برق مجانی؛ آری یا خیر؟

علی شمس‌اردکانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی طرح رایگان کردن برق برای 30 میلیون خانوار اظهار داشت: این طرح را مهندسان برق نوشته‌اند، علم اقتصاد انرژی جزء مهندسی نیست. با یارانه دادن به عده‌ای مسائل کلی اقتصاد حل نمی‌شود بلکه معضل جدیدی بوجود می‌آید. سیستم غلط قیمت‌گذاری برق باید اصلاح شود تا حساسیت تقاضا نسبت به قیمت بر حسب داده‌های علم اقتصاد خود را نشان دهد، چند قیمتی و اینکه یکی صفر و دیگری تمام پول را پرداخت کند، مسئله را حل نمی‌کند.

وی افزود: کسانی که مصرف بالا دارند، درآمدهای ناحساب هم دارند، بنابراین ناحساب هم برق مصرف می‌کنند. نباید پول برق کسی که درآمد بالا و اندک دارد به یک شکل محاسبه شود، این مسئله را حل نمی‌کند و این اقدام مهندسی در علم اقتصاد است. همانگونه که قوانین فیزیک را با قوانین اقتصاد حل نمی‌کنند قوانین اقتصاد را هم با قوانین علم فیزیک حل نمی‌کنند.

این کارشناس حوزه انرژی در ادامه گفت: هر جا برق مجانی مصرف می‌کند یک مرکزی پول آن را بپردازد، مثلا خانه سالمندان را بهزیستی حساب کند. قیمت تمام شده برق را هر مصرف کننده‌ای باید پرداخت کند و یا کسی به جای او بدهد، هر کس مصرف بیشتری دارد پول بیشتری هم بپردازد. ما در 40 سال گذشته برق یارانه‌ای داده‌ایم برق هر کیلووات ساعت 350 تومان تمام می‌شود اما بطور متوسط 200 تومان دریافت می‌شود، پیداست برای هر کیلوات ساعت 150 تومان ضرر می‌پردازیم که از جایی باید جبران شود.

وی بیان کرد: مثلا گفته می‌شود برق روستایی باید رایگان باشد که اشتباه است، کل برق چاه‌هایی که آب‌های زیرزمینی را بالا می‌کشند، رایگان می‌شود و این اشتباه است، نتیجه اینکه ارومیه و گاوخونی خشک می‌شود. فسادفی‌الارض از نظر ادبیات اسلامی عبارت است از بین بردن نسل، کسانی که موجب خشک شدن گاوخونی و ارومیه شده‌اند مفسدفی‌الارض هستند و کسی که مفسدفی‌الارض است باید از خانه خودش هم اخراج شود.

این دانش‌آموخته اقتصادانرژی تاکید کرد: در علم اقتصاد موضوعی بنام حساسیت مصرف به قیمت وجود دارد، چند قیمتی هم یک گناه بزرگ است عرفای اسلامی هم می‌گویند "لو کان فیهما آلهة إلّا اللَّه لفسدتا".

وی یادآور شد: قیمت برق باید به طورعمومی قیمت تمام شده باضافه سود تولیدکننده باشد هرکسی می‌خواهد پول برق را نپردازد باید کسی به جای او پرداخت کند، آن شخص می‌تواند بودجه دولت باشد و چون دولت پول ندارد، نمی‌تواند این کار را انجام دهد، بنابراین این اقدام (برق رایگان) در اقتصاد ایران اشتباه است، از نظر شرعی هم ایراد دارد، برق هزینه تولید دارد و هر کس مصرف می‌کند باید پول آن را بپردازد.