درگفت وگو با ایلنا مطرح شد؛
بررسی عوامل مؤثر بر اقدام به خودکشی در افراد جامعه/ وقتی«تلخی» جای « زندگی شیرین» را می‌گیرد
تولد هر شخص آغاز حیات اوست و انسان‌ها در مسیر عمر خود کودکی را به جوانی و سپس میانسالی و در ادامه مسیر به مرحله سالمندی می رسانند. دراین مسیر اگر بیماری و یا رویدادهای غیر مترقبه‌ای رخ ندهد می توان آن را به شکل طبیعی طی کرد، این در حالی است که نوعی مرگ وجود دارد که گاه از جانب خود فرد انتخاب می شود و مسیری دیگری را برای شرایط طبیعی او رقم می زند.
به گزارش خبرنگار ایلنا خودکشی علل متعددی دارد به همین دلیل پیر و جوان، زن و مرد، فقیر و غنی به مرحله‌ای می رسند که با این روش تصمیم می‌گیرند از رنجی که گرفتار آن هستند، به هر نحوی رهایی یابند.
الهام محمودی روانشناس و استاد دانشگاه معتقد است: خودکشی نوعی فریاد برای کمک خواستن است که متاسفانه همراه با پیشرفت تدریجی جوامع این مشکل اجتماعی و فردی نیز افزایش پیدا کرده و با وجود تلاش جامعه شناسان و روان شناسان در کنترل آن ما همچنان شاهد وقوع این پدیده تلخ هستیم.
محمودی درباره انواع خودکشی ادامه می‌دهد: خودکشی مراحلی دارد یک نوعی که منجر به مرگ شود و نوع دیگر، فرد اقدام به خودکشی می کند اما به مرگ منتهی نمی‌شود و یا ممکن است فرد فقط افکار خودکشی در ذهن داشته باشد که برای روانشناسان همه موارد مهم و قابل تأمل است و می بایست به آنها توجه شود.
این روان شناس اضافه می‌کند: بیشترین میزان خودکشی مربوط به سنین 15 تا 45 سالگی است، اما در ایران بیشتر در سنین 25 تا 30 سالگی رخ می‌دهد اما در سال های اخیر به دلیل افزایش مشکلات اجتماعی و اقتصادی شاهد کاهش این سن در بین افراد بویژه در استان‌های محرومی همچون کردستان، لرستان .ایلام و کرمانشاه و آذربایجان غربی هستیم.
چرا برخی افراد اقدام به خودکشی می‌کنند؟
اندیشه های مربوط به علل خودکشی به دو گروه اصلی تقسیم می شود که عبارتند از عللی که جامعه آنها را به عنوان علت می نگرد وعللی که مربوط به خود فرد است.
محمودی با این اعتقاد که در تراژدی خودکشی، آشفتگی و مشکلات عاطفی به حدی شدید می شود که فرد را در یافتن راه های مختلف حل مشکل خود ناتوان می سازد، ادامه می دهد: همه ما درطول زندگی احساس تنهایی، افسردگی، بی کسی و ناامیدی را تجربه کرده ایم. مثلا مرگ یکی از اعضای خانواده و شکست در برقراری ارتباط از جمله مواردی هستند که عزت نفس ما را تحت تاثیر قرار داده و احساس بی ارزشی به وجود می آورند.
به گفته این روانشناس ورشکستگی‌های اقتصادی نیز از جمله مشکلات عمده‌ای هستند که بعضی از ما در طول زندگی کم و بیش با آن مواجه می‌شویم. از آنجایی که ساختار هیجانی هر شخص منحصر به فرد است هر فردی در شرایط مختلف پاسخ های متفاوتی به این مشکلات نشان می دهد.
این استاد دانشگاه درباره علل خودکشی از نظر اجتماعی می‌گوید: امروزه خودکشی یکی از راه‌های اعتراض به شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی موجود در جامعه است. بنابراین اوضاع بد اقتصادی و تورم، به فقر و بیکاری و حتی افزایش آمار دزدی ها منجر شده است همچنین شاهد افزایش آمار طلاق، بیماری های روانی و حتی سوءاستفاده های جنسی هستیم.
وی سپس به نتایج آمار خودکشی در استان‌های محروم کشور اشاره می کند و می‌افزاید: این آمارها نشان می دهد که فقر و نداشتن آگاهی چقدر در شکل‌گیری این مشکل تاثیر گذار است.
به گفته محمودی عدم حمایت خانوادگی، نداشتن امنیت در محیط خانواده و نداشتن مهارت حل مسئله و مشکلاتی که در جامعه رو به افزایش است مهم‌ترین عامل بهم ریختگی روانی نوجوانان است که آنها را به سمت استفاده از سیگار و مواد مخدر، عشق های نافرجام، خودزنی و خودکشی می‌کشاند.
ازدواج‌های تحمیلی و کودک همسری ، اختلافات زناشویی و مشاجرات خانوادگی و نبودن شادی‌های پایدار، داشتن بیماری‌های جسمی و روحی و همچنین استفاده از موادمخدر و مشروبات‌الکلی در بین افراد از عوامل دیگری است که این روانشناس به آنها اشاره می کند.
به گفته این روانشناس خصوصیت مشترک افرادی که اقدام به خودکشی می کنند داشتن این باور است که خودکشی تنها راه حل غلبه بر احساسات غیر قابل تحمل است و این کار باعث می شود این احساسات خاتمه یابد.
چگونه کمک کنیم؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقریباً بیش از دو سوم کسانی که خودکشی می کنند قبلاً قصد خود را با دیگران در میان گذاشته اند و حتی آنها را به انجام آن تهدید می‌کنند. بنابراین یکی از راه‌های موفق پیشگیری از خودکشی توجه به بروز این فکر وارجاع شخص به روان شناس یا روان پزشک است.
محمودی معتقد است اغلب خودکشی ها را می توان با اقدام‌های بجا و مناسب در مورد افراد در معرض بحران پیشگیری کرد. اگر فردی را که قصد خودکشی دارد می شناسید لازم است، خونسرد باشید. بنشینید و واقعا به صحبت های فرد گوش کنید و ضمن درک او، و بجای نصیحت و راهکار فقط حمایت های عاطفی به او دهید.
به گفته وی بیشتر افراد راجع به مرگ احساسات مبهمی دارند و آماده دریافت هر کمکی هستند بنابراین از صحبت یا سئوال مستقیم راجع به افکار خودکشی، وحشتی نداشته باشید. بهتر است فرد را به استفاده از روش‌های حل مسئله و اقدامات مثبت تشویق و ترغیب کنید. به خاطر داشته باشید فردی که در موقعیت بحران عاطفی قرار دارد نمی تواند منطقی فکر کند. بهتر است راجع به تغییرات مثبتی که امید به زندگی را در او افزایش می دهد گفت و گو کنید.
این روان شناس با بیان اینکه لازم است از افراد دیگر نیز کمک بگیرید خاطر نشان می کند: سعی نکنید نقش یک مشاور را ایفا کنید چرا که نه تنها علم آن را ندارید بلکه مسئولیت سنگینی را به دوش خود می گذارید. بهتر است در پی افرادی که بتوانند به شکل تخصصی به فرد کمک کنند برآیید، حتی اگر به قیمت از بین رفتن اعتماد او به شما شود. اجازه دهید او متوجه همدلی در شما شود و بفهمد که شما برایش اهمیت قائل هستید و هر کاری حتی به قیمت خدشه دار شدن رابطه برایش انجام می دهید.
مقصران اصلی
خودکشی یک موضوع ساده اجتماعی نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت. به گفته محمودی مشکلات اجتماعی با مشکلات خانوادگی گره خورده اند و مسئولان اگر نمی توانند مشکلات اقتصادی را کاهش دهند حداقل در صدد راهی برای جلوگیری از افزایش آن باشند. اگر ترمز افزایش قیمت‌ها کشیده نشود ممکن است شاهد ناامیدی در جامعه شده که این ناامیدی تبعات سنگینی را با خود به همراه خواهد آورد.
وی تاکید می کند: بحران های فردی موقتی است.غیر قابل تحمل ترین دردها و ناراحتی ها نیز می توانند تحمل شود اما اگر به شکل مزمن درآیند سخت تر می شود. متاسفانه اوضاع بد اقتصادی کشور و زیر پوشش بیمه نبودن سلامت روان باعث شده افراد کمتر به مراکز مشاوره مراجعه کنند.
گفت وگو : ناهید محمدپور
