یک اقتصاددان:
تحریم‌ها مانع ابرتورم شد / اصلاح ساختار بودجه با این شیوه تخریب بودجه است
یک استاد دانشگاه اظهار داشت: عده‌ای امسال از اصلاح ساختار بودجه صحبت می‌کنند اما به نظر من این روش، تخریب بودجه است چرا که با همان روش قبلی پایه پولی افزایش می یابد اما با این تفاوت که معادل ریالی درآمد ارزی به بودجه بخش عمرانی تخصیص یافته است که تاثیری واقعی ندارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، علی سعدوندی عضو انجمن اقتصاددانان ایران در همایش « شکل‌دهی آینده سیاستگذاری پولی و مالی» با بیان اینکه نسبت به خطرناک بودن نقدینگی‌ها هشدار داده بودیم، گفت: اگر اقدامات احتیاطی در این حوزه انجام نمی‌شد چه بسا امروز با مشکلات بیشتری مواجه بودیم.
وی ادامه داد: هرچند امروز یک بحران را از سر گذراندیم اما در آینده با بحران‌های دیگر مواجه هستیم. متاسفانه این موضوعات اقتصادی در کشورمان به خوبی مدیریت نمی‌شوند و اگر در عرصه سیاست‌گذاری‌ها به نوآوری نرسیم و اصلاح ساختار صورت نگیرد، شکست محتمل است.
وی گفت: اگر امروز دچار ابرتورم نشدیم به دلیل تحریم‌ها است که به دلیل ایجاد رکود مانع از برخی جریانات پولی در اقتصاد ایران شد.
سعدوندی با تاکید بر اینکه دیدیم تبدیل فقط 5 درصد از شبه‌پول به پول باعث رشد سه‌برابری نرخ ارز شد، گفت: اگر به جای این 5 درصد 50 درصد از شبه‌پول به پول تبدیل می‌شد، امروز با بحران اقتصادی مواجه بودیم.
در کشور ما علم اقتصاد را انکار می‌کنند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر یک حالت انکار به علم اقتصاد در کشورمان شکل گرفته است، گفت: عده‌ای افتخار می‌کنند که به سخنان اقتصاددانان توجهی نمی‌کنند و به آنها اهمیت نمی‌دهند.
وی با اشاره به شباهت سیاست‌ها برای کنترل تورم در زمان قبل و بعد انقلاب گفت: در رژیم گذشته هم درآمدهای نفتی پایه پولی را شکل می‌داد و تورم ایجاد می‌شد که در همان زمان هم برای مهار این وضعیت، سیاست تثبیت قیمت انجام شد اما این یک سیاست ابرتورمی است و ما از سال 1350 تا به امروز همین مسیر نادرست را دنبال می‌کنیم.
سعدوندی افزود: با این تفاوت که در آن زمان کشورهای زیادی سیاست های تورم زا را دنبال می‌کردند اما به مرور زمان تعداد آنها بسیار کاهش یافت.
وی اظهار داشت: در دهه های 1960 تا 1970 علم اقتصاد به یک افتضاح آکادمیک تبدیل شده بود و توصیه‌های اقتصاددانان بحران‌ساز شده بود و علم ناموفقی در جهان محسوب می‌شد اما در طی 30 سال توصیه های سیاستی تغییر کرد و علم اقتصاد کلان از موفق‌ترین علوم انسانی محسوب می‌شود و در کشورهایی که توصیه های علم اقتصاد کلان به اجرا می‌رسد نرخ تورم وجود خارجی ندارد.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران با اشاره به کاهش تعداد کشورها در لیگ تورمی گفت: در زمانی یک لیگ تورمی با عضویت بیش از 100 کشور وجود داشت در حالی که الان کشورهای ایران، ونزوئلا، آرژانتین، زیمباوه و سودان و سودان جنوبی تنها اعضای این لیگ محسوب می‌شوند.
آشکارشدن کسری بودجه، نعمت تحریم‌هاست
وی با تاکید بر اینکه برای اولین بار است که کسری بودجه در کشور آشکار شده که این نعمت تحریم‌ها است، گفت: کسری بودجه موضوع امروز و دیروز نیست و سال‌ها است که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران گفت: وقتی کل درآمدهای نفتی به بانک مرکزی می‌رود و پایه پولی شکل می‌گیرد، تورم ایجاد می‌شود.
سعدوندی تاکید کرد: عده‌ای امسال از اصلاح ساختار بودجه صحبت می‌کنند اما به نظر من این روش، تخریب بودجه است چرا که با همان روش قبلی پایه پولی افزایش می یابد اما با این تفاوت که معادل ریالی درآمد ارزی به بودجه بخش عمرانی تخصیص یافته است که تاثیری واقعی ندارد.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران با بیان اینکه کارکردهای صحیحی که در گذشته بودندکه به تدریج به سمت منفی متحول شدند، گفت: الان آرزوی ما این است که شورای پول و اعتبار و سازمان برنامه و بودجه به کارکرد و ساختار دهه 40 برگردند.
سعدوندی ادامه داد: جالب اینجاست که ما الان حاضر نیستیم همان تجربه های موفق دهه 40 را اجرا کنیم. برای خروج از شرایط فعلی اولین قدم این است که بودجه ارزی از ریالی جدا شود یعنی همان کاری که در زمان جنگ انجام دادیم. اگر ما کسری بودجه ریالی را از محل درآمدهای ارزی جبران کنیم شاهد افزایش نقدینگی و تورم خواهیم بود. تورم مزمن در اقتصاد ما به دلیل درآمدهای ارزی بوده که در ترازنامه بانک مرکزی نشسته است. پس هر چه درآمدهای نفتی بالا رفته تورم نیز بیشتر شده است. چگونه می‌خواهیم اصلاح بودجه را انجام دهیم ولی از بیماری هلندی و صنعت‌زدایی چشم پوشی می کنیم؟
وی ادامه داد: وقتی درآمدهای ارزی را به بازار می‌ریزیم نرخ حقیقی ارز کاهش پیدا می‌کند و به واردکنندگان سوبسید داده می شود. 50 سال است این کار را می‌کنیم و پدر صنعت داخلی را درآوردیم اما هنوز زنده‌ایم که این خود یک معجزه است. من نمی‌د‌انم چرا بودجه ارزی را از ریالی جدا نمی‌کنیم. این کار سختی نیست وقتی حتی حمایت رهبری را برای این امر داریم.
وی افزود: سیاست ما از سال 92 تا به امروز رکودزایی بوده است. یعنی رکود ایجاد کردیم تا بتوانیم تورم را کنترل کنیم.
استاد سابق دانشگاه استرالیایی دوبی ادامه داد: وقتی در شرایط تحریم به سر می‌بریم دولت بانک مرکزی و حاکمیت برای اینکه اثار شوک خارجی را کمتر کنند باید اوراق بدهی منتشر کنند ما وقتی در رکود هستیم موظفیم که سیاست انبساطی در پیش بگیریم اما چون نقدینگی بالایی داریم، باید از انبساط پولی اجتناب می‌کنیم پس تنها راه سیاست انبساطی مالی-بودجه‌ای است.
وی تصریح کرد: من طرفدار بخش خصوصی هستم اما در شرایط تحریم دولت باید وارد شود وقتی تهدید در اقتصاد باشد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی صفر می‌شود و اگر آماری خلاف این امر را نشان داد باید به آن شک کرد. ما در حوزه های نانو، پزشکی و موشکی یک کشور پیشرفته هستیم اما یک کیلومتر ریل راه‌آهن مدرن نداریم. اگر توسعه معادن ما با همین سرعت پیش برود پنج سال دیگر جاده نخواهیم داشت و همه آنها مملو از کامیون می‌شود.
سعدوندی با اشاره به افزایش نرخ مالیات ارزش افزوده گفت: من موافق این مدل از مالیات هستم اما وقتی در شرایط رکودی نرخ آن را افزایش می دهیم مانند این است که یک حلقه از زنجیره تولید جدا شود.
وی افزود توصیه اقتصاددانان نهادگرا این است که هزینه مبادلات باید کاهش پیدا کند این یعنی باید ابتدا یک بازارساز بیاوریم. اما اکنون بازاری وجود ندارد که بخواهیم هزینه مبادلات را محاسبه کنیم.
وی با اشاره به طرح دریافت مالیات از مبادلات مالی و بانکی گفت: در صورت اجرای این طرح چند درصد تولید خالص داخلی کاهش پیدا می‌کند این به رکود می انجامد در حالی که هر یک مبادله بانکی برابر است با رفاه، کار و اشتغال بیشتر.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران ادامه داد: آقایان ادعا می‌کنند که هیچ استقراضی از بانک مرکزی ندارند که این به لحاظ حقوقی درست است اما خیلی راحت از تنخواه بانک مرکزی استفاده می‌کنند.
وی در خصوص طرح اصلاح نظام مالیاتی گفت: افزایش سهم مالیات در اقتصاد در شرایط فعلی در کوتاه‌مدت نه ممکن است و نه مطلوب. در شرایط فعلی هر گونه افزایش نرخ مالیات به تولید ناخالص داخلی ضربه می‌زند. البته اصلاح نظام مالیاتی ضروری است که پروژه ای بلند مدت است. پس تنها راه تامین کسری بودجه انتشار اوراق بدهی داخلی است اگر اوراق خارجی منتشر شود دوباره ارز در ترازنامه بانک مرکزی می‌آید و همان مشکلات قبلی تکرار می‌شود. ما اکنون می‌توانیم 220 هزار ملیارد تومان اوراق منتشر کنیم دراین صورت لزومی به دست درازی به صندوق توسعه ملی، حساب ذخیره ارزی نیست. همچنین می شود از درآمد های نفتی کلا صرف نظر کرد و نیز می‌توانیم برای اولین بار در سال‌های اخیر بودجه عمرانی واقعی داشته باشیم.
سعدوندی با بیان اینکه شرایط فعلی به سمت شوروی شدن پیش می‌رود گفت: شوروی به لحاظ صنعتی بسیار پیشرفته بود اما یک ناگهان سرمایه گذاری متوقف شد. ما هنوز نمی‌دانیم که نرخ استهلاک در ایران چقدر است اما می‌توان با یک بررسی ساده متوجه شد که بسیار بیش از سایر کشورهاست. ما از انتهای سال آینده شاهد رشد نمایی مشکلات خواهیم بود.
وی در خصوص اجرای عملیات بازار باز گفت: عملیات بازار باز در تمامی کشورها موفقیت‌آمیز بوده به جز پاکستان که تفاوتی میان کریدور نرخ بهره و عملیات بازار باز قائل نیست. جالب اینجاست ما در این عملیات از پاکستان مشاوره گرفتیم. عملیات بازار باز با نرخ ارز تثبیت شده پیش نمی‌رود بلکه باید نرخ ارز را شناور کرد. روسیه نیز همین را انجام داد و قیمت دلار از 35 روبل به 70 روبل رسید اما در کمتر از یک سال قیمت ارز شروع به کاهش کرد و تورم به تدریج به حدود 4 درصد رسید.
