در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
بخشی از فرآیند تولید را به ترکیه منتقل کنیم/ صادرات بدون واردات معنا ندارد/ تمایل کارخانه‌داران برای سرمایه‌گذاری در ترکیه
رییس سابق سازمان توسعه تجارت اظهار داشت: با توجه به ارتباط خوب ترکیه با اتحادیه اروپا، اگر ما بتوانیم به صورت رشته‌ای یا به صورت سری یعنی بردن بخشی از فرآیند تولید به این کشور، پیوندهای صنعتی و تجاری خود را افزایش دهیم می‌توانیم به بازارهای اروپا دسترسی داشته باشیم. محدودیت‌هایی هم که برای ایران وجود دارد در این حالت بسیار کمتر خواهد بود.
محمدرضا مودودی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در مورد سفر رییس مجلس به ترکیه و ظرفیت‌های تجاری بین ایران و این کشور اظهار کرد: ترکیه یکی از شرکای مهم تجاری ایران است، این کشور در طول تاریخ سعی کرده که این ارتباط تجاری را در کنار سایر ارتباطات سیاسی و امنیتی و بین‌المللی حفظ کند، شاهد هستیم که سهم خوبی از تجارت خارجی ایران به تعامل و ارتباط با ترکیه مربوط می‌شود. از این منظر هر دستاوردی که هر مقام ارشدی بتواند حاصل کند که منجر به افزایش سهم تجاری ایران با ترکیه شود جای خوشبختی دارد.
وی افزود: این پیش‌بینی در دولت‌های قبل هم شده بود و حتی صحبت از افزایش حجم تجارت تا مرز 30 میلیارد دلار در سال در دوران آقای روحانی مطرح شد اما هنوز فاصله زیادی تا این رقم داریم. در این راستا هم ما یک سری ظرفیت‌های خاص با ترکیه داریم که می‌تواند در مسیر درست خود، سهم تجاری را افزایش دهد.
مودودی گفت: از جمله این ظرفیت‌ها می‌توان به قرارداد تجارت ترجیحی که بین دو کشور منعقد شد اشاره کرد که در فاز اول اجرایی شد اما در فاز دوم طرف ترک به عهد خود وفا نکرد و بهانه آورد که اتحادیه اروپا در مورد اقلامی که قرار بود در لیست تجارت ترجیحی با ایران قرار گیرد حساسیت دارد. به هر حال در این زمینه تمایل دارند که اقلام جایگزینی مطرح شود که البته تا به امروز این اقلام جایگزین مورد وثوق طرف ایرانی قرار نگرفته است. اگر آقای قالیباف این موارد را در مورد تعرفه ترجیحی، برقراری روابط بانکی و سیف‌گاردهایی که روی بعضی محصولات گذاشته و مانع از این شدند که تجارت برخی از محصولات روان باشد، می‌تواند مفید باشد.
وی تصریح کرد: برخی از محصولات این کشور قدرت رقابت‌پذیری با محصولات ایرانی را ندارد، برای این کالاها یک سری ممنوعیت‌های غیرتعرفه‌ای تعریف کرده است؛ قاعدتا در تجارت بین‌المللی از ممنوعیت‌های غیرتعرفه‌ای استفاده می‌شود، البته ما در ایران در این مورد ید طولایی داریم و به یکباره بخشنامه‌های ممنوعیت واردات کالایی صادر می‌شود اما برای ترکیه که عضو جامعه جهانی تجارت بوده سخت است که چنین چیزی را اعمال کند اما در مورد ایران و در مواردی مانند شیشه یا سرامیک سیف‌گارد را اعمال می‌کند.
رییس سابق سازمان توسعه تجارت بیان کرد: علی رغم همه این موارد هنوز سهم تجارت ایران و ترکیه بالا بوده و بیش از 3 تا 4 میلیارد دلار است. اگر زمینه هایی را ایجاد کرد و برای مثال سهم سرمایه‌گذاری مشترک را ارتقا داد یا بخشی از فرآیند تولید را به ترکیه منتقل کنیم، پیوندهای راهبردی در حوزه صنعتی به وجود می‌آورد که می‌تواند حجم تجارت بین دو کشور را به مقدار مورد قبولی افزایش دهیم.
وی در پاسخ به سوالی پیرامون پیشنهاد عراق مبنی بر تاسیس اتحادیه اقتصادی مشترک بین این کشور با ایران و ترکیه گفت: مادامی که عراق در پرداخت‌های خود به ایران هنوز با مشکل مواجه است و برقراری روابط بانکی بین ایران و عراق به صورت روان شکل نگرفته، من نمی‌دانم که عراق بر چه اساسی چنین پیشنهادی را مطرح کرده است. ایجاد چنین پایگاه‌هایی که بتوانند به صورت منطقه‌ای مدیریت کنند بسیار خوب است. در این میان عراق مصرف‌کننده بوده و به غیر نفت چندان محصولاتی برای صادرات ندارد. اما سهم زیادی از سبد صادراتی ایران و ترکیه را کالاهای صنعتی تشکیل می‌دهند که شاید مصرف‌کننده اصلی یا مهم آنها هم عراق باشد. بنابراین قطعا ایران و ترکیه از این پیشنهاد استقبال می‌کنند.
رییس سابق سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: با این حال باید توجه داشت که در این میان موضوع تحریم‌ها به صورت جدی مطرح است و محدودیت‌های زیادی برای شرکت‌های ایرانی وجود دارد که بتوانند در یک منطقه ثالث تولید کنند یا فرآورده‌های خود را به دنیا عرضه کنند. البته ترکیه با توجه به امتیازاتی که دارد چنین اجازه‌ای می‌دهد و تعداد زیادی از کارخانجات ایرانی هم تمایل پیدا کردند که در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. به نوعی می‌توان گفت این کار گسترش جغرافیای صادراتی برای ایران است که کار بدی هم نیست. تا زمانیکه ایران در تهدید تحریم قرار دارد می‌توان این پایگاه‌ها را تقویت کرد اما تشکیل این اتحادیه منطقه‌ای محدودیت‌های سیاسی و امنیتی زیادی دارد که قابل حل و فصل نخواهد بود.
وی با اشاره به محقق نشدن تاسیس شهرک‌های تجاری مشترک با عراق متذکر شد: کما اینکه در سفر آقای روحانی به عراق مطرح بود که سه منطقه مرزی را بین ایران و عراق شناسایی کرده و شهرک‌های صنعتی ایجاد کنیم. با گذشت چند سال از این موضوع هنوز هیچ یک از طرفین موافقت نکردند که این شهرک‌های صنعتی در کجا و با چه مکانیسمی ایجاد شود. بنابراین این مسئله تنها وجه اقتصادی ندارد و موضوعات سیاسی و امنیتی زیادی هم در آن دخیل هستند و الان هم موضوع تحریم‌ها اضافه شده که می‌تواند باعث شود که چشم‌اندازی که روسای جمهور انتظار دارند محقق نشود.
مودودی افزود: ترکیه یکی از بازیگران اصلی صحنه تولید و تجارت میان خود و اروپا نیز است، از بین 80 میلیارد دلاری که تجارت ترکیه و اروپا است، حدود 48 تا 49 درصد صادرات این کشور به اتحادیه اروپا است. برخی از برندهای بزرگ اروپایی در ترکیه سرمایه‌گذاری کردند و از طرفی هم خود ترکیه زیرساخت‌ها و ظرفیت های تولیدی و تجاری خود را به شدت افزایش داده است. برای مثال این کشور در موضوع بسته بندی به یک بلوغ صنعتی و در موضوع لجستیک به یک بلوغ حرفه‌ای رسیده است، در مورد خدمات پس از فروش هم خوب کار می‌کنند. با کاهش ارزش پول ملی ترکیه جذابیت صادرات هم در این کشور کمی افزایش یافته است.
این کارشناس حوزه تجارت ادامه داد: در ایران واردات به نوعی ننگ محسوب می‌شود و اگر واردات صورت بگیرد کسی آن را تایید نمی‌کند که این موضوع یک اشتباه راهبردی است. صادرات بدون واردات معنا ندارد، بزرگترین صادرکنندگان چه از نظر کشوری و چه از نظر کالایی واردکننده همان کالا هم هستند. در مورد سرمایه‌گذاری هم چنین نگاهی وجود دارد یعنی ما تمایل داریم که جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم اما تمایل نداریم که در کشورهای مستعد توسعه صنعتی سرمایه‌گذاری داشته باشیم. این هم یک اشتباه استراتژیک است.
مودودی خاطرنشان ساخت: اگر ما بتوانیم سهم خوبی از پیوندهای صنعتی، تجاری، تکنولوژیک و سرمایه‌ای را با کشورهایی که زمینه‌ساز رقابت‌پذیری هستند را داشته باشیم، قطعا می‌توانیم محصولات با برند ایرانی یا دست کم با پیشینه ایرانی را به خوبی به دنیا صادر کنیم. در این زمینه با توجه به ارتباط خوب ترکیه با اتحادیه اروپا، اگر ما بتوانیم به صورت رشته‌ای یا به صورت سری یعنی بردن بخشی از فرآیند تولید به این کشور، پیوندهای صنعتی و تجاری خود را افزایش دهیم می‌توانیم به بازارهای اروپا دسترسی داشته باشیم. محدودیت‌هایی هم که برای ایران وجود دارد در این حالت احتمالا بسیار کمتر خواهد بود.
