گردشگری روی آب؛ فرصت یا تهدید؟ / دورخیز برای تصاحب کرانه های سد درودزن

به گزارش ایلنا، انتشار گزارش‌های متعدد از دست‌اندازی به طبیعت و تخریب محیط انسانی و آسیب به بهداشت عمومی در سالیان‌ اخیر نشان‌ می‌دهد که روند بی‌توجهی  همچنان در استان فارس تداوم دارد.

این‌ها بخشی از گفته‌های یک دانشیار اکولوژی دریاچه‌ها و رودخانه‌های کشور و دو نفر از فعالان زیست محیطی است که با نگاه انتقادی به‌ موضوع توسعه گردشگری با بهره برداری از سازه‌ های آبی استان فارس مطرح شده است.

در همین رابطه یکی از اعضای هیئت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور در گفت و گو با ایلنا می‌گوید: به‌ نظر می‌رسد مهمترین گزینه پیش روی موضوع «بهره‌برداری از پتانسیل سازه‌های آبی در گردشگری» دریاچه‌ سد درودزن به دلیل موقعیت جغرافیایی و مسافت آن تا کلانشهر شیراز است که معلوم نیست چرا به آن ورود شده است.

مهرداد زمان پور می افزاید: گویا مسئوولان استان فراموش کرده‌اند که این «سازه‌ آبی» انبار آب آشامیدنی جمعیت نزدیک به دو میلیون نفر مردم شیراز و مرودشت است و خط دوم انتقال آب این سد به شیراز  هم همین سال گذشته به راه افتاده است.

این دکترای اکولوژی از دانشگاه وین اتریش تاکید می‌کند: پیشینه‌ این موازین و نظارت بر اینگونه موضوعات چشم‌انداز امید بخشی نشان نمی‌دهد در صورتی که این چشم‌انداز برای دریاچه‌ سد درودزن ویژه است، زیرا بی‌هیچ تردیدی با بیش‌تر شدن رفت‌وآمد به آن، انواع آلودگی‌های انسانی به خاک و آب افزوده خواهد شد و همه می‌دانیم که هیچ «موازینی» در شرایط کنونی مدیریتی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد، همان گونه که نتوانسته است جلوی درخواست برخی افراد را برای پیگیری غیر قانونی تصاحب زمین در پیرامون دریاچه بگیرد.

زمان پور ابراز می‌کند: به‌عنوان پژوهشگری که از نزدیک به دو دهه‌ پیش پیوسته بر دریاچه‌ درودزن تحقیق کرده و بیش از هر کسی با کیفیت و پویایی دریاچه و تعادل اکوسیستمی آن آشنایی دارد، آینده‌ اجرای این برنامه را افزایش تغییر کاربری زمین‌ و تراکم جمعیت، ساخت‌وساز روزافزون، و آلودگی شدید آب دریاچه و ناتوانی خودپالایی آن و همچنین ناتوانی سیستم‌های تصفیه در پالایش آلاینده‌ها در آینده‌ نزدیک می‌دانم.

توسعه گردشگری آبی ، سناریویی نگران کننده

در ادامه یکی دیگر از کنشگران حوزه محیط زیست استان فارس نیز در گفت و گو با ایلنا بیان می‌کند: موضوع استفاده از سازه های آبی استان فارس در قالب توسعه گردشگری آبی، سناریویی نگران کننده است که سلامت منابع آبی و مصرف کنندگان ذخیره های آبی سدها را نشانه گرفته است.

سیروس زارع می‌گوید: در شرایطی این تصمیم گرفته می‌شود که نه تنها آلایندگی آب ها نیاز به اتخاذ تصمیم اساسی دارد، بلکه ورود انواع آلاینده های زراعی و سموم دفع آفات نباتی در بالادست حوضه های آبی نیز وارد سدها می‌شود.

یک تصمیم چالش برانگیز

دبیر تشکل احیا کنندگان تالاب بین المللی کمجان بیان می‌کند: مطالعات ابتدایی و بازدید میدانی، مُبیّن این امر است که تمامی پساب های زراعی آلوده بالادست وارد دریاچه سد درودزن می شود و باید نگران مصرف آب،  گوشت ماهیان و آبزیان توسط مردم در این حوضه آبی بود، در عین حالی که با گذشت سالها و تذکرهای مکرر فعالان زیستی مبنی بر آلودگی آب این سد، راهکاری برای کنترل آلاینده ها قبل از ورود به سد از طریق جریان‌های آبی به پشت دریاچه سد نشده  و این تصمیم چالش برانگیز دیگری است که  به تشدید آلایندگی خواهد انجامید.

زارع ادامه می‌دهد: شنیده ها حکایت از آن دارد که توسعه گردشگری با تکیه بر سرگرمی ها و ابزارهای شناور روی آب و ورزش های آبی قرار است، ایجاد شود که بدون شک این اقدام ورود آلاینده ها و زباله بیشتر به آب موجود را در پی خواهد داشت.

عضو تشکل های تالابی کشور یادآور می شود: با توجه به اینکه استان فارس پتانسیل‌های تاریخی،فرهنگی و.... با قدمت چند هزار ساله و جاذبه عمومی با اقبال انتخاب  دارد که اغلب آنها نیاز به ایجاد زیر ساخت‌هایی جهت جذب حداکثری مخاطبان را دارد‌ چرایی انتخاب سایت جدید فاقد زیرساخت لازم جای تامل دارد.

وی تاکید می‌کند:  بهبود کیفی شرایط مناطق فعال نیازمند اقدامات خردمندانه است و عقلانی تر است که بجای لیست کردن آمار فعالیت های علی الظاهر درست اما پر مخاطره دست از سر منابع آبی بخاطر سلامت محیط و مردم برداشته شود.

به زعم وی؛ عمده مصرف کنندگان شرب سد درودزن شهرهای شیراز، مرودشت و روستاهای بخش های تابعه‌ این شهرها هستند که امیدواریم قبل از اینکه دیر شود سلامت آنها را با خطر مواجه نکنند.

زوال ظرفیت های گردشگری فارس با فشارهای انسانی

بهمن ایزدی کویر شناس و فعال محیط زیست هم با انتقاد از موضوع انعقاد تفاهم نامه توسعه گردشگری فارس با استفاده از سازه های آبی اظهار می‌کند: در پلاناول این طرح خیلی خوب به نظر می رسد اما با نگاهی عمیق تر و با مشاهده مواردی تحت لوای گردشگری و بر اساس عدم‌مطالعه زیر ساخت‌ها، این اقدام زمینه حضور گردشگر غیر مسئول و آموزش ندیده در حوزه های گردشگری را فراهم می‌کند. 

بهمن ایزدی بیان می‌کند: شوربختانه ارزش های طبیعی ما بر اساس فشارهای انسانی و حضور بازدید کنندگانی که تعدادشان بیش از ظرفیت سایت های گردشگری است، رو به زوال است.

وی می افزاید: این اقدام غیر کارشناسی بلای جان ارزش های زیستی و باعث  لطمات زیادی به زیستگاه های طبیعی و حتی در عرصه های فرهنگی و بازدید از اماکن تاریخی نیز به دنبال داشته است.

کارنامه منفی با خشکاندن بیش از ۸۰ درصد منابع آبی

این فعال حوزه محیط زیست استان فارس با ذکر این نکته که کارنامه منفی ما با خشکاندن بیش از ۸۰ درصد رودخانه ها، دریاچه ها و تالاب های مان بر اثر بی توجهی کاملاً مشخص است، اذعان می‌کند: در همین استان فارس بزرگترین دریاچه آب شیرین کشور (پریشان) را خشک کردیم و در کنار تالاب ها و در مناطق آب خیزمان هزاران چاه مجاز و غیر مجاز حفر کردیم تا پرونده سیاه آبی مان را تکمیل کرده باشیم.

وی  با ذکر این نکته که رودخانه ها شاهرگ های حیاتی زمین هستند که وقتی از بین بروند زنگ خطری برای از بین رفتن تمام شاخص های حیاتی کشورمان‌ هستند، ابراز کرد: این تفاهم استفاده از سازه های آبی استان  قرار است در کجا اتفاق بیفتد وقتی که رودخانه ها و تالاب هایمان خشک هستند؟

ایزدی اضافه کرد: آیا قرار است این تصمیم روی تالاب های فارس که به دلیل فشار انسانی از رمق و نفس افتاده و در مسیر انقراض قرار گرفته اند، کار شود؟

 این کویر شناس متذکر شد: به نظر می‌رسد که موضوع گردشگری در سازه های آبی روی دریاچه ذخیره آب سد های مان مثل سد درودزن در نزدیکی شیراز برنامه ریزی شده باشد که یکی از سدهای مهم کشور است و تقریباً حدود ۹۹۳ میلیون‌متر مکعب آب در سال های پر بارشی در خود جای می‌دهد، البته نه مثل چند سال گذشته که به سمت خشکی رفت و تنها حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب پشت سد داشت.

وی ادامه می دهد: همین پس رفت آب سد ذخیره درودزن موجب شد که اراضی زیادی از کرانه های این سد از حوزه دریاچه بیرون‌ بیایند و موجب شود تا برخی از افراد سودجو در سکوت و انفعال متولیان‌ این سد به سمت آن اراضی حرکت کنند و با تصاحب اراضی و با حفر هزاران حلقه چاه در حوزه سد درودزن شروع به‌کشت برنج کنند. 

دورخیزها برای تصاحب کرانه های سد درودزن

 این فعال محیط زیست تصریح کرد: نظر می رسد برای تحقق مُفاد چنین تفاهمی ابتدا مجریان باید  احداث سایت متمرکز پذیرش گردشگر در سواحل کرانه های دریاچه سد درودزن از اقدامات اولیه باشد.

این محقق و کویر شناس عنوان کرد: اگر با نگاه خوشبینانه به این تفاهم نامه بنگریم که قصد تخریب، تصاحب و‌موضوع زمین خواری وجود ندارد و قرار است که یک کار اصولی انجام شود اما با این حال این سایت  نیاز به فضاهای جذاب دارد که با احداث آنها ابتدا مناطق رویشی ارزشمند آن ناحیه که دارای درختان بلوط و بنه کهنسال است از بین می رود و متعاقباً  با حضور گردشگران و تجمع انسانی در کرانه های سد، موجب خواهد شد که ما با تولید آلاینده های متفاوتی از جمله فاضلاب های سایت های گردشگری در بالادست مواجه بشویم و آب دریاچه سد را آلوده  و در نهایت سلامت مردم شیراز، مرودشت، بخش کشاورزی و صنایع به خطر بیفتد.

گزارش: آمنه سپهر