قهر و آشتی یکجانبه با شیلی!

روز ۲۷ مرداد ۱۳۵۹ صادق قطب‌زاده، وزیر امور خارجه ایران طی یادداشتی به کاردار سفارت شیلی در تهران و به عنوان اعتراض ایران به ادامه سیاست اختناق و سرکوب مردم از سوی حکومت ژنرال پینوشه از او خواست که ظرف پانزده روز سفارت این کشور در تهران را تعطیل و کلیه اعضای سفارتخانه را از ایران خارج نماید.چنین تصمیمی در راستای مجموعه اقداماتی بود که در سالهای اول انقلاب تحت عناوینی چون مبارزه با امپریالیسم و حکومتهای دست راستی و حمایت از جنبش‌های آزادیخواهانه صورت گرفت، سیاستی که حتی به شکلی سمبلیک نامهای خیابانهای زیادی در تهران را هم دستخوش تغییر کرد.

سال‌ها گذشت و دو کشور ایران و شیلی هر کدام در مسیری قرار گرفته و با ماجراهایی دست و پنجه نرم کردند. ایران درگیر جنگی تحمیل شده از جانب همسایه خود شده و در صحنه داخلی هم سمت و سوی بیشتر برنامه های اقتصادی و اجتماعی در راستای حذف آثار و مظاهر سرمایه داری و اتخاذ روش های حمایتی و اصطلاح به نفع طبقات فقیر بود. در شیلی عکس این مساله را شاهد بودیم و دولت نظامی به سرعت و با اشتیاق بالا در حال زدودن آثار سوسیالیزم و تقویت بازار و بخش خصوصی بود. مساله ای که اکثر تحلیلگران شیلیایی و غیر شیلیایی به آن اذعان دارند این است که دیکتاتوری و خفقان و سرکوب ، تنها دستاورد حکومت نظامی پینوشه نبود، بلکه وی با به کارگیری اقتصاددانان خبره و معتقد به بازار ، شالوده اقتصادی آزاد و نیرومند و با ثبات را ریخت که نتایج و دستاوردهای آن تا بعد از حکومت نظامی و تا زمان حال حاضر تداوم داشته است، به شکلی که این کشور هم اکنون صاحب موفق ترین اقتصاد آمریکای جنوبی و یکی از آزادترین و شفاف ترین اقتصادهای دنیاست.    

در سال 1371 و بعد از اینکه دولت نظامی پینوشه موجودیت خود را به رای گذاشته و از قدرت کنار گذاشته شد، دولت جمهوری اسلامی مجددا رابطه خود با شیلی را برقرار کرد و سفارت ایران در سانتیاگو بازگشایی شد اما شیلی ظاهرا تمایل و اشتیاق چندانی برای افتتاح سفارت نداشت و تا سالها این ایران بود که به شکل یک جانبه سفارت خود در پایتخت شیلی را فعال نگه داشته بود.بدیهی است که در چنین شرایطی مراودات اقتصادی و سیاسی و فرهنگی خاصی بین دو کشور نبود و فعالیت سفارت ایران در شیلی شاید هزینه ای غیرضروری بود که وزارت خارجه پرداخت می کرد.اما در روزهای اخیر ثمرات دیپلماسی فعال ظریف و روحانی ظاهرا شیلیایی ها را به فکر افتتاح سفارت در تهران و ارتقای مناسبات اقتصادی و سیاسی انداخته است. شیلی کشوری است که تجربیات مهم و تاریخ سازی را از سر گذرانده است و دستاوردهای درخشان اقتصادی این کشور می تواند درسهای خوبی برای ما داشته باشد و از سویی ارتقای روابط ایران با این کشور می تواند گام مفید و موثری برای بسط روابط با منطقه در حال جهشِ آمریکای جنوبی باشد .

طبق آن چه در سایت سفارت ایران در شیلی آمده است، شیلی یکی از باثبات‌ترین کشورهای منطقه از لحاظ سیاسی و اقتصادی است. این کشور بهترین زیرساخت‌های اقتصادی را در سطح منطقه آمریکای لاتین داراست و از میانگین رشد مطلوبی در مقایسه با سایر کشورها برخوردار است. صنایع معدنی، کشاورزی و شیلات شیلی دارای شهرت جهانی بوده و همین امر حضور این کشور را در سازمان های ذیربط بین المللی اعتبار خاصی بخشیده است. از این رو هدف از مناسبات با شیلی می‌تواند اولاً بهره‌گیری از توانمندی این کشور در زمینه معدنی و ثانیاً بهره‌گیری از الگوهای اقتصادی این کشور در امر خصوصی‌سازی، پرورش کادر تجاری کارآمد و نیز شناخت سیستم و زیرساخت‌های اقتصادی آن باشد.از طرفی با توجه به سیاست بازار آزاد تجاری، نبود موانع تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای دست و پاگیر و کم بودن نرخ تعرفه‌های گمرکی در این کشور به طور بالقوه زمینه حضور و فعالیت در بخش‌های مختلف اقتصادی و تجاری شیلی فراهم است که این مقوله نیازمند بسترسازی برای نزدیکی تجار دو کشور، ‌شناسایی توانمندی‌های دو طرف و ایجاد ارتباط مناسب بین شرکت‌های تجاری خواهد بود.

نویسنده: نجات بهرامی
پژوهشگر اقتصاد سیاسی