تنش آبی مشکل همیشگی مردم بوشهر/ استفاده صنایع از آب شیرین در شرایط بحران بی آبی/ "آب شیرین‌کن‌ها" دریا را آلوده می‌کند/ نیاز به احیای دوباره آب انبارها

به گزارش خبرنگار ایلنا، مشکل آب شرب در بوشهر مردم این استان را دچار بحران کرده است و به خصوص در برخی از مناطق در گرمای بالای 50 درجه تابستان گاهی به مدت 10 روز با قطعی آب مواجه‌ باشند و در شرایط سختی زندگی کنند و این در حالی است که منابع آب شیرین استان بسیار محدود بوده و معمولا از 2 استان فارس و کهگیلویه و بویر احمد تامین می شود که آنهم جوابگوی نیاز بی آبی مردم در فصل گرما نیست.

منابع آبی مان خارج از استان تامین می شود

مهتا بذر افکن پژوهشگر اجتماعی حوزه آب در استان بوشهر در این باره به ایلنا می‌گوید: به دلیل محدودیت منابع آبی داخل استان، آب استان از منابع استان‌های همجوار از جمله سد کوثر کهگیلویه و بویراحمد، رودخانه شاهپور ، رودخانه دالکی و رودخانه مند از استان فارس تامین می‌شود که البته رودخانه مند در مسیری به دلیل برخورد با کوه نمک آبش شور می‌شود و غیرقابل استفاده می‌شود.

تهیه آب به بهای 400 هزار تومان در طول ماه

بذرافکن در ادامه افزود: منابع آب شرب داخل استان محدود می‌شود به تعدادی چاه آهکی که در برخی از مناطق احداث شده و بیشتر برای مصارف روستاها به کار می رود. استان در طول سال با کمبود آب مواجه است به ویژه در روستاهای تنگستان و دشتی که در شرایط سخت تر بی آبی به سر می برند و در تابستان این مشکل به دلیل گرمای 50 درجه و نیاز آبی مردم بسیار شدیدتر می شود و در برخی از روستاهای ساحلی مثل بندر رستمی اهالی گاهی 10 روز با قطعی آب مواجه اند و از طریق تانکر آب مورد نیازشان را به ارزش 400 هزارتومان در طول ماه تهیه می کنند.

واگذاری بزرگترین آبخوان کوه بیرمی به معدن سنگ

وی ادامه داد: متاسفانه با مشکلات بی آبی موجود، بوشهر به پرتنش‌ترین استان‌ها به لحاظ کمبود منابع آب شرب تبدیل شده و همین مقدار منابع آب زیر زمینی هم که موجود است با برخی بی تدبیری‌ها از بین می رود. به طور مثال مهمترین و بزرگترین  آبخوان تنگه شیرینه در کوه بیرمی است که تقریبا بیشتر از یک میلیون متر مکعب آب دارد که در حال واگذاری به یک معدن سنگ مرمریت درجه 3 است. در استان ارزش آب‌های زیرزمینی نادیده گرفته می شود در طی سال‌های قبل این موضوع بوده و هنوز هم ادامه دارد. در حال حاضر مردم نسبت به واگذاری این آبخوان به معدن سنگ با سازمان صمت و سهام دار این معدن به مشکل برخورده‌اند و کار به مراجع قضایی کشیده است.

پژوهشگر حوزه آب: در حال حاضر پالایشگاه پتروشیمی جم چندین چاه در اختیار دارد که هم خاک و هم آب را آلوده می کنند و این چاه ها حتی تا مرز مسدود شدن هم پیش رفته‌اند منتهی به دلیل لابی های گسترده ای که دارند کسی نمی تواند از برداشت های بی‌رویه از آب چاه ها جلوگیری کند و این اقدام شان موجب اعتراض مردم شهرستان جم شده است

برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی

این پژوهشگر حوزه آب با اشاره به برداشت‌های بی رویه از منابع آب‌های زیر زمینی در مصارف کشاورزی خارج از فصل در استان بوشهر، عنوان کرد: از دهه 70 که کشت گوجه خارج از فصل در استان آغاز شد بسیاری از کشاورزان به این کشت روی آوردند و در دو سه دهه گذشته برداشت های بی رویه ای از آب های زیر زمینی برای کشت گوجه فرنگی خارج از فصل و هندوانه شکل گرفت و 6 دشت استان را با تنش بی آبی مواجه کرد.  در مناطقی نیز برای مصارف کشاورزی بر روی چاه‌هیا آب شیرین کن نصب کرده اند که باعث شوری بیش از حد آب چاه‌ها شده است.

بذرافکن افزود: البته برخی از این چاه های غیر مجاز  توسط آب منطقه‌ای در استان مسدود شدند ولی روند برداشت‌های بی‌رویه آب‌های زیرزمینی همچنان ادامه دارد و هنوز اصلاح الگوی کشت جایگزین برای کشاورزان شکل نگرفته است.

وی در ادامه به ورودی آب سد کوثر از استان کهگیلویه و بویر احمد به استان بوشهر اشاره کرد و گفت: این ورودی آب به استان تنها یک خط انتقال دارد و بارندگی‌های فراوان در استان کهگیلویه و بویراحمد تغییری در آبدهی بیشتر به استان بوشهر حاصل نمی شود که آب بیشتری به استان انتقال یابد.

بذر افکن یکی دیگر از مشکلاتی که باعث کمبود آب استان می شود را فرسودگی لوله های سیستم آبرسانی در شهرها دانست و ادامه داد: بخشی از کمبود آب در شهرهای استان بوشهر به شبکه های سیستم آبرسانی مربوط می شود که نیاز است این سیستم ها را تعویض کنند.

استفاده صنایع از آب شیرین در شرایط بحران بی آبی

این پژوهشگر حوزه آب با اشاره به اینکه بعضی از صنایع از آب شیرین استفاده می‌کنند، تصریح کرد: با توجه به تنش بی آبی استان و اهمیت آب شیرین برای مردم برخی از صنایع مانند شن و ماسه آنهم در دشتی و تنگستان از آب شیرین برای شستن شن استفاده می‌کنند. مزایای برداشت این صنایع چه میزان اهمیت دارد نمی‌دانم ولی نباید برای این مزایا مناطق را با بحران بی آبی مواجه کنیم. در بخش صنعت اساسا نباید چاه‌های آب شیرین در اختیار این بخش باشد و باید از شیوه های بازچرخانی استفاده کنند. در حال حاضر پالایشگاه پتروشیمی جم چندین چاه در اختیار دارد که هم خاک و هم آب را آلوده می‌کنند و این چاه‌ها حتی تا مرز مسدود شدن هم پیش رفته‌اند منتهی به دلیل لابی‌های گسترده ای که دارند کسی نمی تواند از برداشت های بی رویه از آب چاه ها جلوگیری کند و این اقدام شان موجب اعتراض مردم شهرستان جم شده است.

آب آلوده خلیج فارس قابلیت شیرین شدن ندارد

بذرافکن در ادامه صحبت های خود به استفاده از آب شیرین کن ها در استان نیز اشاره کرد و افزود: استفاده از آب شیرین کن در خلیج فارس باعث حجم آلودگی بیشتر آب این دریا می‌شود آنهم با توجه به صنایعی از جمله نفت، گاز و پتروشیمی که در حاشیه خلیج فارس وجود دارد.

نیاز به احیای دوباره آب انبارها

وی در بخش دیگری از صحبت های خود به احیای آب انبارهای استان بوشهر اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از مطالبات روستاییان احیای دوباره این آب انبارها است. از طریق جهاد کشاورزی و آب منطقه ای و آب و فاضلاب از سوی اهالی روستاها پیگیری هایی شکل گرفته است که این ارگان‌ها در پاسخ گفته اند این موضوع به آنها ارتباطی ندارد.

آب انبارها در گذشته نیاز روستاییان را مرتفع می کرد

بذر افکن ادامه داد: اگر مسئولان با اهالی مناطق مختلف استان همکاری کرده و آب انبارها را دوباره احیا کنند بخشی از مشکلات آبی شان در تابستان حداقل برای مصارف دام‌ها برطرف می شود. یکی از همین آب انبارهای بسیار بزرگ و بتی که در سال 1354 احداث شده روان آب‌های منطقه که به صورت سیل جاری می شده است و به گفته اهالی روستایی باعث تامین آب مورد نیاز شان می شده و مشکل بی آبی نداشته اند. در نوار خط ساحلی آب انبارهای فراوانی وجود داشته که با گذشت زمان متروکه شده اند و برخی نیز توسط خود روستاییان دوباره احیا شده اند.

آب انبارها از گذشته تاکنون نقش خوبی در نگهداری آب دارند

این پژوهشگر آب اضافه کرد: با توجه به اعتقادی که مردم استان بوشهر به آب باران دارند گاهی مشاهده شده در فصل زمستان در بشکه های بزرگ آب باران را جمع آوری می کنند و به اعتقادشان بهتر از آب لوله کشی است. پس می شود برای استفاده دام و حتی شرب از آب انبارها استفاده کرد. درگذشته اکثر خانه های قدیمی دارای آب انبار بودند و این نشان از اهمیت این سیستم نگهداری آب در نزد گذشتگان بوده است. افسوس که این راه حل ها این روزها به دست فراموشی سپرده شده اند.

وی بیان کرد: متاسفانه هیچ ارگان و نهادی از طرح احیای آب انبارها حمایت نمی‌کند تا دوباره احیا شوند و حداقل بخشی از کمبود آب مورد استفاده مردم در تابستان برطرف شود.

تا کی می توانیم متکی به آب شیرین کن ها باشیم

بذرافکن عنوان کرد: حل مشکل کمبود آب در عسلویه با یک آب شیرین کن برطرف نمی شود و نیاز به چندین آب شیرین کن داریم. مشکل این است که پساب این آب شیرین کن ها وارد دریا می شوند و آسیب‌های فراوانی به آبزیان دریایی وارد می‌کند و برای مشکل بحران آب تا کی باید به آب دریایی که خوش آلودگی بسیاری دارد، متکی باشیم.

نماینده بوشهر در شورای عالی استان ها: متاسفانه گزارش‌ها در مورد کم آبی شهرها و روستاها به شکل واقعی به مسئولان استان و کشور ارائه نمی شود تا بر اساس آن تصمیم گیری شود. مسئولان محلی مدام اعلام می کنند هیچگونه مشکلی در زمینه آب شرب اهالی وجود ندارد. در صورتی که افرادی مثل ما که در روستاهایی با تنش بی آبی زندگی می‌کنیم مدام باچالش بی‌آبی مواجهیم

سید علی اکبر فاطمی نماینده بوشهر در شورای عالی استان ها نیز در این باره در گفت وگو با خبرنگار ایلنا گفت: آب شرب استان بوشهر به علت کمبود بارندگی‌هایی که در طول چندین سال متوالی رخ داد باعث شد آب در پشت سدها به مقدار نیاز ذخیره نشود و این استان را با بحران کم آبی مواجه کند.

سد کوثر نیاز مناطق بحرانی را برطرف نمی کند

فاطمی ادامه داد: از طرفی آبی که از سد کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده می‌شود با توجه به ظرفیت لوله‌های انتقال به استان بوشهر نیاز مناطقی که با بحران آب مواجهند را برطرف نمی‌کند.

آب شیرن کن ها به دلیل کمبود اعتبار وارد مدار نشده اند

به گفته این مقام مسئول آب شیرین‌کن‌هایی که در سطح استان وجود دارد تعدادی با اداره آب و فاضلاب قرارداد دارند و تعداد دیگر نیز هنوز به دلیل کمبود اعتبار نتوانسته‌اند برای شیرین کردن آب دریا وارد مدار شوند.سال گذشته دشتستان حدود 2 الی 3 ماه به شدت با مشکل کمبود آب مواجه بود و در برخی مواقع قطعی آب به 5 روز نیز کشیده می‌شد.

 7 شهرستان با کم آبی مواجهند

فاطمی عنوان کرد: امسال نیز شهرستان‌های دیلم، امام حسن، تنگستان، دشتی، دیر، کنگان، عسلویه به شدت با کم آبی مواجهند و در بعضی از اوقات روز و یا حتی چند روز اصلا آب ندارند، این در حالی است که متاسفانه مسئولان مربوطه اعلام کردند هیچگونه مشکلی در تامین آب شرب در فصل تابستان نداریم و همه مناطق از آب مورد نیاز بهره‌مندند.

وی بیان کرد: از وقتی که آب و فاضلاب روستایی و شهری با هم ادغام شد، مشکلات آب و فاضلاب شهری افزایش یافته است. در گذشته اعتبار و هزینه‌های آب و فاضلاب روستایی از طریق دولت تامین می‌شد که در حال حاضر در بحث نوسازی و توسعه و آبرسانی به مردم و مشکلات اساسی که خود آب شهری دارد مشکلات آب روستایی دو چندان شده است.

فاطمی بیان کرد: متاسفانه گزارش‌ها در مورد کم آبی شهرها و روستاها به شکل واقعی به مسئولان استان و کشور منتقل نمی شود تا بر اساس آن تصمیم گیری شود. مسئولان محلی مدام اعلام می‌کنند هیچگونه مشکلی در زمینه آب شرب اهالی وجود ندارد. در صورتی که افرادی مثل ما که در شهر و روستاهای با تنش بی آبی زندگی می کنیم مدام با چالش بی‌آبی مواجهیم و هر روز مشاهده می‌کنیم که مردم با چه مشکلاتی روبه رو هستند.

وی گفت: متاسفانه در شهرها نیز شبکه آبرسانی توسعه نیافته و تمامی لوله‌هایی که در سال‌های گذشته تخریب شده‌اند هیچگونه بهینه سازی در آنها شکل نگرفته و در برخی از مناطق حدود 50 درصد پرتی آب وجود دارد که اگر به خوبی مدیریت شود شاید مشکل آب استان کمتر شود.

فاطمی ادامه داد: زمستان گذشته  هم مشکل آبرسانی داشتیم  و در برخی از ساعات روز تقسیم بندی آب شکل می‌گرفت و بیشتر از 6 ساعت محله‌ها آبرسانی نمی‌شد که با توجه به شرایط حال حاضر بعید می‌دانم زمستان امسال هم مشکل کم آبی استان حل شود.

مشکلی در زمینه آب در استان نداریم

عبدالحمید حمزه پور مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، درباره وضعیت آب شرب استان بوشهر اظهار داشت: طی روزهای گذشته برخی از مناطق استان که اعلام شده بود کمبود آب شرب دارند به همراه معاون عمرانی، اعضای شوراها و دهیارها خانه به خانه بازدید کردیم که مشکلی نداشتند و تیم های کارشناسی مان نیز به طور مرتب به این مناطق سرکشی می کنند. برخی فقط به دنبال حاشیه سازی و اهداف خودشان هستند و ما هر اقدامی هم در زمینه حوزه آب انجام بدهیم باز هم ناراضی اند.

وی ادامه داد: به طور مثال آبی که هم اکنون در اختیار روستاهای عسلویه قرار دارد سال گذشته در فصل تابستان حدود 45 لیتر در ثانیه بود که امسال به دو برابر حجم آب سال گذشته افزایش یافته است و چیزی بالای 90 لیتر در ثانیه است. در حال حاضر آب در روستاها توزیع می‌شود و 19 روستای عسلویه از نظر آب شرب مشکلی ندارند. وظیفه ما تامین آب شرب و بهداشتی مردم است ولی آنها همه مصارف شان از طریق آب شرب انجام می شود و به طور مثال برای مصارف احشام شان نیز از همین آب استفاده می‌کنند.

مصارف غیر شربی آب در بین مردم استان بالا است

حمزه پور افزود: مصرف آب در این مناطق باید بهینه سازی شود و ما 2/5 برابر سرانه مصوب مصرف شهر و روستاها آبرسانی انجام می دهیم. از سوی دیگر مردم شهرستان عسلویه تعرفه آب بها را پرداخت نمی‌کنند و در روستاها یک سال و نیم است که پرداخت نشده است. آنها می گویند به دلیل نفت و گاز و دیگر نعمت هایی که وجود دارد ما نباید پول آب بپردازیم. این عدم پرداخت آب بها برای ما که شرکتی غیر دولتی هستیم مشکلاتی را به وجود می آورد و ما باید درآمدی داشته باشیم که خدمات بدهیم.

وی گفت: امکانات و تخصیصات موجود استان در حوزه آب جوابگوی مشکلات مردم نیست. در طول سال 70 میلیون متر مکعب از سد کوثر و 30 میلیون متر مکعب از رودخانه های استان فارس و 20 میلون متر مکعب نیز در استان از طریق 2 آب شیرین کن و چاه های استان، آب مورد نیاز جمعیت یک میلیون و 100 هزار نفری استان را تامین می کنیم.

بخشی از کمبود آب شرب عسلویه به دلیل فرسودگی لوله هاست

حمزه پور در ادامه به کمبود آب در شهرستان عسلویه اشاره کرد و گفت: بخش کوچکی از مشکلات آب شرب این شهرستان نیز مربوط به فرسودگی شبکه های آبرسانی است که برای رفع این مشکل نیاز به اعتبار دارد. مردم مصارفی که ارتباط با آب شرب ندارد را کنار بگذارند تا این تابستان را با حداقل کم آبی پشت سر بگذاریم.

گزارش: مریم بازوند