داپ حقابه ایران از ارس را ۳۰ درصد کاهش می‌دهد/ افزایش تنش نه خواست تهران است نه آنکارا

جبار وطن‌فدا در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره اجرای پروژه داپ ترکیه روی ارس و برنامه ایران برای جلوگیری از عدم اضرار اظهار داشت: پروژه داپ (EAST ANATOLIAN PROJECT) نام طرح توسعه‌ای در کشور ترکیه و در منطقه آناتولی شرقی است. این طرح شامل 14 استان از جمله استان‌های آگری، ارزروم، اردهان، بینگول، کارس، اقدیر و ... است. طبق اسناد رسمی، تاریخ شروع پروژه آناتولی شرقی 27 آگوست 1998 است. طرح داپ یک طرح توسعه‌ای جامع در زمینه‌های مختلف شامل ساختار جمعیت، آموزش، سلامت، زنان و خانواده، منابع زمین و آب، تولید محصولات زراعی، دامپروری، آبزی‌پروری، جنگلداری، صنایع تولیدی، انرژی، معدن، ساختار مالی و بانکداری، ساخت و ساز و تجارت، حمل و نقل و ارتباطات، فرهنگ و گردشگری، صنایع دستی، سکونتگاه‌ها و بخش‌های زیست‌محیطی است. برنامه اقدام این طرح در سال 2013 تنظیم و آغاز شده است.

اهداف آنکارا از اجرای داپ

وی افزود: این طرح شامل افزایش سطح زیر کشت و افزایش آبزی‌پروری و همچنین تولید انرژی برق است که مجموعاً منجر به ایجاد سدهای متعدد و همچنین افزایش مصارف در بالادست رودخانه ارس به‌عنوان اصلی‌ترین جریان آب در این منطقه خواهد شد. این پروژه در سال‌های اخیر سرعت بیشتری گرفته بطوری‌که یکی از شاخص‌ترین سدهای آن تحت عنوان کاراکورت سال گذشته آبگیری شد.

مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو تصریح کرد: افزایش سطح زیر کشت در بالادست در قالب طرح‌های توسعه کشاورزی و شبکه‌های آبیاری با مجموع حدودی 230 هزار هکتار در مراحل مختلف مطالعاتی و مکان‌یابی و اجرایی قرار دارد. افزایش استحصال آب و افزایش برداشت در بالادست منجر به کاهش آورد رودخانه و ایجاد مشکل در پایین‌دست خواهد شد.

مخاطرات جدی داپ برای حقابه‌های ایران و آذربایجان

وی با اشاره به اثرات اجرای طرح بر منابع آب ارس گفت: مهمترین مولفه‌های داپ در بالادست حوضه آبریز ارس شامل 14 سد همچون کاراکورت و صفاکوی در حال بهره‌برداری و سویلمز، توزلوجا در حال برنامه‌ریزی و ساخت، 7 شبکه آبیاری و 10 طرح برقابی است. طبق مطالعات انجام گرفته و با فرض تکمیل پروژه داپ سهم ایران از منابع آب در این حوضه در حدود 25 الی 30 درصد کاهش خواهد یافت که می‌تواند تأمین حقابه‌های تاریخی،  قانونی و عرفی اراضی پایاب رود ارس، چه در کشور ایران و چه در کشور جمهوری آذربایجان را با مخاطرات جدی مواجه کند. این مسأله می‌تواند در دوره آبگیری مخازن سدها نیز به صورت مقطعی چالش‌های جدی در منطقه ایجاد کند.

از سال 97 پیگیر پروژه داپ هستیم

وطن‌فدا تاکید کرد: دستگاه دیپلماسی کشور یعنی وزارت امورخارجه با همکاری وزارت نیرو، در اعتراض به آثار ناشی از تکمیل این برنامه، از سال 1397 نسبت به ارسال یادداشت‌هایی به کشور ترکیه اقدام کرده است. هچنین اقداماتی در راستای مذاکره دوجانبه با ترکیه پیرو جلسه برگزار شده در سال 1400 در سطح معاونین وزیر و با موضوع اقدامات ترکیه بر روی رودخانه ارس انجام شده است. توافقی مبنی بر تشکیل کمیته‌های همکاری‌های مشترک و ادامه روند مذاکرات در خصوص رودخانه ارس با طرف ترک انجام شده است، که این توفیق و امید به حصول تفاهم برای نخستین بار طی سال‌های متمادی و پس از مطالبه و پیگیری‌های مکرر ایران، با طرف ترک حاصل شد. 

افزایش تنش خواست هیچ یک از دو طرف مذاکره نیست

وی یادآور شد: لازم به‌ذکر است دو کشور ایران و ترکیه دارای سطح تعاملات گسترده‌ای بوده و منافع مشترکی را در منطقه دنبال می‌کنند، که از آن جمله می‌توان به مبادلات تجاری، اشتراکات موجود در خصوص امنیت منطقه، موضوع توریسم و مراودات اقتصادی اشاره کرد، نتیجتاً افزایش تنش خواست هیچ یک از دو طرف مذاکره نیست.

تبعات منفی سیاسی و اجتماعی داپ گریبان ترکیه را هم می‌گیرد

مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو خاطرنشان کرد: با توجه به موقعیت استراتژیک رودخانه مرزی ارس، کشور ترکیه باید حقوق کشورهای پائین‌دست این رودخانه شامل جمهوری آذربایجان و استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل در شمال‌غرب ایران را به‌رسمیت شناخته و مانع جریان آب به پائین‌دست نشود. قطعا قطع و یا کاهش آورد رودخانه مرزی ارس توسط ترکیه که منجر به مشکلات جدی برای تامین آب شرب و کشاورزی مناطق پائین‌دست شده؛ می‌تواند موجب پیامدها و اثرات منفی اجتماعی و سیاسی در رابطه با ترکیه هم شود، بنابراین ما به آینده مذاکره در خصوص موضوع آب ارس خوشبین هستیم و انتظارات خود را نیز به طرف ترک به‌صورت بسیار شفاف اعلام کرده‌ایم.