خط لوله «تاپی» و پشت پرده تولد طالبان/ نقشه‌های آنتی‌ژئوپلیتیلکی آمریکا علیه ایران/ تاپی رقیب خط لوله صلح نیست

 ابوالفضل ظهره‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره خط لوله تاپی و تاثیر آن بر اجرایی شدن برنامه‌های صادرات گاز ایران اظهار داشت: تاپی یک خط لوله انتقال انرژی از آسیای میانه به افغانستان و پاکستان و با هدف توزیع انرژی در این منطقه است، اما امریکا از جهت امنیتی و سیاسی و با هدف تضعیف موقعیت ترانزیتی، محاصره و قطع دسترسی ایران به شرق پیگیر این خط است. البته متوجه نیست با توجه به افزایش روزافزون تقاضا برای انرژی، نوع روابطی که بین کشورهای منطقه وجود دارد و ظرفیت محدودی که این خط لوله خواهد داشت، به هیچ عنوان در بلندمدت نمی‌تواند نقش ایران را تضعیف کند، بلکه می‌تواند هم‌افزایی هم داشته باشد. یعنی بدون حضور امریکا در منطقه و بازی سیاسی و امنیتی می‌توان تاپی را نه به عنوان رقیب بلکه به عنوان ظرفیتی که می‌تواند با ظرفیت ایران جمع شود، نگاه کرد. مثل بندر گوادر که نه رقیب بلکه می‌تواند همکار و هم‌افزا با چابهار باشد.

وی با بیان اینکه امریکا پشت خط تاپی بوده است، افزود: خط لوله تاپی نیازمند امنیت است، زمانی این امنیت را منطقه و زمانی بیگانه تعریف می‌کند، طبق تعریف امریکا از امنیت، تاپی در حد هرات باقی خواهد ماند و امکان ایفای نقش اصلی خود را ندارد. در گذشته هم امنیت تاپی را با طالبان تعریف کردند که منجر به ظهور طالبان در صحنه افغانستان شدند، به طوری که می‌بینیم طالبان را برای اولین بار نه در کابل بلکه در هرات مستقر کردند تا خط لوله عملیاتی شود. بنابراین باید توجه کنیم که تاپی را در چه معادله سیاسی امنیتی تعریف می‌کنیم تعریفی که امریکا دارد مخل امنیت منطقه و منفی است و تعریفی که مردم افغانستان، ترکمنستان، ایران و پاکستان دارند یک مسیر توسعه و مثبت است. 

سفیر سابق ایران در افغانستان تصریح کرد: فعلا امریکا تاپی را با طالبان تعریف می‌کند، اینکه ترامپ با طالبان قرارداد امضا و دولت افغانستان را دور می‌زند، تکرار اتفاقات دهه 70 است که ارمغان آن برای مردم افغانستان ناامنی بیشتر، تحجر و مشکلات بوده است. اگر تاپی در چارچوب دولت افغانستان و ساختار و نظام سیاسی این کشور تعریف شود یک پدیده مثبت و سرمایه‌گذاری خوب است و قطعا ایران به تاپی نه رقیب بلکه یک تحول مثبت نگاه می‌کند، چون نیاز به انرژی در آسیا یک نیاز فزاینده است، نه تنها یک خط لوله بلکه باید ده‌ها خط لوله احداث و انرژی را به کل آسیا منتقل کند.

وی توضیح داد: در حال حاضر ترکمنستان از طریق دولت‌آباد یک خط لوله به سمت شانگهای برده و چین آمادگی دارند که 5 خط لوله مشابه را هم دریافت کند. ایران همواره خط لوله دوستی را دنبال می‌کرد که انرژی را از پاکستان به هند منتقل می‌کرد، از این زاویه که ترکمنستان محدودیت گازی دارد، خط لوله‌ای که از  طریق این کشور به سمت پاکستان می‌رود ظرفیت محدودی دارد، در حالی که خط لوله می‌تواند گسترش یابد و ما هم خط لوله خودمان را از طریق افغانستان و پاکستان و همین مسیر ادامه دهیم، در واقع کشیده شدن خطوط انرژی به سمت غرب، شمال و جنوب و از طریق پاکستان وضعیت ترانزیتی اسلام‌آباد را افزایش می‌دهد، در حال حاضر در ترکیه چندین خط لوله عبور می‌کند و این کشور آماده است خطوط بیشتری را هم عبور دهد چون موقعیت ژئوترانزیتی پیدا می‌کند.

ظهره‌وند در ادامه گفت: امریکا از طریق خط لوله تاپی دنبال محاصره انرژی ایران است، تمایلی ندارد که موقعیت ژئوترانزیتی ایران فعال شود، به جای اینکه گاز ترکمنستان به چابهار بیاید و بدون اینکه مشکلات امنیتی داشته باشد تلاش می‌کند از طریق هرات گاز را به پاکستان برساند، اهداف امریکا امنیتی سیاسی است که ناسازگار با ژئوپلیتیک منطقه است و باعث می‌شود حتی خط لوله تاپی هم فرجام درستی نداشته باشد، ناامنی بوجود آمده و سرمایه‌ها به باد می‌رود، ترکمنستان که یک سیستم لائیک دارد طی چند سال گذشته رابطه خوبی با طالبان داشته است دلیل آن نقش امریکا است که سعی کرده بین ترکمنستنان و طالبان ارتباط برقرار کنند تا خط تاپی اجرایی شود چون اهداف‌سیاسی-امنیتی علیه ایران دارد.

وی خاطرنشان کرد: اگر هدف اقتصادی صرف بین افغانستان، ترکمنستان و پاکستان بدون مداخله امریکا باشد مشکلی نیست، یک خط لوله هم می‌تواند از ایران عبور کند، در احداث خط لوله هزینه‌های ترانزیت هم مهم است. قطعا هزینه‌های ترانزیت از سمت ایران به مراتب کمتر از ترانزیت از مسیر افغانستان است زیرا در این صورت دو کشور دیگر افغانستان و پاکستان هم حق ترانزیت می‌خواهند، نکته دیگر اینکه خط لوله غرب به شرق و دوستی را هم را تا مرز پاکستان کشیدیم اگر مداخلات امریکا نبود، پاکستان علاقمند به دریافت گاز از ایران بود و به هند هم می‌توانستیم برویم ضمن اینکه از این طریق روابط دو کشور هند و پاکستان نیز از این رهگذر تعدیل و تنش‌ها کاهش می‌یافت. 

سفیر سابق ایران در افغانستان با تاکید بر اینکه تاپی را بزرگ نکنیم، افزود: اما اهداف سیاسی امنیتی امریکا را مطرح کنیم و بگوییم که امریکا دشمن منطقه است و قرار نیست بین منطقه ارتباطات فعال بوجود آورد، امریکا دنبال تغییر در نقشه ژئوپلیتیک و تنش در منطقه است، نمی‌خواهد در منطقه توسعه پایدار اتفاق بیفتد، تاپی نیز دورنمایی برای توسعه پایدار ندارد.