در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
کارگران مشکلات حقوقی خود را در سامانه سجام ثبت کنند/ نتایج رسیدگی به تخلفات اعلام می‌شود/ با سوت‌زنان برخورد نمی‌شود/ اتباع بیگانه هم امکان سوت‌زنی دارند
مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه با بیان اینکه تاکنون بیش از ۴۱ هزار گزارش مردمی در سامانه سجام ثبت شده است، گفت: در حال حاضر ۱۰۰ هزار دیده‌بان در سامانه سجام داریم و تاکنون با هیچ یک از افرادی که به عنوان سوت‌زن گزارش داده‌اند نیز برخوردی صورت نگرفته است.
«احمد هنری شعبانی» مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره گزارش‌های ارسال شده به سامانه سجام گفت: از ابتدای امسال بیش از ۴۱ هزار گزارش مردمی در سامانه سجام در خصوص موضوعاتی مانند اقتصادی، اداری مالی، فضای مجازی، منابع طبیعی، محیط‌زیست و زمین خواری، کار و کارگری، امنیتی و انتظامی، مواد مخدر، حوزه بهداشت، حوزه تخلفات صنفی و بهداشتی در خصوص کرونا، همچنین مواردی در خصوص گرانفروشی اقلامی مانند ماسک، الکل، ژل ضدعفونی کننده، همچنین احتکار و تولید غیرقانونی این اقلام در سامانه سجام ثبت شده است.
موضوعات مرتبط به کرونا و گرانفروشی بیشترین گزارشات در سامانه سجام
وی با بیان اینکه بیشترین گزارشات ثبت شده در سامانه سجام در خصوص کرونا بوده است، ادامه داد: بیشتر این گزارش‌ها تا این لحظه مرتبط با تخلفات صنفی و بهداشتی در حوزه محدودیت‌های کرونایی مانند اماکنی که نباید فعالیت داشته باشند مانند ورزشگاه‌ها، قلیان سراها و مکان‌هایی که موجب اپیدمی بیماری می‌شوند و همچنین گزارش‌هایی در خصوص مکان‌هایی است که بهداشت در آنجا رعایت نمی‌شود.
مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه تصریح کرد: پس از آن بیشترین گزارشات با موضوع گرانفروشی و تولید و توزیع غیرقانونی ماسک و الکل و ژل ضدعفونی کننده بوده است، همان طور که می‌دانید برخی از سودجویان در چنین شرایطی اقدام به تولید الکل غیراستاندارد کرده و ماسک غیربهداشتی تولید و در اختیار مردم قرار می‌دهند و مردم نیز به موضوعات را از طریق سامانه سجام به ما اطلاع می‌دادند. همچنین مردم تخلفات صنفی مانند نانوایی‌ها، پمپ بنزین‌ها و… که پروتکل‌ها را رعایت نمی‌کردند از طریق سامانه سجام گزارش داده‌اند.
هنری با بیان اینکه در سامانه سجام یک همکاری مشترک مابین معاونت پیشگیری قوه قضاییه و وزارت بهداشت صورت گرفته و ما از وزارت بهداشت پروتکل‌ها را دریافت و در سامانه بارگذاری کردیم و شهروندان می‌توانند با مراجعه به سامانه سجام از این پروتکل‌ها اطلاع پیدا کنند، خاطرنشان کرد: احتکار و گرانفروشی، فروش محصولات تقلبی، قاچاق کالا و ارز، مواد مخدر، فساد اداری، فساد اقتصادی، تغییر کاربری و آسیب به محیط‌زیست و شکار غیرمجاز نیز از موضوعاتی است که در خصوص آن‌ها گزارش‌های فراوانی در سامانه سجام ثبت شده است.
وی با اشاره به شکل گیری سامانه سجام گفت: ما سال‌ها مطالعه کرده‌ایم و در نظام‌های حقوقی موفق دنیا پژوهش‌های بسیاری در این خصوص انجام داده‌ایم. سامانه سجام یعنی «سامانه جامع ارتباط مردمی» سامانه‌ای است ما بین مردم، قوه قضاییه و حاکمیت و این سه گروه سه ضلع مثلث سامانه سجام را تشکیل می‌دهند.
اتباع بیگانه هم می‌توانند به عنوان سوت‌زن گزارش دهند
مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه تصریح کرد: در این سامانه برای مردم چهار سطح در نظر گرفته‌ایم؛ سطح اول سوت‌زنی است که در اروپا نیز رایج است یعنی هر شهروند نظام حتی اتباع بیگانه‌ای که مقیم کشور ما هستند در حوزه زندگی و کار خود چنانچه تخلف، جرم یا آسیب اعم از عدم آسفالت خیابان، رشوه‌گیری، گرانفروشی، سد معبر تا جرائم مهم را مشاهده می‌کند، می‌تواند در سامانه سجام گزارش دهد.
هنری با اشاره به افرادی که در سطح یک سامانه سجام به عنوان سوت‌زن گزارش می‌دهند، خاطرنشان کرد: در این سطح هیچگونه اجباری برای ثبت اطلاعات شخصی افراد وجود ندارد، وقتی گزارش در این سطح وارد سامانه می‌شود؛ کد پیگیری به فرد داده می‌شود که این کد پیگیری یک رمز بین ما و فرد گزارش دهنده است و از طریق این کدِ پیگیری فرد می‌تواند نتیجه گزارش خود را پیگیری کنند. در این سطح ما کد پیگیری را برای جرم اعلام می‌کنیم نه برای فرد. ما به شهروندان اطمینان کامل می‌دهیم که در این سامانه فضا و بستری ایجاد شده است که مردم می‌توانند بیایند و مشکلات خود را بیان کنند.
هویت فرد گزارش‌دهنده در سامانه سجام مشخص نمی‌شود
وی درباره سطح دوم سامانه سجام گفت: در سطح بعدی ما با افراد در سامانه تعامل داریم. ما در حال حاضر ۱۰۰ هزار دیده‌بان داریم. به شهروندی که در سامانه سجام ثبت‌نام می‌کند، دیده‌بان می‌گویند. تفاوت دیده‌بان با سوت‌زن این است که دیده‌بان در سامانه سجام یک کارتابل مخصوص برای خود دارد و به نوعی کارمند دستگاه پیشگیری از وقوع جرم است، ما با این فرد ارتباط داریم، اما در این جا نیز نکته مهم این است که هویت فرد در هنگام گزارش باز هم مخفی است.
مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه در پاسخ به این سوال که گاهی اوقات شنیده می‌شود، با افرادی که گزارش تخلفات را ارائه می‌دهند، برخورد می‌شود، تصریح کرد: چنین موضوعی از طریق سامانه سجام حتی یک مورد مشاهده نشده است و تاکنون با فردی که تخلفی را گزارش کرده برخورد نشده و حتی در یک مورد نیز افشای اطلاعات دیده‌بان صورت نگرفته است. اگر این فرد سوت‌زن باشد، ما اصلا اطلاعاتی نداریم که بخواهیم آن را افشا کرده و با فرد سوت‌زن برخورد کنیم. اگر دیده‌بان هم باشد هنگام گزارش تخلف اطلاعات این فرد فقل می‌شود و ما دسترسی به اطلاعات آن نداریم. در حقیقت سیستم به گونه‌ای طراحی شده است که وقتی دیده‌بان گزارش تخلفی را می‌دهد، هویت این فرد قابل مشاهده نیست و به صورت کد در می‌آید و به هیچ عنوان کسی نمی‌تواند هویت فرد دیده‌بان را شناسایی کند و دسترسی به آن وجود ندارد.
هنری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به سطح سوم سامانه سجام گفت: در این سطح افراد در حوزه‌ها و گروه‌های مختلف می‌توانند تخلفات را گزارش دهند، به طور مثال حوزه پرستاری. فرد در سامانه سجام ثبت‌نام می‌کند و برای خود هسته تشکیل می‌دهد و حدود ۵۰.۶۰، ۷۰، و… نفر عضو این هسته شده و هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد. یک نفر در این هسته مسئول می‌شود و گزارشی که از سوی این هسته به ما ارائه می‌شود به سرعت رسیدگی می‌شود. این امتیاز برای همه اقشار جامعه از جمله خبرنگاران، داروسازان، پزشکان، معلمان، نانوایان و… وجود دارد.
وی با بیان اینکه وقتی یک شهروند موضوعی را در سامانه سجام مطرح می‌کند، تبدیل به دغدغه برای قوه قضاییه می‌شود، تصریح کرد: سجام پلی بین مردم و مسئولان است، با محوریت پیشگیری از وقوع جرائم، آسیب‌ها و تخلفات زیر نظر قوه قضاییه. در همین زمینه ما نیز با سمن‌های مختلف از جمله محیط زیست، مدرسه ساز و… جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم و رییس قوه قضاییه نیز دستورالعملی با عنوان نحوه تعامل و بکارگیری ظرفیت‌های مردمی در قوه قضاییه ابلاغ کرده‌اند. این ظرفیت‌های مردمی شامل هیات و مسجد و… تا گروه‌های جهادی و سمن‌های مجوزدار می‌شود. ما وظیفه داریم با این سمن‌ها جلساتی برگزار کرده و آن‌ها را با دغدغه‌های خودمان آشنا کنیم.
کارگران و گروه‌های کارگری در سامانه سجام ثبت‌نام کنند
مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه درباره گزارش تخلفات در حوزه کارگری گفت: کارگران باید در سامانه سجام ثبت نام کنند، این ثبت نام بسیار اهمیت دارد. هویت این افراد نیز همانطور که گفتم محرمانه است. کارگران می‌توانند به ما درخصوص تخلفاتی که درحوزه کارگری اتفاق می‌افتد، کمک کنند. به طور مثال وقتی در یک کارگاه طبق قوانین بهداشت و قوانین کار با کارگران برخورد نمی‌شود یا کودکان کار در کارگاه‌ها حضور دارند، کارگران می‌توانند این موضوعات را از طریق سامانه به ما گزارش دهند. قوانین کار مشخص است و کارگران نیز به حق و حقوق خودشان واقف هستند ما نیز در سامانه مصادیق لازم را مشخص کرده‌ایم. کارگران می‌توانند در سامانه ثبت نام کنند و هسته تخصصی تشکیل دهند و مشکلات و موضوعات که درخصوص جرائم و تخلفات حوزه کارگری است را به ما گزارش دهند تا ما به آن رسیدگی کرده و پاسخ آن را به کارگران اعلام کنیم.
هنری تاکید کرد: انتظار ما از جوامع کارگری این بود که مانند سمن‌ها از ما حمایت کنند، یعنی استقبالی که سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد از سجام داشتند، هنوز در بخش تشکل‌های کارگری شکل نگرفته است تشکل‌های کارگری باید سجام را خادم خود بدانند و از آن استفاده کنند. در حال حاضر ۱۲۰ هزار دیده بان در سامانه سجام عضو هستند، اما روزی که ما به یک میلیون نفر برسیم می‌توانیم بسیار قوی‌تر جلوی جرائم و تخلفات را بگیریم. بنابراین ما از کارگران می‌خواهیم در سامانه ما ثبت‌نام کنند و حق و حقوق‌شان را از طریق ما پیگیری کنند. متاسفانه کارگران از این بستر استفاده نمی‌کنند. یعنی وقتی سامانه سجام است، نباید دیگر شاهد حادثه معدن یورت باشیم، چراکه اگر کارگری درخصوص تخلفاتی که در معدن انجام می‌شود به ما گزارش می‌داد از فاجعه جلوگیری می‌شد. در مجموع هر صنف و تشکلی می‌تواند دغدغه‌های خود را از طریق این سامانه پیگیری کند.
امکان حذف گزارش از سامانه سجام وجود ندارد
وی همچنین در پاسخ به این سوال که تاکنون چقدر با گزارش‌هایی که ارائه شده، برخورد شده است، گفت: در سامانه سجام هر گزارشی که دارای استاندارد لازم باشد قابل پیگیری است. تاکنون نیز به بیش از ۲۲ هزار گزارش رسیدگی شده است، اما نقص گزارش باعث اذیت ما می‌شود. وقتی قرار است ما براساس این گزارشات از مقام قضایی دستور پیگیری بگیرم. گزارش باید کامل و دقیق باشد تا بتوانیم به آن گزارش استناد کنیم. گزارشی کامل است و می‌توان به آن استناد کرد که مشخصات کامل و دقیق داشته باشد و حتی‌المقدور یک عکس نیز ضمیمه گزارش شده باشد. بسیاری از گزارشات ناقص می‌آیند. از آنجا که کسی به هویت گزارش دهنده دسترسی ندارد، بنابراین نمی‌توانیم برای تکمیل گزارش با فرد اطلاع دهنده نیز تماس بگیریم و اطلاعات بیشتر دریافت کنیم. محال است گزارشی کامل و دقیق و جامع بیاید و ترتیب اثر به آن داده نشود.
مدیر کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه در پاسخ به این سوال که آیا به گزارشاتی که در سامانه سجام ثبت می‌شود، بلافاصله رسیدگی می‌شود؟ گفت: بله، چراکه این سامانه آنلاین است و گزارش بلافاصله به دست مقام مربوطه می‌رسد و هیچ وقت‌کشی صورت نمی‌گیرد، اما گزارشی که در فضای مجازی منتشر می‌شود هم فوائد دارد و هم معایب اولین عیب آن این است که باعث می‌شود، مجرم هوشیار شده و ممکن است اسناد را از بین ببرد. همچنین هویت فرد منتشر کننده ممکن است، لو برود و این فرد آسیب ببیند. همچنین تبعات منفی از لحاظ سوءاستفاده معاندین نظام نیز وجود دارد. سامانه به صورتی طراحی شده است که امکان حذف گزارش وجود ندارد و هیچ مقامی نمی‌تواند گزارش را از بین ببرد و همچنین هیچ مقامی نمی‌تواند به هویت گزارش دهنده دسترسی پیدا کند. لذا ما از مردم درخواست می‌کنیم، به ما اعتماد کنند و به ما گزارش اصولی بدهند و مطمئن باشند که این گزارش حتما رسیدگی می‌شود.
