قوانین اداره استاندارد و شهرداری برای نصب آسانسور مسکونی، اداری و هیدرولیک

در حال حاضر استفاده از آسانسور در ساختمان های مسکونی و اداری به دلیل افزایش تعداد طبقات بسیار متداول شده است. همچنین نصب پله برقی در مکان های عمومی به منظور جلوگیری از خستگی افراد و صرفه جویی در زمان به وفور دیده می شود. البته بحث نصب و نگهداری این دستگاه به خصوص در آپارتمان های مسکونی اهمیت زیادی دارد در این رابطه مدیر ساختمان باید تمهیدات لازم را پیش بینی کند.

 برای نصب آسانسور در مکان های مسکونی باید افراد ساکن در ساختمان را به طور کامل از قوانین نگهداری و نصب این دستگاه آگاه کنید. مدیر ساختمان باید رضایت تمام افراد را برای نصب آسانسور بگیرد و سپس برای گرفتن مجوز از شهرداری اقدام نماید.

 به منظور اینکه در حین انجام کارهای مربوط به خرید و نصب آسانسور دچار مشکل نشوید بایستی قوانین حقوقی و شهرداری در این رابطه را مطالعه کنید و سپس آسانسور را در محل مناسبی نصب نمایید. هنگام خرید اسانسور با توجه به جمعیت مجتمع و محلی که می خواهید آپارتمان نصب شود بایستی ظرفیت آسانسور را مشخص کنید.

تاریخچه تدوین استاندارد ملی ایران برای نصب آسانسور

اولین آسانسورها در اواخر قرن 19 میلادی و فقط در ساختمان های در حال ساخت مور استفاده قرار گرفت. با گذاشت زمان و پیشرفت های فراوان در زمینه علوم فنی، الکترونیکی و هیدرولیکی آسانسورهایی با ساختار و عملکر دقیق تر و دارای استحکام بیشتر ساخته شد. همچنین ظرفیت آسانسورها و ایمنی آن ها نیز افزایش پیدا کرد و مکان هایی مثل بیمارستان ها و ساختمان های مسکونی مورد استفاده قرار گرفت.

آسانسورها در عین اینکه تجهیزات بسیار کاربردی به شمار می روند، اما می توانند در مواقع خرابی، خسارات مالی و جانی جبران ناپذیری را بوجود آورند. در این راستا از سال 1377 شمسی در ایران تدوین استاندارد ملی آسانسور آغاز شد. استانداردهای ملی ایران برای آسانسورهای کششی و هیدرولیک به صورت جداگانه تدوین شده است؛ به طوری که برای آسانسورهای کششی استاندارد ملی ایران به شماره1-6303  و برای آسانسورهای هیدرولیکی استاندارد ملی ایران به شماره 2-6303 مورد تایید است.

بعد از گذشت چندین سال از تدوین این قوانین، استاندارد ملی ایران به شماره 1-6303  برای نصب آسانسورهای کششی از سال 1382 مشمول استانداردهای اجباری شد. بر اساس قوانین ساختمان ها و استانداردهای تدوین شده، صاحبان آپارتمان های دارای آسانسور کششی بایستی هر ساله گواهی استاندارد آسانسور دریافت نمایند.

مسئولیت بروز هر نوع حوادث و اتفاقات مالی و جانی محتملی که به دلیل عدم دریافت گواهی استاندارد آسانسور در ساختمان یا نبود قرار تعمیر و نگهداری آسانسور رخ دهد بر عهده مالک و مدیر ساختمان است. طبق قوانین و مقررات اداره استاندارد و شهرداری برای دریافت هزینه خسارت از بیمه نیز باید گواهی استاندارد آسانسور معتبر ارائه گردد.

انواع استاندارد برای نصب آسانسور

با توجه به آنچه در مورد تاریخچه آسانسور و استانداردهای آن گفتیم متوجه شدیم که تا اواسط دهه 70 برای نصب آسانسور رعایت استاندارد خاصی اجباری نبوده است. در سال 1377 قوانین و استاندادرهای ملی ایران تدوین شده و مالکان ساختمان ها برای نصب آسانسور ملزم به رعایت این استانداردها شده اند.

دو نوع استاندارد برای انواع آسانسورهای کششی و هیدرولیکی شامل استاندارد اولیه و ادواری تدوین شده که باید مدیران و صاحبان ساختمان های مسکونی و اداری هنگام تصمیم به نصب آسانسور آن ها را مورد توجه داشته باشند و طبق این مقررات آسانسور را در محل مناسبی نصب کنند.

1. استاندارد اولی  برای نصب آسانسور

بعد از نصب و راه اندازی آسانسور به منظور تایید ایمنی و استاندارد بودن آن از طرف شرکت بازرسی افرادی به عنوان کارشناس و بازرس به محل فرستاده می شوند. در صورتی که آسانسور از نظر کارایی و ایمنی تایید شده موفق به دریافت گواهی نامه بازرسی استاندارد می گردد.  دریافت این گواهی برای آسانسورهای کششی اجباری است که نشان دهنده سالم بودن آسانسور می باشد. 

2. استاندارد ادواری  برای نصب آسانسور

این نوع استاندارد به صورت سالانه و با هدف اطمینان از کارکرد آسانسور در هنگام استفاده در طول سال باید تکرار گردد. همچنین برای افزایش طول عمر و بهبود عملکرد آسانسور بایستی هر ماه و به صورت دوره ای مورد بازبینی و سرویس قرار گیرد. به این ترتیب تمام  موارد ایمنی و سنسورهای آسانسور به طور مرتب کنترل می شود و ساختمان ها کمتر با خرابی آسانسور مواجه خواهند شد.

برطبق قوانین اداره استاندارد صاحبان ساختمان های دارای آسانسور باید علاوه بر گرفتن گواهی نامه یا استاندارد اولیه باید سالانه نیز برای دریافت گواهی استاندارد ادواری اقدام کنند. این گواهی به منظور اطمینان از برخورداری سرویس و نگهداری مناسب آسانسور لحاظ شده و مالکان آسانسورهای کششی ملزم به دریافت هر دو گواهی استاندارد اولیه و ادواری هستند.

چگونگی دریافت گواهی بازرسی آسانسور

همان طور که در بخش های دیگر این مطلب بیان شد، برای نصب آسانسور کششی یا برقی در ساختمان های قدیم و جدید ملک ساختمان ملزم به دریافت گواهی و استاندارد بازرسی است. سلامت و کارایی این آسانسورها باید توسط شرکت های بازرسی که صلاحیت آن ها توسط  مرکز ملی تایید صلاحیت ایران (NACI)  تایید شده است؛ مورد بازرسی قرار بگیرند. همچنین توجه داشته باشید که می توان برای دریافت  مجوز پایانکار آپارتمان های دارای آسانسور به شهرداری مراجعه کرده و گواهی بازرسی آسانسور را ارائه داد تا مجوز مربوطه صادر گردد.

طبق قوانین و مقررات وزرات صنعت،معدن و تجارت اجازه طراحی و نصب آسانسور در ایران برای همه شرکت ها فراهم نیست و این کار تنها توسط شرکت هایی که دارای پروانه طراحی و مونتاژ از این وزارت خانه هستند انجام می گیرد. برای مشاهده  شرکت های معتبر طراحی و مونتاژ آسانسور می توانید به سایت سامانه isiri.gov.ir  مراجعه نمایید.

آسانسورهای هیدرولیکی نیازی به دریافت گواهی استاندارد اجباری ندارند؛ در صورتی که برای ساختمان های دارای آسانسور هیدرولیک نیاز به دریافت مجوز پایان کار باشد باید قسمتی از فرآیند دریافت گواهی بازرسی انجام شود.

فرآیند دریافت گواهی بازرسی آسانسور اولیه و ادواری

برای دریافت هر دو گواهی استاندارد اولیه و ادواری در مرحله اول باید درخواست بازرسی آسانسور در سامانه lift.isiri.gov.ir   توسط شرکت های دارای مجوز عرضه کننده آسانسور ثبت گردد. با این شرکت ها قرارداد سرویس و نگهداری آسانسور  منعقد شده و دارای پروانه معتبر طراحی و مونتاژ از وزارت صنعت و معدن هستند.

در مرحله بعد این سامانه مدیریت بازرسی آسانسور در خواست شرکت عرضه کننده آسانسور را به صورت تصادفی برای شرکت معتبر بازرسی ارسال می کند. سپس شرکت عرضه کننده آسانسور  باید در سایت شرکت بازرسی معرفی شده با ارائه مدارک مورد نیاز شامل فرم درخواست ، تصویر پروانه ساختمانی ، تصویر کارت ملی متقاضی ، فرم های تکمیل شده تاییدیه اجزا و م شخصات فنی ، فیش پرداخت هزینه بازرسی ثبت نام نماید. در مرحله چهارم و بعد از بازرسی آسانسور، توسط کارشناس بازرسی گزارشی بر اساس عدم تطابق های احتمالی به منظور رفع و استاندارد سازی آسانسور برای شرکت عرضه کننده آسانسور ارسال می شود.

طبق این گزارش شرکت مذکور باید جهت رفع و استانداردسازی آسانسور اقدام کند. معمولا نصب آسانسورها توسط شرکت ها و نمایندگی های مجاز انجام می گیرد؛ بنابراین بایستی در بازرسی عدم تطابق، مورد  خاصی مغایر با استانداردهای ملی دیده نشود. بدین ترتیب انتظار می رود آسانسورهای نصب شده در کوتاه ترین زمان بتوانند گواهی بازرسی را دریافت کنند.

مواردی که هنگام استانداردسازی آسانسور بازرسی می‌شود

“پرسشنامه یکسان بازرسی از آسانسورها مطابق استاندارد ملی ۱–۶۳۰۳ “ دستورالعملی است که بر طبق آن بازرسی آسانسورها در ایران انجام می شود. در قسمت های گوناگون آسانسور باید مواردی مانند کلید اصلی، چاه و چاهک آسانسور، موتورخانه، درب طبقات، کابین آسانسور، درب کابین و ... بر اساس این استاندارد بازرسی شوند.

به طور کلی موارد زیر باید در عملیات بازرسی آسانسور توسط کارشناسان و ناظرین مورد توجه و بازبینی قرار گیرند.

• بررسی شرایط چهارگانه چاهک آسانسور
• بررسی چگونگی عملکرد کلیدهای توقف، میکروسوِیچ ها و سری ایمنی آسانسورها
• باز بینی سلامت کفشک محافظ قاب وزنه و عدم لقی، استحکام سکوهای کابین و قاب وزنه و مهار قاب وزنه، عدم لقی کابین.
• اطمینان از سلامت و عدم لقی کفشک های کابین و قاب وزنه آسانسور.
• بازرسی سلامت کلیه فلکه ها، شیارهای فلکه ها، سیم بکسل ها، سربکسل ها و اتصالات آن ها از لحاظ ظاهری.
• بررسی عملکرد صحیح درب و قفل درب طبقات و کابین آسانسور و در مدار بودن سری ایمنی آن ها.
• بازبینی مواردی چون سیستم حفاظتی برگشت خودکار درب در صورت وجود مانع، بسته شدن و قفل درب قبل از شروع حرکت، امکان باز شدن درب با کلید سه گوش، وجود وسیله الکترونیکی برای اطمینان بسته بودن درب آسانسور.
• بازبینی سلامت گاورنر و فلکه کششی و میکروسوئیچ آن، پاراشوت و میکروسوئیچ از نظر ظاهری.
• اطمینان از سالم بودن ریل ها و اتصالات آن ها و تکمیل بودن پیچ پشت بند ریل ها و لقمه ها
• بررسی عملکرد موارد مهمی چون جعبه ریویزیون و کلید توقف روی کابین، نصب بودن سینی کابین و طبقات آسانسور.
• بررسی فواصل کابین آسانسور و قاب وزنه تا سکوها، بازبینی موتور آسانسور و عدم روغن ریزی آن در فصول مختلف.
• بازبینی مسیر دسترسی به موتورخانه آسانسور
• بررسی مناسب بودن فضای سرویس و نگهداری قطعات در موتورخانه
• بازبینی ضربه گیر کابین آسانسور و قاب وزنه آن
• بررسی کامل فن کابین و کلید زنگ خطر و کلیدDO، تابلو فرمان و تابلو سه فاز در موتورخانه از لحاظ سلامت ظاهری
• بررسی عملکرد متعادل کننده خودکار در یکی از دو سر طناب های فولادی آسانسور

هنگام بازرسی آسانسور چه آزمون های باید انجام شود؟

برای اینکه از عملکرد درست سیستم های مکانیکی، ایمنی، الکترونیکی و کنترلی اطمینان حاصل شود در هنگام بازرسی آسانسور آزمون هایی به شرح زیر انجام می شود. این تست ها توسط افراد خبره و کارشناسان دارای صلاحیت می گیرد که در صورتی که تمام موارد نتیجه مثبت داشته باشد آسانسور موفق به دریافت گواهی بازرسی استاندارد می گردد.

• تست وسیله زمانی در آسانسورهای دو سرعته یا دارای درایو با سیستم باز
• تست کشش سیم بکسلها یا شل شدگی
• آزمون مربوط به شالتر بالا و پایین
• تست قفل درب طبقات آسانسور (درب لولایی)
• تست ترمز ایمنی یا پاراشوت
• آزمون عملکرد میکروسوئیچ های گاورنر، فلکه کشش و پاراشوت
• تست حالت تعادل در آسانسور(بالانس)
• تست مربوط به کنترل فاز
• تست سرخوردگی سیم بکسل ها آسانسور
• آزمون مربوط به ترمز ایمنی (پاراشوت)
• تست عملکرد کنترل فاز در آسانسور
• آزمون مربوط به کنترل دما
• تست سیستم نجات اضطراری خودکار (یو پی اس) ( در صورت وجود)
• تست کنترل بار در آسانسورها
• تست مربوط به بالانس بودن کابین و وزنه تعادل در آسانسور

بخش نامه شهرداری برای نصب آسانسورهای هیدرولیکی

بسته به نوع آسانسور باید علاوه بر دریافت مجوز شهرداری باید از سازمان های دیگری نیز مجوز گرفت؛ برای مثال برای نصب آسانسور هیدرولیکی باید از سازمان آتش نشانی نیز نامه تایید دریافت کرد. برای نصب آسانسور در ساختمان های قدیمی که دارای 3 یا 4 طبقه هستند نیز باید مجوز گرفت.

با توجه به آنچه گفته شد قوانین مربوط به نصب آسانسور و پله برقی از سوی شهرداری، سازمان مسکن و شهرسازی در قالب یک بخش نامه گردآوری شده که باید فعالان و نصابان آسانسور به آن ها توجه کنند.

1. بر اساس قوانین شهرداری نصب آسانسور در ساختمان هایی بیشتر از 3 طبقه نصب آسانسور الزامی است. این ساختمان ها معمولا قدیمی بوده و محل مناسبی برای نصب آسانسور در آن ها لحاظ نشده؛ بنابراین نصب آسانسورهای هیدرولیکی در این آپارتمان ها مناسب است و هزینه کمتری دارد.
2. شرایط این آپارتمان ها برای نصب آسانسور باید توسط مهندسان و کارشناسان مورد بازدید و تحلیل قرار گیرد.
3. مقاومت ساختمان و داشتن استانداردهای لازم برای نصب آسانسور و احتمال سقوط آسانسور نیز باید به دقت بررسی گردد.
4. برای نصب آسانسور هیدرولیکی در ساختمان های قدیمی، فضای نور گیر، راه پله ها و قسمتی از حیاط می تواند محل مناسبی باشند.
5. در هنگام نصب آسانسور در مکان های مسکونی کارهای مربوط به تخریب ساختمان بر عهده فرد متقاضی است.
6. 6.باید بعد از دریافت مجوزهای لازم اقدام به نصب آسانسور نمود؛ در صورتی که فردی بدون تاییدیه آسانسوری را نصب کند با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد.
7. 7.نصب بدون مجوز باعث ایجاد مشکلات زیادی هنگام فروش ساختمان می شود و چنین آسانسورهایی نمی توانند تحت پوشش بیمه حوادث قرار بگیرند.
8. 8.طبق قوانین و مقررات شهرداری بازرسی و بازبینی سالانه آسانسورها نیز باید توسط شرکت ها و نمایندگی های معتبر انجام گیرد.

به طور کلی دو نوع استاندارد اولیه و ادواری برای نصب آسانسورها تدوین شده که هر دو این گواهی نامه ها برای آسانسورهای کششی ی برقی اجباری است ولی برای آسانسورهای هیدرولیکی دریافت استاندارد اولیه اجباری نیست.

در ایران تنها شرکت هایی که از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دارند می توانند در حوزه طراحی و مونتاژ آسانسور فعالیت کنند مجموعه آسانسور سخاوت می باشد. همچنین در این پزارش مراحل و چگونگی دریافت گواهی نامه استاندارد را بیان کردیم و گفتیم برای بازرسی و تایید استاندارد آسانسور، کارشناسان باید چه مواردی را مورد بررسی و بازبینی قرار دهند.

چنانچه شما نیز تصمیم به نصب آسانسور در ساختمان خود را دارید بهتر است از طریق شرکت های معتبر و مورد تایید وزارت صنعت و معدن اقدام نمایید.