پاسخ صریح به شش پرسش درباره استخراج رمزارز / مشترکان مجوزدار حوزه ماینینگ در کدام مناطق هستند؟

به گزارش ایلنا از توانیر، استخراج رمز، کسب و کاری نوپاست. همه ابعاد این کسب و کار هنوز کاملا شناخته شده نیست. در ایران با توجه با توجه به سوق پیدا کردن علاقمندان به این سمت، وزارتخانه های صمت، نیرو و ارتباطات، از سال گذشته، پس از تصویب قوانین مربوطه، موانع را از پیش پای سرمایه گذاران برداشتند و راه حضور آنها را تسهیل کردند.

با این حال چندی است شایعاتی در این خصوص در فضای مجازی مطرح شده است. به منظور شفاف سازی در این خصوص، گفت وگویی با اقای مصطفی رجبی مشهدی، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر و سخنگوی صنعت برق انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید.

1- آیا استخراج رمزارز (ماینینگ) در ایران مجاز است؟

با تصویب هیات محترم وزیران از 13 مرداد سال 1398 استخراج بیت کوین و سایر رمزارزها در ایران یک فعالیت قانونی به حساب آمده و پس از کسب مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برای عموم مردم آزاد است. تأمین برق مراکز استخراج رمزارزها با تعرفه برق صادراتی (بدون یارانه) انجام می شود و این امر به یکی از دو طریق دریافت انشعاب برق از شبکه سراسری یا احداث نیروگاه جدید توسط متقاضی میسر است.

آن دسته از افراد که متقاضی استخراج رمزارز می باشند، می توانند پس از اخذ جواز تاسیس از وزارت صمت،  نسبت به دریافت انشعاب استخراج رمزارز از شرکت های توزیع نیروی برق یا شرکت های برق منطقه ای اقدام نمایند.

2- حجم فعالیت مجاز استخراج رمزارز  در ایران چقدر است؟

تاکنون 24 مرکز استخراج رمزارز با ظرفیت بیش از 310 مگاوات نسبت به اخذ انشعاب برق مجاز از وزارت نیرو اقدام نموده اند که حدود 70 درصد از آنها در حال حاضر فعال هستند. مراکز استخراج رمزارز مستقر در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان استان کرمان با ظرفیت 140 مگاوات، منطقه آزاد ماکو استان آذربایجان غربی با ظرفیت 30 مگاوات و منطقه ویژه اقتصادی پیام استان البرز با ظرفیت حدود 5 مگاوات در زمره بزرگترین مراکز قانونی استخراج رمزارز در کشور هستند.

خاطر نشان می سازد تعرفه برق کلیه مشترکین استخراج رمزارز با میانگین قیمت برق صادراتی محاسبه و اعمال می شود که این تعرفه فاقد یارانه است. همچنین در ایامی از سال که تأمین برق با محدودیت مواجه است، این مشترکین مانند سایر مشترکین بزرگ باید همکاری لازم را با شرکت های برق جهت مدیریت مصرف انجام دهند.

3- سهم ایران از استخراج رمزارز در کل دنیا چقدر است؟

همانگونه که در بخش قبل ذکر شد در حال حاضر ظرفیت قانونی فعال در حوزه استخراج رمزارز حدود 310 مگاوات است. علاوه بر این مقدار تاکنون بیش از 1638 مرکز استخراج (با ظرفیت حدودی 260 مگاوات) که به صورت غیرقانونی فعالیت می کرده اند کشف و فعالیت آن ها متوقف شده است. لذا می توان گفت که ظرفیت مراکز استخراج رمزارز کشور که در نیمه اول سال جاری مشغول فعالیت بوده اند حدوداً برابر با 570 مگاوات بوده است.

اخیراً در فضای مجازی و خبرگزاری های داخلی اطلاعاتی مبنی بر تخمین سهم 8 درصدی ایران از کل فعالیت های استخراج رمزارز در دنیا منتشر شده است که ظاهراً مبتنی بر گزارش سایت BitOoda ارائه شده در تاریخ 15جولای 2020 (25 تیرماه 1399) است. در آن تاریخ میزان توان برق اختصاص داده شده به استخراج رمزارز در جهان حدود 6800 مگاوات بوده است. با توجه به ظرفیت کل 570 مگاواتی شناسایی شده جهت استخراج رمزارز در کشور، سهم ایران از این فعالیت در جهان به حدود 8 درصد می رسد. با این حال نکته مهم قابل ذکر که در تحلیل های ارائه شده در برخی رسانه ها و فضای مجازی مورد غفلت قرار گرفته است یا تفسیری اشتباه از آن ارائه شده است، عدم توجه به تفاوت ماهوی میان انرژی مصرفی و توان تخصیص داده شده است.. برای داشتن درک بهتر از مقیاس فعالیت مربوط به استخراج رمزارز در ایران می بایست توجه نمود که پیک بار کشور در سال جاری حدوداً برابر با 58255 مگاوات (102 برابر ظرفیت ماینینگ کشور در زمان مشابه)، پیک بار استان تهران حدوداً برابر با 7000 مگاوات مگاوات (12 برابر ظرفیت ماینینگ کشور در زمان مشابه) و  ظرفیت نیروگاه سیکل ترکیبی کرمان به عنوان یک مثال حدوداً برابر با 1550 مگاوات (2.7 برابر ظرفیت ماینینگ کشور در زمان مشابه) است.

4- آیا آلودگی های اخیر تهران می تواند ناشی از فعالیت استخراج رمزارز  باشد؟

آلودگی هوای کلان شهرها در فصول سرد سال پدیده ای است که معلول عوامل و فعالیت های مختلف بوده و متاسفانه نزدیک به یک دهه است که از معضلات پایتخت کشور شده است. مسلماً هر فعالیتی که نیاز به مصرف انرژی های فسیلی داشته باشد در آلوده نمودن هوا سهیم خواهد بود. با این حال، طبق آماری که در بخش قبل ارائه شد و باعنایت به ظرفیت تخصیص داده شده به استخراج رمزارزها، طرح این ادعا که استخراج رمزارز عامل آلودگی کلان شهرها است، صرفاً منجر به ساده سازی مسأله شده و ما را از یافتن راهکار پایدار و بلندمدت برای رفع معضل آلودگی منحرف خواهد کرد.

5- وزارت نیرو چه عوامل تشویقی برای مراکز قانونی استخراج رمزارز درنظر گرفته است؟

برمبنای مصوبه وزیر محترم نیرو مورخ 18/08/1398، به منظور مدیریت مصرف در طول ایام گرم (از ابتدای خرداد تا پایان شهریور)، بهای هر کیلووات-ساعت انرژی در هشت ماهه غیرگرم سال با ضریب 5/0 محاسبه و دریافت می شود. همچنین بهای برق دریافتی از مراکز استخراج رمزارز متصل به سطوح ولتاژ 400 و 230 کیلوولت با 20 درصد تخفیف و سطوح ولتاژ 132، 66 و 63 کیلوولت با 12 درصد تخفیف محاسبه و دریافت می شود. به علاوه برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها که براساس تائید مراجع ذیصلاح به استخرهای استخراج داخل کشور متصل می شوند علاوه بر تخفیف های ذکر شده، مشمول 15 درصد تخفیف هستند.

از دیگر عوامل مهم تشویقی برای مراکز قانونی استخراج رمزارز تخفیف استفاده از برق صرفه جویی شده حاصل از سرمایه گذاری در طرحهای بهینه سازی مصرف در کلیه ایام سال است. براین اساس به سرمایه گذاران در طرح های بهینه سازی، گواهی صرفه جویی داده خواهد شد و دارنده گواهی صرفه جویی مجاز است معادل انرژی الکتریکی مندرج در گواهی را بر اساس مقررات جاری، از طریق بورس انرژی (به طور مستقیم یا از طریق قراردادهای دوجانبه با مالک نیروگاه) خریداری و برای مصرف نهایی به هر یک از کاربردهای رایج از جمله استخراج رمز ارزها، تخصیص دهد.

6- نحوه برخورد شرکت توانیر با مراکز رمزارز غیرمجاز چگونه است؟

استخراج غیرمجاز (غیرقانونی) رمزارز به معنای استفاده از برق با تعرفه ای به غیر از تعرفه رمزارز (مانند تعرفه خانگی، کشاورزی، صنعتی و ...) است. وزارت نیرو ضمن حمایت از فعالیت استخراج قانونی رمزارز، با آن دسته از افراد که به صورت غیرقانونی اقدام به استخراج رمزارزها می نمایند به شدت برخورد می کند. در این راستا، در صورت کشف فعالیت غیرقانونی استخراج رمزارزها، جریان برق مشترک مربوطه قطع و علاوه بر معرفی افراد خاطی به مراجع قضایی، هزینه برق مصرفی با تعرفه رمزارز و خسارات وارده به شبکه برق نیز از متخلفان دریافت می شود. شایان ذکر است تاکنون 1638 مرکز غیرمجاز با ظرفیت حدود 260 مگاوات شناسایی شده‌اند.