واگذاری ۱۶۰ فرزندخوانده به دختران بالای ۳۰ سال/تشریح شرایط فرزندخواندگی برای متقاضیان ایرانی مقیم خارج

حبیب‌الله مسعودی فرید (معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با تشریح  قوانین و فرایند واگذاری فرزندخوانده به متقاضیان از سوی سازمان بهزیستی گفت: با بازنگری قوانین مربوط به فرزندخواندگی در سال ۹۲ به نسبت قوانینی که از سال ۵۳ برقرار بودند، امکانات بسیاری بهتری برای واگذاری فرزندان بدسرپرست و بی‌سرپرست ایجاد شده است. بر طبق این قوانین و اصلاحات تکمیلی قوانین تا سال ۹۴، امروز سازمان بهزیستی با ایجاد سامانه فرزندپروری تلاش دارد به این فرایند سرعت و گسترش بدهد. بنا بر مطالعات انجام شده، اگر فرزندان بدسرپرست یا بی‌سرپرست به طور موقت حتی یک یا دوسال، در خانواده و خارج از اقامتگاه‌های شبانه روزی زندگی کنند، توانایی‌های شناختی قابلی را خواهند یافت.

وی تصریح کرد: سامانه فرزندخواندگی یکی از مهم‌ترین بخش‌های تسهیل فرزندخواندگی است اما این یکی از جمله تلاش‌های سازمان بهزیستی است. ما پیش از این پایلوت طرح را در استان تهران با موفقیت اجرا کردیم و طرح باید امروز، در سطح ملی به اجرا درآید. بنا بر این طرح، تمام افرادی که درخواست پذیرش فرزندخوانده دارند، به راحتی نام و اطلاعات لازم را درج می‌‌کنند و مقصود هم آن است که در کوتاه‌ترین فرایند پذیرش فرزندخوانده ممکن شود. این سامانه ممکن می‌کند فرایند پذیرش تسریع و شفاف شود.

وی افزود: شرایطی را مهیا کرده‌ایم تا پرونده‌های مندرج در این سامانه و پرونده‌های کودکان ما، توسط مددکاران مرتبا وارسی شود تا در صورت احراز شرایط، پذیرش فرزندخوانده به سرعت انجام شود. پیشتر هم اقدامات از این دست موجب افزایش پذیرشِ فرزندخواندگی شده است. در سال ۹۷ حدود ۱۷۰۰ کودکِ فرزندخوانده شده داشتیم و این آمار در سه سال اخیر خوب بوده است. حال آنکه میانگین سال‌های قبل ۸۰۰ نفر بوده است و لازم به ذکر است که مانع پذیرش فرزند خواندگی در آن سال‌ها بیش از هر چیزی قوانین بودند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: بنابراین، تمرکز و سیاست سازمان بهزیستی بر این اساس است که کودکان کم‌تر به مراکز شبانه‌روزی سپرده شوند، در همین راستا مددکاران ما بسیج شده‌اند تا تمرکز زیادی در راستای فرزندخواندگی داشته باشند و کودکان به خانواده‌ها داخل شوند. این سیاست را پیش گرفتیم، ادامه دادیم و در تلاش برای ارتقای آن هستیم و سامانه فرزند خواندگی نیز برای این منظور طراحی شده است.

مسعودی فرید در تشریح امکان پذیرش فرزندخوانده توسط خانواده‌های مقیم ایرانی در خارج از کشور گفت: پذیرش فرزندخوانده توسط این نوع خانواده‌ها آیین‌نامه مشخصی دارد که طرح کامل آن به وزارت امور خارجه واگذار شده است، همچنین طرح به تمام مراکز جمهوری اسلامی ایران، در سرتاسر جهان که شامل سفارات و کنسولگری‌‌‌هایمان می‌شود،  نیز ابلاغ شده است. خانواده ایرانی اگر مایل به اخذ فرزندخوانده از کشور است، اعلام آمادگی و ثبت درخواست می‌کند، سپس نیاز به یک گزارش مددکاری است که آنجا تشکیل و بررسی می‌شود و از طرف وزارت امور خارجه به سازمان بهزیستی واگذار می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع مراکز در تمام کشورها وجود دارد.

وی افزود: اگر خانواده‌ها سو‌ءپیشینه، عدم تمکن مالی یا دیگر موارد منع قانونی را نداشته باشند، خانواده باید به ایران مراجعه کند تا بررسی‌های تکمیلی صورت بگیرد. لازم است فرایندی را برای اخذ فرزندخوانده رعایت کنند که شامل شش ماه حضور زوجین یا حداقل یکی از والدین در ایران می‌شود، زیرا کودک مگر در موارد خیلی خاص، اجازه خروج ندارد و پس از شش ماه حکم نهایی را قاضی به امضا می‌رساند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: شرایط کودکانی که به فرزندخواندگی در کشور خارجی پذیرفته می‌شوند تا پنج سال رصد می‌شود و این مهم بوسیله گزارشات شش ماهه به ما واگذار می‌شود. البته این قانون مربوط به خارج از کشور نیست و فرزندان به خانواده خوانده شده، مگر پسران بالای ۱۸ سال تا پنج سال پس از فرزندخواندگی رصد می‌شوند که با یک گزارش شش ماهه به سمع و نظر سازمان بهزیستی می‌رسد.

مسعودی فرید درارتباط با مسئولان نظارت بر کودکان گفت: این نظارت به مسئولیت نهاد‌های کنسولی جمهوری اسلامی ایران است، اما بوسیله نهاد‌های مددکاری و حمایت از کودکانِ همان کشور نیز انجام می‌گیرد.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، ضمن بیان تلاشِ سازمان برای جلب توجه خانواده‌ها به فرزندان غیر دختر و زیر دو سال برای فرزندخواندگی، گفت: به گمان من هر فرصتی که برای بچه‌ها فراهم شود تا در داخل خانواده زندگی کنند، برای آنها فرصت تبلور ایجاد می‌شود. چند نکته مهم وجود دارد که خانواده‌ها توجه کنند. لازم است که هر خانواده‌ای اگر برای اخذ فرزندخوانده مراجعه می‌کند هم و غم سعادت و بهروزی کودکان بدسرپرست را داشته باشد و هدف کسب عاطفه و حضور در خانواده برای کودک باشد. نکته بعد این است که اغلب کودکان دختر زیر دوسال تقاضا می‌کنند و نباید صرفا اینطور باشد.

وی افزود: باید به آمار محدود این کودکان توجه کنند و همچنین باید توجه کنند که طبق مطالعات بچه‌های سنین بالاتر نیز ارتباط خوبی با خانواده‌ها برقرار کرده‌اند. شاید این مسئولیت در ابتدا سخت‌تر باشد، اما آنچه موجب کسب ارتباط با خانواده است، محبت به کودک است تا سن و جنسیت کودک.

مسعودی فرید گفت: در سال گذشته ۱۳۰ کودک دارای معلولیت به فرزندخواندگی پذیرفته شدند. این می‌تواند برای سایر زوجین و خانواده‌های آنها مشوق باشد، در بسیاری موارد زوجین می‌پذیرند، اما خانواده‌های آنها مانع پیوند کودکان و خانواده‌ها هستند. چه ایرادی دارد که یک کودک به خانواده‌ای پذیرفته شود و زوجین همان محبتی را که به فرزندشان دارند به او نیز داشته باشند.

مسعودی فرید گفت: سال گذشته ۱۶۰ فرزندخوانده توسط بانوان بالای ۳۰ سال اخذ شدند. ما در راستای حضور کودک در خانواده چندین کار انجام داده‌ایم. یکی این که مُر قانون درست انجام شود، چرا که قانون مشخص کرده است در صورت اعلام داوطلبی برای اخذ فرزندخوانده، سازمان بهزیستی باید ظرف دو ماه این فرایند را به تکمیل برساند؛ یعنی باید صلاحیت خانواده را محرز یا رد کند.  

وی افزود: تمهیدات دیگر ما افزایش تنوع خانوارهایی است که می‌توانند فرزندخوانده اخذ کنند. یعی زوجین با فرزند، زوجین بدون فرزند، دختران بالای ۳۰ سال و خانواده‌های خارج و داخل ایران. همچنین سامانه فرزند خواندگی موجب افزایش تسهیل و افزایش انجام پذیرش فرزند خواهد شد.

مسعودی فرید در پایان گفت: اقدام دیگر سازمان بهزیستی تنوع در شیوه‌های فرزندخواندگی است. قانون ممکن کرده است که خانواده‌ها بتوانند برای مدت یک یا دو سال و حتی بطور موقت حضور در خانواده را برای کودکان ایجاب کند.