یک مقام مسئول در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
«اشرف غنی» تحت تاثیر آمریکا توسعه مناسبات حمل و نقلی با ایران را به بن‌بست کشیده بود/ امکان دسترسی به چین از طریق افغانستان
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اظهار داشت: تحلیل من از وضعیت حمل و نقل بین‌المللی و ترانزیت ایران با افغانستان این است که مناسبات حمل و نقلی ما با این کشور شرایط بدتری از زمان ریاست جمهوری اشرف غنی نخواهد داشت. در زمان ریاست جمهوری اشرف غنی با موضوعاتی مواجه بودیم که توسعه روابط حمل و نقلی را به بن‌بست کشانده بود.
جواد هدایتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آینده ترانزیتی ایران و افغانستان پس از تحولات سیاسی این کشور و به روی کار آمدن طالبان اظهار داشت: دنیا تحلیل‌های متفاوتی درباره وضعیت کشور افغانستان دارد و درباره این کشور و آینده آن و همچنین رفتار طالبان تحلیل‌های متفاوت از هم می‌شنویم. عده‌ای بر این باورند طالبان به لحاظ حکمرانی و مسائل اجتماعی و سیاسی متفاوت از طالبان 20 سال گذشته است اما عده‌ای دیگر معتقدند نگاه ایدئولوژیک طالبان تغییری نمی‌کند و تمام ادعاهای طالبان برای تغییر رویکرد و سیاست‌ها، تا زمان ثبات دولت جدید است و پس از تثبیت دولت، به خاستگاه‌های فکری و رفتاری همان 20 سال گذشته برمی‌گردند.
وی با بیان اینکه تمام دنیا با نگاه احتیاط‌آمیز با طالبان مواجه می‌شوند، گفت: حتی کشورهای روسیه، آمریکا و سایر کشورهای منطقه در مواجهه با افغانستان جدید محتاط هستند. باید توجه داشت که هنوز دولت قطعی افغانستان شکل نگرفته و هنوز افغانستان مواضع خود را نشان نداده است که رفتار قابل سنجشی از آینده این کشور مشخص کند.
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان اینکه طالبان مدعی است که دولت فراگیر تشکیل می‌دهد و از نحوه مشارکت دادن سایر گروه‌های سیاسی این ادعای طالبان قابل بررسی است و باید دید در دولت قطعی افغانستان چه گروه‌هایی تا چه حد نقش و سهم دارند و نگاه طالبان به آینده را می‌توان از این ابعاد مورد بررسی قرار داد.
هدایتی با بیان اینکه در حال حاضر افغانستان دولت قطعی ندارد و مواضع رسمی خود را اعلام نکرده است، بیان داشت: پس از اعلام مواضع رسمی و شکل گرفتن دولت آتی افغانستان می‌توان روابط سیاسی و اقتصادی این کشور را با سایر کشورها مورد بررسی قرار داد و فعلا تمام موضوعات در حد گمانه‌زنی است.
وی با تاکید بر اینکه تشکیل دولت و اعلام مواضع سمت و سوی طالبان را مشخص می‌کند، خاطرنشان کرد: طالبان گروه‌هایی هستند که در بخش‌هایی وابستگی دارند و به لحاظ فکری و یا تامین منابع و محل استقرار قاعدتا یکی از خاستگاه‌های سنتی طالبان، کشور پاکستان است و طالبان تا زمانی که یک دولت رسمی تشکیل ندهد، یک گروه با خاستگاه ایدئولوژیک است. پس از اینکه طالبان مواضع رسمی خود را اعلام کند می‌توانیم درباره گرایشات بخش حاکمیتی در سطح داخلی و بین‌المللی صحبت کنیم.
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای افزود: تحلیل من از وضعیت حمل و نقل بین‌المللی و ترانزیت ایران با افغانستان این است که مناسبات حمل و نقلی ما با این کشور شرایط بدتری از زمان ریاست جمهوری اشرف غنی نخواهد داشت. در زمان ریاست جمهوری اشرف غنی با موضوعاتی مواجه بودیم که توسعه روابط حمل و نقلی را به بن‌بست کشانده بود.
هدایتی با تاکید بر اینکه افغانستان در بین کشورهای همسایه بعد از عراق دومین شریک تجاری ایران است، یادآور شد: نیازهای افغانستان از طریق کالاهای ارزان ایران تامین می‌شد و این کشور برای تامین نیاز مردم خود مجبور به تجارت با ایران بوده و گزینه دومی نداشت ضمن اینکه تجار افغانستان با تجار ایران روابط دیرینه دارند و این رابطه اجتماعی درهم تنیده را نمی‌توان فراموش کرد. از سوی دیگر کالاهای ارزان ایرانی برای این کشور اقتصادی‌تر بود از این رو افغانستان نیاز خود به سوخت و مواد غذایی را از طریق ایران تامین می‌کرد و این درهم تنیدگی اجتماعی را می‌توان در سطح مردم دو کشور هم دید.
وی با بیان اینکه در مذاکرات رسمی با دولت جدید افغانستان برای اینکه حجم تجارت و میزان حمل و نقل بین دو کشور را بهبود دهیم و مدیریت کنیم نیاز به هماهنگی‌های بین دولت‌های دو کشور داریم، ادامه داد: در گذشته عمدتا در مذاکرات با افغانستان توافقاتی که حاصل می‌شد بدون اقدام باقی می‌ماند و عمده توافقاتمان درباره مرزها و حمل و نقل بین دو کشور برای توسعه مناسبات بی‌نتیجه مانده بود که البته بخش عمده آن تحت تاثیر از فشار آمریکایی‌ها و نگاهی که اشرف غنی به آمریکا داشت، بود.
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای افزود: فشاری که آمریکا ایجاد کرده بود مانع از این می‌شد که تجار و دولت دو کشور اقدامی را در جهت توسعه مناسبات حمل و نقلی و ترانزیتی انجام دهند و باید توجه داشت که بخشی از منابع ارزی کشورمان هم از تجارت با افغانستان تامین می‌شود.
هدایتی تاکید کرد: در گذشته فشار آمریکا اصلی‌ترین مانع توسعه ترانزیت بین دو کشور بود و به همین دلیل توافقاتی که در این حوزه‌ها انجام می‌شد اقدام اساسی برای اجرای آن صورت نمی‌گرفت.
وی درباره روابط هند و افغانستان و به دنبال آن توسعه ترانزیت از مسیر ایران اظهار داشت: طبعتا طالبان نزدیکی بیشتری با پاکستان دارد و هند حق دارد ملاحظات جدی‌تری درباره افغانستان جدید داشته باشد. برای هند هم موضوع مهم، اعلام رسمی مواضع افغانستان است و باید دید افغانستان دولت فراگیر تشکیل می‌دهد یا همان رویکردهای قبلی را خواهد داشت. بنابراین هند هم مانند ایران و سایر کشورها منتظر این است که افغانستان جدید چه رفتاری در منطقه خواهد داشت.
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای تاکید کرد: البته باید توجه داشته باشیم هند تنها مسیر ترانزیتی ایران برای افغانستان نیست و کشورهای دیگری هم در ترانزیت ایران به افغانستان حضور دارند. حجم عمده ترانزیت ایران و افغانستان از بنادر جنوبی کشورمان است و تجاری که از گذشته ارتباط خوبی با یکدیگر داشته‌اند.
هدایتی درباره جایگزینی مسیر پاکستان به جای مسیر ترانزیتی ایران برای افغانستان گفت: نکته بسیار مهم، امنیت و زیرساخت‌های ایران است که نسبت به پاکستان مزیت بیشتری دارد و این واقعیت هم برای تجار پاکستان قابل اغماض نیست.
وی با بیان اینکه از زمانی که طالبان در مرزهای افغانستان مستقر شده شاهد نظم و انضباط بیشتری در مرزهای مشترک هستیم، ادامه داد: معتقدم نشانه‌های افزایش ترانزیت و توسعه مناسبات حمل و نقلی در مسیر افغانستان بیشتر از قبل است اما باز هم باید منتظر اعلام مواضع رسمی طالبان بود. باید توجه داشته باشیم که طالبان در بین تجار افغانستان خاستگاه قویتری دارد و ایران با تجار استان نیمروز و قندهار که از سرمایه‌گذاران اصلی این کشور محسوب می‌شوند ارتباط بیشتری دارد و همچنین گرایشات تجار هرات هم به سمت ایران است. همه اینها نشانه‌های توسعه ترانزیت ایران و افغانستان است.
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با تاکید بر اینکه گرایشات تجار قوی افغانستان به سمت طالبان کم نیست، بیان داشت: اگر بتوانیم با دولت قطعی افغانستان مذاکرات محکمی داشته باشیم می‌توانیم از قلمرو افغانستان استفاده‌های بیشتری داشته باشیم.
هدایتی با تاکید بر اینکه امروز امنیت بهتری در افغانستان حاکم است، تصریح کرد: در گذشته دولت در مراکز استان‌ها و شهرها حاکمیت پررنگتری داشت و در جاده‌ها طالبان و سایر گروه‌ها فعال بودند اما امروز با به روی کار آمدن طالبان، سیاست‌های یکدستی را در این کشور شاهد هستیم و طبیعتا امنیت هم افزایش یافته است بنابراین اگر توافقات خوبی با افغانستان داشته باشیم می‌توانیم از طریق افغانستان به سایر کشورهای محصور در خشکی و حتی چین هم برسیم.
وی ادامه داد: از سوی دیگر بحث قرارداد 25 ساله ایران و چین مطرح است و شاهد آن هستیم که طالبان هم گرایشاتی به چین نشان داده است بنابراین ایران می‌تواند در این شرایط فرصت جدیدی را خلق کند.
مدیرکل ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گفت: موضوع بسیار مهم، تنیدگی تجاری و اقتصادی ایران و افغانستان است که استفاده از فرصت افغانستان جدید بستگی به مذاکرات آتی با این کشور دارد و همچنین باید توجه داشته باشیم که دولت سیزدهم در ایران هم اعلام کرده که کشورهای همسایه در اولویت ارتباطات قرار دارند.
