دستاوردهای ارزشمندی در کنترل حرارت سامانه‌های فضایی به دست آمده است

به گزارش ایلنا از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، حسین صمیمی رییس پژوهشگاه فضایی ایران با اشاره به دستاوردهای به دست آمده در حوزه فناوری‌های کنترل حرارت سامانه‌های فضایی، گفت: بخش کنترل حرارت پژوهشکده سامانه‌های ماهواره، با تکیه بر نقشه راه توسعه فناوری که رویکرد مهم آن، کاهش ریسک ناشی از تحریم‌ها از طریق بومی‌سازی فناوری‌های کنترل حرارت بوده، به دستاوردهای مهمی در این عرصه نائل شده است.

وی افزود: یکی از دستاوردهای مهم در این زمینه، "نرم افزار طراحی و تحلیل کنترل حرارت سامانه‌های فضایی" بوده که با ایجاد بستر‌های مناسب، نفر ساعت مورد نیاز برای طراحی زیرسیستم کنترل حرارت در این سامانه‌ها را تا یک چهارم کاهش داده است. این دستاورد، به دلیل تأثیرپذیری تحلیل‌های حرارتی از کل عناصر سیستم و نیاز به روزرسانی دائمی تحلیل‌های حرارتی، بسیار حائز اهمیت است.

صمیمی تصریح کرد: بستر این نرم‌افزار تا حدودی جامع طراحی شده که به آن قابلیت استفاده در سامانه های غیرفضایی را نیز داده و بر همین اساس قابلیت تجاری‌سازی هم دارد که در دست اقدام است.

رییس پژوهشگاه فضایی ایران از دیگر دستاوردهای بخش کنترل حرارت پژوهشکده سامانه‌های ماهواره را "سیستم کنترل حرارت غیرفعال با مواد تغییر فازدهنده (PCM)" برای کنترل حرارت المان‌های فضایی، "سیستم کنترل حرارت فعال با حلقه سیال پمپ شده مکانیکی (MPFL)" برای کنترل دمای قطعات در ماهواره‌های ژئو، "سیستم لوور کنترل حرارت" برای مدیریت تبادل حرارت ماهواره با فضا و "سیستم عیب-یابی و تزریق خطای زیرسیستم کنترل حرارت" عنوان کرد.

وی در خصوص اهمیت سیستم عیب‌یابی و تزریق خطای زیرسیستم کنترل حرارت افزود: این سیستم یکی از محصولات پرکاربرد و ضروری در ماهواره‌های مختلف است که در پروژه ماهواره مخابراتی ناهید۲ طراحی و توسعه داده شده است و امکان تزریق انواع خطاهای زیرسیستم کنترل حرارت از جمله، قطع یا جدا شدن سنسور، قطع شدن، جدا یا اتصال کوتاه شدن گرمکن‌ها را دارد. افزون بر این، به کمک این سیستم امکان شبیه سازی پروفیل‌های مصرف توان نیز وجود دارد. این سیستم، امکان استفاده در پروژهای دیگر و سیستم‌های غیر فضایی را نیز دارد.

صمیمی با اشاره به تدوین نقشه راه در این حوزه، گفت:  نقشه راه کنترل حرارت پژوهشکده سامانه‌های ماهواره، با هدف توسعه فناوری های کنترل حرارت مورد نیاز پروژه‌های فضایی کشور، بر اساس سند راهبرد صنعت فضایی ایران تدوین شده است که در تهیه آن، با توجه به محدودیت‌های صنعت فضایی، اصل اولیه، دستیابی به محصول در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هدر رفت منابع مالی بوده است. بدین جهت، استفاده بهینه از تمامی حلقه‌های تأثیرگذار در زنجیره‌های ارزش محصولات، بر اساس تخصص و میزان آمادگی فناوری هر یک مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: گام نخست در تهیه این نقشه راه، شناسایی فناوری‌های ضروری برای ساخت ماهواره‌های آتی بوده که این مهم با انجام تحلیل‌های سیستمی و استفاده از تجربیات موجود در طراحی ماهوارهای مختلف صورت پذیرفته است.

رییس پژوهشگاه فضایی ایران، افق دستیابی به این فناوری‌ها را سال ۱۴۰۱ عنوان کرد که مبتنی بر چشم‌انداز صنعت فضایی کشور تا سال ۱۴۰۴ و التزام به آماده بودن فناوری‌ها تا سه سال قبل از مأموریت بوده است.

وی افزود: بر این مبنا، با تأکید بر نقش سیستمی پژوهشکده سامانه‌های ماهواره، پتانسیل‌های غنی موجود در سایر پژوهشکده‌های پژوهشگاه فضایی ایران و نیز دانشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است. با این رویکرد، تاکنون، گام‌های موفقیت‌آمیزی در مسیر نقشه راه برداشته و نتایج قابل توجهی بر اساس مراحل مهم پروژه حاصل شده است.

رییس پژوهشگاه فضایی ایران در خصوص اهمیت برخی از دستاوردهای حاصله گفت: کاربرد سیستم کنترل حرارت غیرفعال با مواد تغییر فازدهنده (PCM) برای کنترل حرارت المان‌های فضایی است که دارای توان تلفاتی بالا بوده و به صورت مقطعی فعال می‌شوند. این سیستم در ماهواره‌ پارس۲ که دارای فرستنده‌های توان بالا برای ارسال تصاویر به زمین هستند، به خوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. المان PCM که در این سیستم به کار رفته، در قالب پروژه مشترک با دانشگاه ساخته و تست شده است.

وی همچنین تشریح کرد که سیستم کنترل حرارت فعال با حلقه سیال پمپ شده مکانیکی (MPFL) با کنترل دبی جریان سیال در یک مسیر بسته از طریق سروو ولو سه راهه، دمای قطعه‌ مورد نظر را کنترل می‌کند. این سیستم قابلیت کنترل دمای قطعات با اتلاف بیش از یک کیلووات را دارد و بدین دلیل، مهم‌ترین کاربرد آن در ماهواره‌های ژئو، نظیر ایرانست۱ است.