تاثیر تنش آمریکا و ترکیه بر مذاکرات صلح استانبول/ سناریوی «سیا» برای پس از خروج نظامیان از افغانستان/ دلایل تعویق کنفرانس استانبول

«ابوالفضل ظهره‌وند» سفیر پیشین ایران در افغانستان در تشریح دلایل تعویق نشست استانبول و تاثیر اختلافات ترکیه و آمریکا بر این نشست در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در آستانه برگزاری نشست استانبول شاهد بالا گرفتن تنش میان ترکیه و آمریکا در بحث نسل‌کشی ارامنه و همچنین برخی دیگر از مسائل دیپلماتیک هستیم و بر همین اساس بسیاری معتقدند که این تنش بر مساله نشست استانبول تاثیرگذار است. در این میان به نظرم باید مسأله تنش دو کشور را از کنفرانس استانبول جدا کنیم؛ چراکه تنش میان دو طرف از مدت‌ها قبل بر سر مسائلی مانند خرید اس- ۴۰۰، عدم استرداد فتح‌الله گولن و همچنین پرونده توقف مشارکت ترکیه در ساخت اف- ۳۵ و غیره آغاز شد و حالا پرسش این است که با نگاهی به این سطح از تنش میان دو طرف، ترکیه در پرونده صلح افغانستان چه منافعی را دنبال می‌کند؟

وی ادامه داد: بدیهی است که نشست استانبول برای زنده کردن توافق دوحه برگزار می‌شود و اساساً این نشست را برای پیگیری بندهای توافق دوحه برگزار خواهند کرد. در همین راستا باید توجه داشت که تنش‌های میان آمریکا و ترکیه و همچنین بحث به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه، به نوعی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در حال امتیاز دادن به ترکیه برای ایفای نقش خود در پرونده افغانستان و کسب منافعشان هستند. یعنی از یک سو آنها را تهدید می‌کند و از سوی دیگر به نوعی با دادن امتیاز در صدد حفظ آنکارا در کنار خود هستند. در این میان اما دلیل‌های بسیار متنوع و مهمی برای به تعویق افتادن نشست استانبول وجود دارد. در یک سو اصلی‌ترین بازیگر این پرونده که طالبان به حساب می‌آید همسو با پاکستان مواضعی اتخاذ کرد که به نوعی تهدید آمریکا به حساب می‌آمد؛ چراکه آنها اعلام کردند تا زمانی که نظامیان ایالات متحده از افغانستان خارج نشود طالبان هم در نشست شرکت نخواهدکرد.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: این به نوعی کسب امتیاز حداکثری قبل از ورود به یک نشست بین‌المللی است. همه می‌دانند امتیازاتی که قرار بود در دوحه به طالبان داده شود حالا در نشست استانبول قرار است به آنها ارائه شود که یکی از آنها تشکیل دولت انتقالی و موقت است که به معنای عبور از اشرف غنی تلقی می‌شود. از سوی دیگر، طالبان تا زمانی که نشست استانبول برگزار شود، امتیازهای زیادی از آمریکایی‌ها کسب خواهد کرد. به عنوان مثال آنها توانستند مجوز آ‌زادی پنج هزار نیروی خود از زندان‌های افغانستان را کسب کنند و از سوی دیگر نام رهبران خود را از فهرست سیاه آمریکا خارج کردند. اینها دقیقاً همان امتیازاتی است که طالبان به دنبالش بوده و البته در مقابل هم آمریکایی‌ها تضمین‌هایی را از طالبان و دولت افغانستان اخذ کردند. بر اساس داده‌های موجود ایالات متحده صرفاً دو پایگاه اصلی خود را در افغانستان حفظ خواهد کرد و مابقی را یا تخریب می‌کند یا به ارتش افغانستان تحویل می‌دهند.

ظهره‌وند افزود: جمع‌بندی‌ها نشان می‌دهد حضور نظامی آمریکا در افغانستان کم می‌شود اما حضور اطلاعاتی آنها زیادتر خواهد شد. اینکه آنها خروج نیروهایشان را تا ۱۱ سپتامبر به درازا می‌کشند به نوعی منتظر آن هستند تا ببینند نتیجه انتخابات ایران چه می‌شود تا بتوانند سیاست‌های منطقه‌ای خود در پشت مرزهای شرقی ما را طرح‌ریزی کنند. از سوی دیگر هم می‌دانند که با خروج آنها، افغانستان به سمت طالبانیزه شدن پیش خواهد رفت. اینکه فرمانده سنتکام اعلام می‌کند که ارتش افغانستان احتمال دارد از درون فرو بریزد دقیقاً نشانه رو به راه نبودن اوضاع افغانستان پس از خروج آنها از این کشور است. از منظری دیگر اینکه چندی پیش رییس سازمان سیا به افغانستان سفر کرده و در مورد تحویل پایگاه‌های اطلاعاتی آمریکا به افغان‌ها، بازدیدهای میدانی داشته است به نوعی یک زنگ خطر جدی برای افغانستان و بخصوص کشورهای منطقه مانند روسیه، چین و ایران به حساب می‌آید.

وی در پایان خاطرنشان کرد: جنگ نظامی و حضور نظامیان آمریکا در افغانستان در حال تبدیل شدن به حضور اطلاعاتی آمریکایی‌ها در این کشور است. به عبارت دیگر حضور ایالات متحده از فاز نظامی به اطلاعاتی تبدیل خواهد شد؛ تا جایی که بر اساس داده‌ها و اطلاعات موجود، ایالات متحده طی ۲۰ سال گذشته در افغانستان حدود ۱۸ هزار نفر از نیروهای افغان را توسط سازمان سیا آموزش داده و این جماعت عملیات‌های ویژه را برای این نهاد در سراسر افغانستان انجام خواهند داد. توجه داشته باشید نیروهای نظامی آ‌مریکا که به آنها سیبل‌های متحرک گفته می‌شد حالا در حال تبدیل شدن به شبح پنهان با تاکتیک‌های جدید هستند که این می‌تواند یک آشفته بازار امنیتی را در افغانستان رقم بزند و بدیهی است که هزینه‌هایش دامن مردم این کشور و دولت‌های منطقه را خواهد گرفت.