در گفت و گو با ایلنا مطرح شد؛
نقش پایگاه‌های میراث جهانی در اداره یک اثر تاریخی/ حفاظت، پژوهش و معرفی؛سه وظیفه اصلی متولیان حوزه میراث
رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور به اهمیت تجربه‌های موفق پایگاه‌های میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد، پرداخت و گفت: نمونه منحصر به فرد پایگاه های جهانی، پایگاه پارسه ـ پاسارگاد است.
به گزارش ایلنا سید محمد بهشتی، در گفت‌وگو با ایلنا به اهداف تشکیل پایگاه های جهانی و ملی میراث فرهنگی و فرآیند تشکیل آن اشاره کرد و گفت: رفتار مدیریتی ما در محوطه‌های تاریخی نسبت به میراث فرهنگی تا قبل از تشکیل پایگاه ها به گونه‌ای بود که در بخشی از سال حفاری و اقدامات پژوهشی صورت می‌گرفت و در دیگر ماه‌های سال فقط موضوعات مربوط به حفاظت فیزیکی از اثر انجام می‌شد که این رویه نتیجه حضور موقت ما در این عرصه‌های تاریخی بود؛ در واقع، عمده فعالیت ها مربوط به حفاظت و بازدیدهایی که ناشی از این حضور موقت بود شکل می گرفت که در روند مدیریتی ما کمتر به جنبه‌های مختلف پرداخته می شد.
رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه به نقش پایگاه‌های میراث جهانی پرداخت و در این باره گفت: سه مأموریت اصلی در حوزه میراث فرهنگی نسبت به آثار فرهنگی داریم؛ حفاظت، پژوهش و معرفی که این سه باید توامان با یکدیگر اتفاق بیفتد و از همه جهات باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: در واقع ما قانونا با ایجاد این پایگاه ها به صورت دائمی نسبت به میراث فرهنگی نیز مأموریت و وظیفه ای خاص پیدا کرده‌ایم.
سید محمد بهشتی ادامه داد: در اواخر دهه هفتاد یک تجربه ای صورت گرفت که آغاز آن در چغازنبیل و بعد از آن هم این روند را با تخت‌جمشید ادامه دادیم و با این تمرین ها، یک پایگاه دائمی تشکیل دادیم که همزمان بتوانیم در طول سال با بهره‌گیری از همه تخصص ها، وظایف و اهداف خود را به سرانجام برسانیم.
بهشتی بیان داشت: در واقع برای اولین بار به صورت اختصاصی در محوطه‌های تاریخی مثلاً در تخت جمشید به عنوان یک مرکزیت در دوران هخامنشی اقدامات حفاظتی و مرمتی انجام دادیم. شبیه چنین کاری در ارگ بم هم اقدامات مربوط به حفاظت و مرمت خشت انجام شد، به طور کلی در هر یک از محوطه‌ها با ویژگی های خاصی که دارند این نوع از مدیریت در میراث‌فرهنگی صورت پذیرفت.
وی افزود:از اهداف اصلی شکل گیری این پایگاه ها به ویژه پارسه ـ پاسارگاد که به طور قابل توجهی هم این ساختار در کشور تعمیم داده شد، این است که پایگاه ها باید این آمادگی را داشته باشند تا بتوانند در سطح ملی و حتی بین‌المللی بتوانند مأموریت هایی را انجام دهند؛ همچنین پایگاه ها با بهره‌گیری از ظرفیت انسانی بومی و مناطق پیرامونی این عرصه های جهانی در تخصص‌های مرتبط هم فراتر از مراکز استان و دیگر شهرها به کارگیری شده است.
بهشتی گفت: پایگاه‌ها، یکی از مراکز مهم تربیت کارشناس و مدیر در حوزه های مختلف و پرورش نیروهای انسانی متخصص در کنار همکاری های بین المللی مثل همکاری با مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده های مختلف در سطح جهانی است؛ همچنین ایجاد فصل مشترک همکاری ها با دانشگاه های داخل و خارج از کشور در قالب پژوهش های مربوط به پایان نامه های دکتری و ارشد در واقع ضمن تقویت این رویکرد، پایگاه‌های میراث جهانی را به یک مرکز اسناد مهم در آن محوطه در رابطه با موضوعات مرتبط تبدیل کرده است.
وی تاکید کرد: آثاری مانند تخت جمشید ثبت جهانی است و به دلیل مالکیت معنوی که دارد فعالیت‌های مدیران و کارشناسان پایگاه میراث جهانی را به گونه ای ترسیم می‌کند که بایستی حوزه دید وسیعی در سطح جهانی داشته باشند تا در همه حوزه‌ها نسبت به همین موضوع در انجام دادن مسئولیت ها نیز نقش بهتری ایفا کنند.
وی در ادامه در خصوص حساسیت جامعه جهانی در قبال حفاظت از آثار تاریخی ـ فرهنگی، افزود: بطور مثال، در سال های قبل بارندگی شدیدی در تخت جمشید اتفاق افتاد و منجر به آبگیری قسمتی از محوطه شد و تصویری از آن منتشر شد که حساسیت و واکنش های بسیاری را برانگیخت؛ درست مثل اینکه مردم احساس کردند خانه خودشان دچار آبگرفتگی شده است و در هر یک از این اتفاقات مسئولان می بایست پاسخ مناسب و قابل توجیهی را به جامعه جهانی، ملی و محلی داشته باشند.
رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور در پایان با تاکید بر حساسیت های که در سایت های جهانی وجود دارد، بیان داشت: کسانی که در پایگاه ها مشغول فعالیت هستند باید متوجه این موضوع باشند که به عنوان کارشناس مستقر در پایگاه فعالیت‌های آن‌ها به مثابه جراحی یک بیمار در استادیوم و در معرض دید همگان است و اگر اقدامات خوب انجام شود مورد تحسین و اگر غیر از این باشد با حساسیت و واکنش‌های جمعی مواجه خواهیم شد؛ و همچنین لازم است که اقدامات صورت گرفته در این محوطه ها نیز در قالب برنامه های فرهنگی هدفمند به عموم جامعه و متخصصان معرفی شوند.
