5 پرسش و پاسخ مهم درباره سلامت مفاصل زانو

 بر خلاف جراحی بینی که اغلب به قصد زیبایی انجام می شود ، بیماری و درد زانو، زندگی عادی فرد مختل را می کند  و جراحی زانو عملی درمانی و ضروری خواهد بود . عدم تشخیص و درمان به موقع مشکلات مفصل زانو ، در نهایت منجر به حاد شدن بیماری و ممکن است به تعویص مفصل زانو بینجامد که آنهم شرایط خاص خود را دارد و لازم است توسط بهترین جراح زانو ، انجام شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

در این مطلب قصد داریم به رایج ترین پرسش و پاسخ های مرتبط با زانو بپردازیم و از دکتر یاسر نژادی ، متخصص ارتوپدی و جراح زانو در تهران  خواسته ایم ، پاسخگوی سئوالات باشد .

1. سبک زندگی چه تاثیری در آسیب زانو دارد ؟

دکتر نژادی : یکی از موارد شایع در این مورد طرز نشستن و نحوه استفاده از زانو است . به عنوان یک قاعده کلی ، مفصل زانو نباید بیشتر از 90 درجه خم شود. ولی طی روز مرتبا زانو را در این حالت مورد استفاده قرار می دهیم . مثلا هنگام استفاده از دستشویی مرسوم ، فشار زیادی روی مفاصل زانو هاست . توصیه پزشکان استفاده از دستشویی فرنگی ( این نوع دستشویی در واقع دستشویی ایرانی است و سابقه آن به دوره هخامنشیان باز می گردد) است . زیرا پاها بصورت 90 درجه قرار می گیرند و وزن بدن روی زانو ها نیست.

انتخاب نوع صندلی و شکل نشستن ، باید همواره به نحوی باشد که زانو تحت فشار قرار نگیرد .

2 -  علت های شایع زانو درد چیست ؟

• در دردهای ناحیه زانو ، باید علت های مختلفی را در نظر بگیریم . زانو علاوه بر اینکه یک عضو از بدن است ، یک مفصل مکانیکی نیز است . یعنی در کنار بیماری های سیستمیک که در بدن ایجاد می شود ، عواقب آن را می‌توانیم در زانو مشاهده کنیم . مانند بیمارانی که روماتیسم مفصلی ، آرتریت روماتوئید ، نقرس دارند و ممکن است که همان دانه های کلسیم و موادی که در مفاصل دیگر جمع می شوند در زانوی بیمار نیز جمع شوند و علاوه بر این ، به عنوان یک مفصل ، نیز می تواند دچار فرسایش شود که این فرسایش را به نام آرتروز یا استئوآرتریت یا بیماری پیشرونده تخریب مفصلی نام می برند .

  از دیگر مشکلاتی که زانو به عنوان یک مفصل می‌تواند داشته باشد از بین رفتن یا ایجاد مشکلاتی در اعضای تشکیل دهنده آن مانند مینیسک ، تاندون ها ، لیگامان ها و بقیه قسمت های زانو است .بنابراین درد زانو می توانند دلایل مختلفی داشته باشد که با معاینه دقیق میتوان به منشاء آن پی برد.

3- برای مراقبت از مفاصل زانو چه بخوریم ؟

تغذیه صحیح می تواند در سلامت عمومی بدن و تقویت و ترمیم مفاصل نقش مهمی داشته باشد.

امروزه نقش ویتامین ث در این مورد اثبات شده است.  سبزیجاتی مانند فلفل دلمه ای، میوه هایی مانند آناناس و پرتقال و تمام موادی که دارای ویتامین ث بالایی هستند نقش مثبتی در ترمیم مفصل زانو و غضروف زانو دارند.

 در کنار ویتامین ث ، آنتی اکسیدان ها را باید در نظر داشته باشیم. به عنوان مثال روغن زیتون اگر از نوعی باشد که اسید های آزاد آن پایین باشد بسیار مفید است .  ماهی هایی مانند ماهی سالمون یا ماهی کیلکا به خاطر با استخوان مصرف شدنش کلسیم بالایی دارد و در کل ماهی های چربی که چه در ناحیه شمال کشور  و چه در ناحیه جنوب کشور داریم و ماهی های وارداتی مانند سالمون می‌توانند برای تقویت مفاصل مفید باشند .

4-  آرتروز چیست و چگونه فرد را مبتلا می کند؟

• آرتروز به معنی سایش غضروف مفصلی می باشد. سایش غضروف مفصلی ، بیماری پیشرونده تخریب غضروف مفصلی است که از سنین چهل سال به بالا به طور معمول شروع می شود.

  البته استثنائاتی نیز وجود دارد و در افرادی که استفاده نامناسبی از مفاصل دارند یا شروع لیگامانی و مشکلات ژنتیکی مانند انحراف پا دارند ، ممکن است آرتروز از سنین پایین تری شروع شود. آرتروز در مراحل پیشرفته منجر به تعویض مفصل زانو با پروتز مصنوعی زانو  می گردد.

5- برای پیشگیری از آرتروز چه باید کرد؟

• این مسئله بستگی به ژن فرد دارد . افرادی که لاکسیتی لیگامانی یا شلی و نرمی مفاصل دارند ، عمر مفاصلشان ممکن است حدود ده سال یا بیشتر ، کمتر از عمر مفاصل فردی باشد که این مشکل را ندارد. البته راه کار و توصیه هایی برای بیماران وجود دارد که جلوی پیشرفت بیماری را در این افراد گرفته تا همانند افراد طبیعی بتوانند در تمام عمر از زانوهای اصلی خود بدون تعویض مفصل یا بدون درد استفاده کنند.

  نکته بعد ، انحرافاتی است که در پا ایجاد می شود که می تواند علت های ژنتیکی یا هر علتی که ایدیو پاتیک یا ناشناخته می باشد و باعث انحراف در زانو می شود داشته باشد.

  در حالت طبیعی بیشتر از هفتاد درصد وزن بدن به سمت داخل بدن یا مدیال پا است. هنگامی که انحراف بیشتر می شود ، درجات بالاتری حتی بیش از ۹۰ درصد می تواند وزن بدن را به سمت داخل بیاندازد که معمولاً نیز دردهای آرتروزی یا استئوآرتریتی در سمت داخل مفصل زانو قرار دارد.

  برای فردی که دچار آرتروز یا استئوآرتریت نشده است ، توصیه می شود استایل مناسبی داشته و ورزش های منظم هفتگی به صورت حداقل هفته ای ۳ بار داشته باشد و ورزش هایی که باعث تقویت عضلات چهار سر ران می شود انجام دهند و استفاده صحیح از مفاصل داشته باشند . به عنوان مثال از دستشویی ایرانی استفاده نکرده و به صورت چهار زانو ننشیند که در فرهنگ ایرانی به غلط جا افتاده است و به صورت یک عادت و رویه طبیعی درآمده است و باید حذف شود.

  تغییر سبک زندگی ، کنترل وزن و توجه به تغذیه سالم از مواردی است که برای پیشگیری از آرنروز باید رعایت کرد.

با آرزوی سلامتی برای هموطنان عزیزم .

دکتر یاسر نژادی : متخصص ارتوپدی – جراح زانو

 تلفن: 09380093838  –  22018658 – 021

وبسایت : www. dryasernezhadi.com