بانکداری خصوصی پانزده ساله شد
بانک ها باید بتوانند در ارائه نرخ آزاد باشند بدون آزادسازی نرخ خصوصی سازی بانک ها مطلوبیت لازم را ندارد. بعبارتی هدف از بانکداری خصوصی باید پرداخت بیشترین سود به سپرده گذاران و متقابلا" دریافت کمترین نرخ تسهیلات باشند تا منافع این نوع رقابت صنفی بین بانک ها نصیب مردم شود. در این صورت فقط بانک هایی می توانند به فعالیت خود ادامه دهند که ازکمترین هزینه اداری و سازمانی برخوردار باشند و بهترین خدمات بانکی را به مردم ارائه نمایند.
در مرداد ماه سال 1380 اولین بانک خصوصی کشور بعد از انقلاب رسما"شروع به فعالیت نمود بعبارتی پانزده سال از آغاز فعالیت بانکداری خصوصی می گذرد. به همین مناسبت مصاحبه ای با آقای مهندس محسن معلمیان یکی از موسسین اولین بانک خصوصی کشور انجام داده ایم که بنوعی ثبت تاریخی این نقطه عطف بانکداری کشور برای تاریخ نویسان بانکی می باشد.
- آقای مهندس معلمیان فکر تاسیس بانک خصوصی چگونه شکل گرفت؟
همانطوریکه استحضار دارید بعداز انقلاب درخرداد ماه سال 1358 بر اساس مصوبه شورای انقلاب کلیه بانک های کشور ملی اعلام شدند. از اواسط دهه70 چند موسسه مالی اعتباری نظیر توسعه، سامان اقتصاد و کارآفرینان شروع به فعالیت کردند. در سال 1378 بنده که عضو هیات مدیره شرکت های سرمایه گذار ساختمان ایران بودم و آقای دکتر حسین عبده تبریزی که در آن زمان مدیرعامل بودند تصمیم تاسیس یک موسسه مالی و اعتباری در بخش ساختمان گرفتم و درخواست کتبی خود را به بانک مرکزی ارائه دادیم پس از پی گیری های طول المدت موضوع از بانک مرکزی، متوجه شدیم که شورای پول و اعتبار مقررات تاسیس بانک خصوصی را مصوب و در تاریخ آذر ماه 1379 به بانک مرکزی ابلاغ شده است لذا درخواست خود را از تاسیس موسسه مالی و اعتباری به تاسیس بانک خصوصی تغییر و اولین طرح امکان سنجی تاسیس بانک خصوصی را که توسط دکتر عبده تدوین شده بود به بانک مرکزی ارائه گردید.
البته بطور همزمان گروه های دیگری نیز درخواست های مشابهی به بانک مرکزی ارائه نموده بودند نظیر پارسیان که آقای طالبی پی گیر کار آن بود و از جمله گروه صنایع بهشهر، که آقای صالحی امیری و آقای زوار به دنبال کارهای آن بودند. سرانجام در جلسه دی ماه 1379 که پی گیر موضوع بودم بانک مرکزی پیشنهاد اشتراک هر دو گروه را ارائه نمود.
- یعنی بانک مرکزی خواستار اشتراک هر دو گروه گردید؟
دقـیقـا، مـرحـوم بهـرام زریـن قلـم معاونـت نظارتـی وقت بانـک مـرکـزی این پیشنهاد را ارائه نمود که شرکت سرمایه گذاری ساختمان ایران و شرکت گروه صنایع بهشهر مشترکا" درخواست تاسیس بانک خصوصی را ارائه نمایند.
- چگونه دو گروه به این توافق رسیدند؟
پیرو این پیشنهاد هیات موسس اولیه ای با حضور آقایان محسن عسگری آزاد، نجمی هاشمی فشارکی و بهرام کلانترپور از طرف گروه صنایع بهشهر آقای دکتر عبده و بنده از طرف گروه سرمایه گذاری ساختمان ایران تشکیل و نهایتا" مقررگردید میزان مشارکت صنایع بهشهر 60 درصد و ساختمان ایران40 درصد در نظر گرفته
شود بنحویکه مدیرعامل از طرف گروه بهشهر و رئیس هیات مدیره و قائم مقام مدیرعامل از طرف گروه ساختمان انتخاب گردد.
- درخواست مشترک در چه تاریخی به بانک مرکزی ارائه شد؟
طرح تاسیس اصلاح و همچنین ایرادات بانک مرکزی مرتفع شد و در آذرماه 1379 بطور مشترک به بانک مرکزی ارائه گردید و به همین منظور از اوائل سال 79 دفتر کاری حدود 70 متر مربع اجاره شد که کارها به صورت مشترک از آنجا پی گیری گردید.
- یعنی همه چیز از یک دفتر کاری 70 متری شروع شد؟
بله، دفتری اجاره ای واقع در خیابان گاندی نبش خیابان سوم که هزینه رهن آن را بهشهر تامین نمود و آقای ضیاالملکی که از مدیران ارشد نظام بانکی بودند از طرف گروه بهشهر و اینجانب از طرف گروه ساختمان ایران در این دفتر مستقر شدیم تا مراحل تاسیس بانک را عملا" پی گیری کنیم.
- منظور از مراحل تاسیس چیست؟ و تا کی در آن دفتر مستقر بودید؟
کارهای زیادی باید انجام می شد تامین سرمایه اولیه، مکاتبات اداری با بانک مرکزی، اخذ مجوز پذیره نویسی و برنامه ریزی انجام فرآیند پذیره نویسی، تشکیل مجمع موسس، مراحل ثبت قانونی بانک و غیره، ...
اینجانب زمانی که مدیرعامل صندوق مسکن جوانان بودم دفتر کاری در چهاراه جهان کودک داشتم که بعد از تاسیس بانک این ساختمان به قیمت کارشناسی به بانک واگذار و بمنظور ساختمان مرکزی بانک پس از بازسازی مورد استفاده قرار گرفت.
- سرمایه تاسیس اولین بانک خصوصی چگونه تامین شد؟
بـراساس بخشنامـه ابلاغی بانک مرکـزی200 میلیارد ریـال سرمایـه برای تـاسیس بانک خصوصی نیـاز بود هیات موسس تصمیم گرفت این مبلغ برای تاسیس بانک 250 میلیارد ریال باشد که می بایست حداقل 50 درصد آن توسط موسسین نقدا تامین گردد و 50 درصد مابقی از طریق پذیره نویسی مردمی جمع آوری شود.
ما در گروه ساختمان شدیدا مشکل تامین منابع را داشتیم. گروه بهشهر از طریق شرکت های بهپخش، بهپاک، و پاکسان از وضعیت بهتری برخوردار بود.
ما نیز بخشی از سرمایه را از طریق شرکت تامین مسکن جوانان و شرکت نوسازی ساختمان تهران تامین کردیم ولی برای تکمیل منابع اقدام به فروش سهام شرکت سیمان لوشان نمودیم و وجوه حاصله را به این کار اختصاص دادیم.
واقعیت موضوع این بود که تلاش بسیاری را در بهار سال 1380 بمنظور تامین منابع لازم بعمل آوردیم بعبارتی در کنار رفاقت با گروه بهشهر یک رقابت نیز برقرار بود بنحویکه اگر به هر دلیلی نمی توانستیم سهم 40 درصد خود را تامین کنیم تعادل در سرمایه گذاری و مدیریت را از دست می دادیم.
- سرانجام برای تامین منابع چه کردید؟
ما در گروه ساختمان تا جایی که توانستیم منابع را از زیرمجموعه خود تامین کردیم و بمنظور تکمیل سهم خود شرکت های دیگری را نیز دعوت نمودیم از جمله شرکت سیمان تهران که سهم 8 درصدی را تامین نمود البته بعد از مدتی سهام خود را به گروه سرمایه گذاری ساختمان واگذار کرد. و همچنین از گروه استراتوس دعوت شد که به موسسین بپیوندد که در ابتداء استراتوس سهم 2 درصدی تامین نمود ولی در مرحله پذیره نویسی همچنین از سال 82 که بانک وارد بورس شد سهم و درصد مالکیت خود را افزایش داد.
- در چه تاریخی سرمایه اولیه از طرف دو گروه تامین گردید؟
در اواخر اردیبهشت ماه1380وجوه لازم تامین و در خرداد همان سال مجوز پذیره نویسی سهام از بانک مرکزی اخذ گردید.
- نام بانک چگونه انتخاب شد؟
درارائه طرح اولیه نام بانک اقتصاد ایران در نظر گرفته شده بود ولی در مراحل بعدی با توجه به اینکه استفاده از نام ایران برای ثبت دچار مشکل بود نهایتا هیات موسس نام اقتصاد نوین را نهایی کرد.
- پذیره نویسی چگونه انجام شد؟
پس از اخذ مجوز توسط بانک مرکزی، شروع فرآیند پذیره نویسی و جمع آوری وجوه مردمی بمنظورتکمیل منابع مورد نیاز تا سقف 250 میلیارد ریال در نیمه دوم تیر ماه سال 1380 انجام شد که مورد استقبال مردمی قرار گرفت. قابل ذکر است که این کار توسط بانک ملی ایران تحقق یافت.
- مراحل بعدی چگونگی پیش رفت؟
با اخذ مجوز بانک مرکزی در 13 مرداد ماه 1380 مجمع موسس تشکیل گردید. و نهایتا در تاریخ 20 مرداد ماه 1380 بانک اقتصاد نوین بعنوان اولین بانک خصوصی بعد از انقلاب ثبت قانونی شد. پی گیری های کار ثبت توسط سرکار خانم دکتر نعیمیان صورت گرفت.
- لوگوی بانک اقتصاد نوین در میان آرم های بانک های مختلف از ویژگی خاصی برخوردار است این لوگو توسط چه کسی طراحی شد؟
آرم بانک اقتصاد نوین کار مشترک اینجانب و سرکار خانم مهندس لطیفه هیئت مدیر عامل شرکت مهندسی مشاور تاش می باشد. این آرم علاوه بر اینکه یک شاخص درصدی، ریاضی و اقتصادی است. مولفه های بانک اقتصاد نوین یعنی (ب ، الف ، ن) را دارا می باشد.
- اولین هیات مدیره بانک چه کسانی بودند؟
آقای دکتر عبده بعنوان رئیس هیات مدیره و آقای ضیاالملکی بعنوان مدیرعامل و بنده بعنوان قائم مقام مدیرعامل انتخاب شدیم و آقای صالحی امیری و آقای زوار نیز عضو هیات مدیره بودند.
- اولین شعبه بانک رسما" کی شروع به کار کرد ؟
اولین شعبه بانک در عید غدیر سال 1380 واقع در خیابان شهید بهشتی نبش ولی عصر راه اندازی گردید که بهمین مناسبت نام آن شعبه را غدیر نهادند.
- استقبال مردمی بعد از تاسیس بانک چگونه بود؟
سرمایه اولیه کم بود و روند احداث شعب کند ولی استقبال مردم بسیار چشمگیر بود پس از تاسیس اقتصاد نوین بانک های پارسیان، کارآفرین و سامان مجوز فعالیت گرفتند. و نهایتا" در سال 1384 دو بانک سرمایه و پاسارگاد نیز به جمع بانک های خصوصی پیوستند.
- بزرگترین دستاورد تاسیس بانک خصوصی را چه می دانید؟
به نظرم ایجاد رقابت در ارائه خدمات بهتر به مشتریان و خارج شدن بانک های دولتی از انحصار، تکریم مشتری و تنـوع محصولات بانکی و حتی ایجاد تحول در بانک های دولتی از دستاوردهای مطلوب بانکداری خصوصی می باشد.
- بزرگترین محدودیت بانک های خصوصی چیست ؟
واقعیت این است که بانک ها باید بتوانند در ارائه نرخ آزاد باشند بدون آزادسازی نرخ خصوصی سازی بانک ها مطلوبیت لازم را ندارد. بعبارتی هدف از بانکداری خصوصی باید پرداخت بیشترین سود به سپرده گذاران و متقابلا" دریافت کمترین نرخ تسهیلات باشند تا منافع این نوع رقابت صنفی بین بانک ها نصیب مردم شود. در این صورت فقط بانک هایی می توانند به فعالیت خود ادامه دهند که ازکمترین هزینه اداری و سازمانی برخوردار باشند و بهترین خدمات بانکی را به مردم ارائه نمایند.
آقای محسن معلمیان از دوران دانشجویی بورسیه نظام بانکی بوده است، 12 سال کارشناس و مدیر بانک صنعت و معدن، 4 سال مدیر صندوق مسکن جوانان، 4 سال عضو هیات مدیره و قائم مقام مدیرعامل بانک اقتصاد نوین و10سال نیز مشاور مدیرعامل بانک پاسارگاد و مدیرعامل لیزینگ پاسارگاد بوده است و همچنین مدرس علوم بانکی در دانشگاه و مراکز آموزشی بانک ها از جمله موسسه علوم بانکداری بانک مرکزی می باشد.
