، مواد خام، زیرساخت و فناوری است. اصلاح قوانین کار به نفع کافرمایان گام بعدی بود؛ دولت محدودیت اخراج کارگران را کاهش داده و قوانین کار را به نفع کارفرمایان تغییر داد. تمامی این اقدامات البته که میلی را به تحققق ۲ وعده اصلی خود در جریان کمپین انتخاباتی یعنی اول، مبارزه با تورم و دوم، مازاد بودجه و کاهش هزینه های دولتی رساند. اما پیامدهای خود را به دنبال داشت.

سوی دیگر آمارها؛ «پولی وجود ندارد» البته برای شما!

میلی اگرچه که موفق شده تا هزینه‌های دولتی و تورم را کاهش دهد اما با موج گسترده‌ای از اعتراضات در میان بسیاری از مردم آرژانتین رو به رو است. میلی که شوک‌تراپی اقتصاد آرژانتین را ضروری می‌دانست نتوانست از عوارض آن بکاهد. کاهش و حذف مالیات‌های دولتی در بخش‌های انرژی و حل و نقل و سوخت سبب افزایش قیمت آنها شده و افزایش قیمت‌ آنها به صورت مستقیم مردم را تحت فشار بیشتری قرار داده، از سوی دیگر، تغییر قوانین کار بیکاری تعداد زیادی از کارگران و و اعتراضات اتحادیه‌های کارگری را در پی داشته است. حذف درمان رایگان بازنشستگان و کاهش مستمری آنها نیز سبب شد تا این قشر آسیب پذیر هم از تبعات تصمیمات میلی در امان نباشد. تغییر قوانین مسکن هرچند که باعث افزایش ارائه واحدها از سوی مالکان شد اما از سوی دیگر بسیاری خانه‌های خود را از دست دادند به طوریکه  بر اساس آخرین آمار هر ماه ۳۰۰ نفر به جعیت بی خانمان‌ها در آرژانتین اضافه می‌شود و همچنین حدود ۳۸ درصد از افراد بالغ بین ۲۵ تا ۳۵ سال به دلیل هزینه‌های بالای مسکن یا قادر به تهیه مکان مستقلی برای زندگی نیستند و یا خانه‌های خود را ترک کرده و با پدر مادر و خویشاوندانشان زندگی می‌کنند.

در شرایطی که بر اساس آمارها ۵۳ درصد از مردم آرژانتین در فقر به سر می‌برند و ۱۸ درصد از آنها نیز در فقر مطلق زندگی می‌کنند، خبر افزایش ۴۸ درصدی حقوق رئیس‌جمهور و کابینه‌ دولت در فوریه۲۰۲۴  شوک دیگری به مردم بود. خبری که موجی از اعتراضات و انتقادات به میلی را به راه انداخت و درنهایت منجر شد تا وی ضمن اظهار بی اطلاعی از این تصمیم «عمر یاسین» وزیر کار را مسئول آن معرفی کرده و وی را برکنار کند.

در نهایت تیغ تیز اره‌برقی آقای رئیس‌جمهور همانطور که شاخ و برگ.های اضافی دولت آرژانتین را هرس می‌کرد زخم‌های بیشتری بر پیکر مردم سرزمین نقره زد و ثمره آن تا به امروز موج گسترده‌ای از اعتراضات و راه پیمایی‌ها علیه اصلاحات میلی، از سوی کارگران، معلمان، دانشجویان، بازنشستگان و مستمری بگیران، اقلیت‌های جنسیتی و... بوده است.

 شوک‌درمانی، آنچه که مردم نمی‌خواهند

بوئنوس آیرس ۱۳ مارس، برای چندمین ماه متوالی راه‌پیمایی علیه تصمیمات میلی ادامه دارد. تقریبا از تمامی اقشار جامعه آرژانتین در اعتراضات حضور دارند و علیه میلی شعار می‌دهند، پرچم سفید بزرگی در دست عده‌ای است که روز آن با رنگ قرمز نوشته شده «نه به اصلاحات میلی»، فردی دیگری نوشته‌ای با عنوان «اصلاحات علیه مردم» به دست دارد و جمعیت یک صدا علیه میلی شعار می‌دهند.

نیروهای پلیس که از ساعات اولیه در خیابان‌های منتهی به میدان «مایو» مستقر شده‌اند. از گاز اشک‌آور، گلوله‌های پلاستیکی و ماشین آب‌پاش برای متفرق کردن گروه‌هایی از معترضان که قصد داشتند به سمت کاخ ریاست‌جمهوری حرکت کنند، استفاده می‌کنند. اعتراضات به خشونت کشیده شده و ده‌ها تن زخمی و بازداشت شده‌اند و پلیسدر نهایت موفق به متفرق کردن مردم می‌شود. آنچه که واضح است، ادامه اعتراضات تا زمان پابرجایی وضع کنونی است. میلی اما در صحبت های خود معترضان را مخالفان پیشرفت خواند و گفته که از تصمیمات خود عقب نشینی نخواهد کرد. هرچند که گذشت یک سال و نیم از دوره ریاست‌جمهوری زمان مناسبی برای سنجش میزان کارآمدی یا عدم کارآمدی وی نیست، اما آنچع واضح است نارضایتی جمعیت کثیری از مردم آرژانتین است که دیگر تحمل عصر دیگری از آزمون وو خطا های اقتصادی را ندارند.

  باید دید که درنهایت سیاستمدار آرژانتینی قادر خواهد بود تا وضعیت مردم آرژانتین را بهبود ببخشد یا او هم همانند پیشینیان تنها زخمی دیگر بر جای می‌گذارد.

گزارش: امیر مهرآور