نگاهی به سیاست خارجی آمریکا در سال گذشته؛
استاد کالج ویلیامز: بایدن تمرکز خود را بر مبارزه با تهدیدهای خارجی گذاشته/ آمریکا به دنبال ایجاد ائتلاف علیه چین و روسیه/ کاخ سفید در زمینه افغانستان و عراق منتظر ادامه روند تحولات است
اقدام‌هایی که اخیرا ارتش آمریکا در تنگه تایوان و دریای چین جنوبی انجام داده است، به خوبی نشان می‌دهد که دولت ایالات متحده بنا ندارد در برابر این ابرقدرت شرق آسیایی کوتاه بیاید.
به گزارش ایلنا، پروفسور «جیمز ماهون» استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز در آمریکاست. مطالعات و تألیفات او حوزه اقتصاد سیاسی، سیاست تطبیقی و روابط خارجی در آمریکای لاتین را در بر می‌گیرد.
وی در رابطه با تحولات در سیاست خارجه آمریکا در سالی که گذشت به خبرنگار ایلنا گفت: بخش اصلی تحولات آمریکا به نظر من به وقایع ماه نوامبر به این سو و روی کار آمدن دولت جدید به رهبری «جو بایدن» محدود می‌شود. دلیلش هم این است که اساسا سیاست‌گذاری «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا طی یک سال اخیر چندان با سال‌های پیشین تفاوت نداشت و همچنان شاهد روند تفرقه‌برانگیز در کاخ سفید بودیم. بنابراین به نظرم برای تحلیل وضعیت در سیاست خارجی آمریکا باید تاکید بیشتری بر همین چند ماه اندکی بگذاریم که از شروع دولت بایدن گذشته است.
وی افزود: اساسا، رویکرد بایدن در سیاست خارجی مبتنی است بر مبارزه با آنچه در سازوکارهای سیاسی و امنیتی ایالات متحده به‌عنوان تهدید تلقی می‌شود: حال چه می‌خواهد روسیه و چین باشد چه کره‌شمالی. تا به اینجای کار نیز بایدن نشان داده که ارجحیتی میان این گزینه‌ها از خود نشان نمی‌دهد. همینجاست که تفاوت اصلی میان سیاست‌گذاری بایدن و ترامپ خود را نشان می‌دهد. ترامپ نوعی فهرست اولویت‌بندی برای خود قائل بود: طبعا چین اولویت اصلی ترامپ بود و هر کاری در توان داشت کرد تا پکن را زیر فشار بیشتری بگذارد. اما در زمینه کشوری مثل روسیه مشخص بود که ترامپ به دلایلی آن را در اولویت آخر خود گذاشته است. اما بایدن نشان داد که دستکم تا به اینجای کار تصمیم ندارد چنین رویکردی داشته باشد. اگر بخواهم خلاصه بگویم، بایدن مقابله با تهدیدهای بالقوه را سرلوحه سیاست خارجی خود قرار داده است.
استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز در ادامه گفت: با این همه، یک چیز مشخص است و آن این بوده که بایدن نیز مانند ترامپ رویکردی سختگیرانه نسبت به چین اتخاذ کرده، البته با تفاوت‌هایی که در این زمینه وجود دارد. از همان ابتدا نیز البته انتظار می‌رفت که بایدن نگاهی جدی به مسأله چین داشته باشد. حتما یادتان هست که یکی دو ماه پیش، بایدن از تشکیل کارگروهی در پنتاگون برای ترسیم راهبردی جدید جهت مقابله با چین خبر داد. بنا به گزارش‌ها، این کارگروه از ۱۵ عضو متشکل از مشاوران نظامی و غیرنظامی جو بایدن تشکیل شده که این خود بدان معناست که تیم مذکور هم رویکرد نظامی را مد نظر خود دارد و هم رویکرد غیرنظامی را. منظورم این است که اساسا کار کارگروه‌هایی از این دست بررسی اقدام‌هایی است که می‌توان در برابر یک تهدید بالقوه صورت داد و از قرار معلوم تفاوت اصلی بایدن با ترامپ این است که دستکم فضایی برای مذاکره ایجاد می‌کند نه آن‌که با زبان تهدید و زور کسی را مجبور به امضای توافق کند.
وی در ادامه گفت: اما اقدام‌هایی که اخیرا ارتش آمریکا در تنگه تایوان و دریای چین جنوبی انجام داده خوب نشان می‌دهد که دولت ایالات متحده بنا ندارد در برابر این ابرقدرت شرق آسیایی کوتاه بیاید. با این همه، همانطور که گفتم، بایدن روزنه‌ای را هم برای مذاکره باز می‌گذارد، حال این روزنه هرچقدر هم که می‌خواهد کوچک باشد. برای مثال، اخیرا بایدن از همتایان روس و چینی خود برای شرکت در اجلاس اقلیمی جهانی دعوت کرده است. این را باید در نظر گرفت که رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا خیلی راحت به چنین مسائلی و تاثیرات آن در سطح سیاست بین‌الملل بی‌توجه بود.
اساسا کارکرد دولت بایدن ایجاد ائتلاف با متحدان خود برای مقابله با تهدیدهای بالقوه است، درست برخلاف ترامپ که می‌خواست با همه‌چیز و همه‌کس در بیفتد. بایدن در این راستا به سراغ اروپا رفته تا با آن‌ها تشکیل ائتلاف دهد و همین امر هم البته صدای چین را درآورد. به یاد دارید که چند ماه پیش دولت چین به رهبری «شی جین‌پینگ» نسبت به هرگونه تلاش از سوی واشنگتن برای ایجاد ائتلاف علیه پکن از جمله با همراهی اروپا هشدار داد. بنابراین به نظر می‌رسد که چین نیز حس کرده که بایدن می‌تواند خطری جدی برای این کشور و نظام حاکم بر آن باشد.
ماهون در ادامه گفت: نکته دیگر ماهیت روابط آمریکا و روسیه طی این مدت کوتاهی است که از عمر دولت بایدن گذشته است. اخیرا بایدن در اظهارنظری جنجالی «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه را قاتل خواند. این در حالی است که گزارش نهادهای امنیتی و اطلاعاتی آمریکا از مداخله کشورهایی مانند چین و روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر خبر داده بودند. بنابراین، به نظر می‌رسد که بایدن رویکرد محافظه‌کارانه‌ای را که ترامپ در قبال روسیه داشته کنار گذاشته است و تلاش دارد جبهه مسکو را نیز به دیگر جبهه‌های نزاع در سیاست خارجه خود اضافه کند. در اینجا اروپا نیز اهرم موثری است و اخیرا نیز بار دیگر بحث بر سر سازوکار پروژه نورد استریم-۲ بر سر مقام‌های آمریکایی افتاده است. بنابراین به نظر من، رویکردی که بایدن در سیاست خارجی اتخاذ کرده از یک سو کاملا تهاجمی و همچنین میانه‌رو و محافظه‌کارانه است، چراکه نه تلاش دارد با یک رویارویی همه‌چیز را به پایان برساند و نه می‌خواهد سکوت پیشه کند. همین رویکرد را در قبال اظهارات مقام‌های دولت آمریکا در قبال فعالیت‌های کره‌شمالی می‌توان مشاهده کرد.
وی در پایان اشاره کرد: در مسائلی مانند افغانستان و عراق نیز شاهد سیاست‌گذاری‌های عملیاتی از سوی دولت بایدن هستیم. برای مثال، خروج نیروهای آمریکایی از عراق هرچند چه‌بسا طبق زمان‌بندی مطلوب صورت نگیرد، اما در صورت اجرایی شدن مفاد توافق‌نامه صلح با طالبان بی‌شک صورت خواهد گرفت. به نظرم، دولت بایدن در زمینه افغانستان و عراق منتظر ادامه روند تحولات است.
