رییس دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با ایلنا:
ایجاد ۵۵ هزار ردیف شغلی برای معلمان در مهر ماه سال آینده/ بازنگری در آموزش معلمان برای جلوگیری از تنبیه‌گری/ پاسخ به انتقادها درباره نحوه پذیرش در دانشگاه فرهنگیان و آزمون استخدامی
رییس دانشگاه فرهنگیان از ایجاد ۵۵ هزار ردیف شغلی برای معلمان در مهر ماه سال آینده و تایید تمام مصوبه‌های این دانشگاه از سوی رییس‌جمهور خبر داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حدود ۱۴ ماه از ریاست حسین خنیفر بر دانشگاه فرهنگیان میگذرد؛ در طی این مدت جبران کمبود معلم، پرداخت معوقات معلمان و استادان مدعو، افزایش کیفیت دروس روانشناختی و تربیتی از اولویت‌های او بوده‌است. وی برای پیشبرد کارهای خود برنامه‌های یک ساله، پنج ساله، ده ساله و حتی صد ساله دارد که درباره جزییات این برنامه‌ها با وی گفت‌وگو کردیم. به باور خنیفر اگر تا ده سال آینده در هر استان ۱۰۰ هکتار برای ایجاد فضای دانشگاه فرهنگیان در نظر گرفته شود تا به تربیت معلم بپردازند؛ کف نیاز آموزش و پرورش به معلم تامین می‌شود. او در این گفت‌وگو به تشریح فعالیتهای ۱۴ ماه اخیر این دانشگاه پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
تاکنون برای بهبود وضعیت دانشگاه فرهنگیان چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
دانشگاه فرهنگیان یک دانشگاه حاکمیتی- ماموریتی و جزو دانشگاه‌های بزرگ است. این دانشگاه ۷ سال پیش و در سال ۱۳۹۰ پایه‌ریزی می‌شود و در سال ۹۱ حدود ۲۱ هزار دانشجو می‌پذیرد که این آمار در سال ۹۵ به سه هزار نفر رسید، یکی از کارهایی که امسال کردیم، این بود؛ روند ریزشی که از ۲۱ هزار نفر به سه هزار نفر داشتیم را تغییر و دوباره شتاب دادیم و آن را به ۴۰ هزار نفر رساندیم.
فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دیگر دنبال کارند، اما دانشجویان ما وقتی وارد دانشگاه می‌شوند، ردیف استخدامی‌شان مشخص است.
فرق ما با دانشگاه‌های دیگر این است که فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دیگر دنبال کارند، اما دانشجویان ما وقتی وارد دانشگاه می‌شوند ردیف استخدامی‌شان مشخص است. نه اینکه ما بخواهیم نیرو به بدنه دولت اضافه کنیم، بلکه ما نیرویی تربیت می‌کنیم که کلاس‌های خالی منتظرشان است.
بنابر آماری که ارائه کردید تا چند سال دیگر نیاز کشور به معلم حل خواهد شد و دیگر آموزش و پرورش کمبود نیروی انسانی نخواهد داشت؟
در حال حاضر ۷۸ هزار کلاس خالی داریم و در حقیقت برای این خلاء و نیاز نیرو تربیت می‌کنیم، نه اینکه بخواهیم برای تحمیل فارغ‌التحصیل نیرو تربیت کنیم. ما مطالعات آینده‌پژوهشی کردیم و می‌دانیم که تا سال ۱۴۰۴ حدود ۲۰۸۰ هیات علمی می‌خواهیم، البته امکان دارد این رقم بالا و پایین شود. تا سال ۱۴۰۴ اگر با همین شیب یعنی جذب سالی ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر پیش برویم، نیاز کشور به معلم حل می‌شود. امکان دارد در این میان ۱۰ هزار نفر هم اضافه تربیت کنیم که این مساله مشکلی ندارید، زیرا در اینجا از کمیت به کیفیت می‌رسیم و می‌توانیم کلاس‌های ۴۰ نفره را ۳۰ نفره کنیم.
مطالعات آینده‌پژوهشی کردیم و می‌دانیم که تا سال ۱۴۰۴ حدود ۲۰۸۰ هیات علمی می‌خواهیم، البته امکان دارد این رقم بالا و پایین شود.
بنابراین کشور ما تا هفت، هشت سال آینده هر چه سرمایه‌گذاری کند، کم است. تجربه هم نشان داده است، معلمانی که از طریق کنکور و آموزش چهار ساله دروس پداگوژی (کارورزی، روانشناسی، فنون تدریس) را می‌گذرانند، معلمان خوب و تراز بالایی هستند، وگرنه ما از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دیگر هم استفاده می‌کنیم. امسال هم ۴۰ هزار نفر دانشجو پذیرفته‌ایم که جمع دانشجویانمان ۷۰ هزار نفر شده‌اند. ما تلاش می‌کنیم که پاسخگوی نیازهای مهر ماه سال‌های آینده باشیم تا با کمترین کلاس بی‌معلم مواجه باشیم.
تربیت این تعداد معلم نیاز به فضای آموزشی دارد، برای تامین فضای آموزشی چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در بحث فضای آموزشی ما یک میلیون مترمربع فضای کالبدی داریم. در سال ۱۳۹۰ حدود ۴۰۰ پردیس داشتیم که ۳۰۲ پردیس تعطیل شد و ۹۸ مورد دیگر باقی ماند. در حال حاضر ۶۴ پردیس و ۳۴ مرکز داریم که بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد این مراکز نیاز به مقاوم‌سازی و بهسازی دارند. این بازسازی‌ها در حال انجام است، اما بودجه‌مان کم است. یک بحث دیگری که دنبال آن هستیم بحث چابک‌سازی و ساختار است که امیدواریم این درخواست مورد توجه هیات امنا قرار بگیرد.
در حال حاضر ۶۴ پردیس و ۳۴ مرکز داریم که بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد این مراکز نیاز به مقاوم‌سازی و بهسازی دارند.
یکی از مواردی که امسال و در همین هفته انجام شد، این بود که رییس جمهور محترم تمام مصوبات چند ساله عقب مانده دانشگاه فرهنگیان را از سال ۹۳ تاکنون امضا کردند، یعنی هرآنچه که در هیات امنا مصوبه داشتیم، توسط آقای روحانی امضا شدند. یک نوید دیگر این که برای ۵۵ هزار ردیف سال آینده ما موافقت شده است. وضعیت اشتغال در جامعه ما به خصوص برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها اصلا وضعیت خوبی نیست، اما وقتی ما آن چهل هزار نفر را گرفته‌ایم و می‌خواهیم سال آینده برای ۵۵ هزار نفر ردیف شغلی ایجاد کنیم، جامعه از بابت تامین معلم یک نفس راحت می‌کشد. برای مهر ماه سال آینده ۵۵ هزار نفر استخدام رسمی درحوزه آموزش و پرورش خواهیم داشت.
شما برنامه‌ای صد ساله برای دانشگاه فرهنگیان در نظر گرفته‌اید، این برنامه شامل چه چیزهایی است و آیا با تغییر مدیریت امکان اجرایی شدن یک برنامه صد ساله وجود دارد؟
در مدیریت یک نوع تفکر سنتی و نوع دیگر سیستمی است. تفکر سنتی بر اساس اتفاقات است، اما تفکر سیستمی بر اساس پیش‌بینی و بر اساس داده‌ها است. در اینجا بر اساس تفکرات سیستمی حرف می‌زنیم. ما یک برنامه یک ساله داشتیم و گفتیم که یک ساله ظرفیت خالی موجود را پر می‌کنیم. یک کشور وسیع هستیم و ۲۳ کشور جهان در خاک کشور ما جای می‌گیرد. به عنوان مثال کشور ژاپن اندازه مازندران و خراسان است و ۵۲ دانشگاه تربیت معلم دارد. طبق مطالعاتی که داشتیم، قبلا این استان‌ها که اندازه ژاپن هستند، ۲۵ مراکز خالی داشتند که ما آن را پر کردیم.
اگر با همین فرمان جلو بروم و مانعی نباشد تا ۵ سال دیگر کف نیاز آموزش و پرورش حل می‌شود، یعنی ما دیگر مشکلی بابت نیروی انسانی نخواهیم داشت.
برنامه ۵ ساله من به این صورت است که اگر با همین فرمان جلو بروم و مانعی نباشد تا ۵ سال دیگر کف نیاز آموزش و پرورش حل می‌شود یعنی ما دیگر مشکلی بابت نیروی انسانی نخواهیم داشت. البته به نظر من می‌تواند زودتر هم آن را حل کرد، در صورتی که مساعدت در این مورد صورت بگیرد.برنامه ۱۰ سال من نیز در مورد راه‌اندازی طرح ۳۱-۱۰۰ است. من اعتقاد دارم مثل خیلی از کشورها که نظام تعلیم و تربیت را اولویت قرار داده‌اند ما هم باید آن را اولویت قرار دهیم، از این رو باید ۱۰۰ هکتار در هر استان برای فضای تربیت معلم در نظر بگیریم. الان یکی دو استان این طرح را آغاز کردهاند. ترجیج ما این است که این ۱۰۰ هکتار در مرکز شهر باشد تا به دانشگاه مادر نزدیک‌تر باشد و تردد هم برای دانشجویان بهتر صورت بگیرد.ما بعد از رقم زدن طرح ۳۱-۱۰۰ می‌توانیم ادعا کنیم که تا ۱۰۰ سال دیگر خیالمان از تربیت معلم راحت است و این همان طرح صد ساله است. وقتی فضا و شرایط فراهم باشد، من فکر می‌کنم که هر استان می‌تواند ۳۰ هزار معلم تربیت کند و بعد دانشگاه فرهنگیان به نسبت نیاز آموزش و پرورش قابلیت انعطاف پیدا خواهد کرد.
فکر نمی‌کنید با اوضاعی نامناسب معیشیتی که معلمان دارند، در سال‌های آینده آمار داوطلبان کاهش پیدا کند؟
امسال نزدیک پنج برابر تعداد مورد نیاز ما در دانشگاه ثبت‌نام کردند، قطعا آنها برای تحصیل و شغل خود غربالگری کردند تا بهترین راه را انتخاب کنند. گلایه معلمان اغلب به خاطر معوقات است که با این ۲۰ درصدی که سال آینده اضافه می‌شود ترمیم تدریجی ولی جزئی صورت خواهد گرفت و لی همچنان راه دراز اصلاح حقوق معلم باقی خواهد ماند. معلمان جزو نجیب‌ترین انسان‌های حقوق بگیر دولت هستند، البته کارگران و سایر اقشار هم همینطور و اگر هم اعتراضاتی می‌کنند، درباره مطالبات مغفول مانده است و آن را یادآوری می‌کنند و این یکی از ویژگی جامعه متمدن است. با توجه به وضعیت اشتغال در دنیا که پایان قرن بیستم را پایان عصر استخدام‌های رسمی می‌دانند، مطمئنا برای شغل معلمی استخدام خواهد بود، زیرا دیگر استخدامی نداریم.
گفته بودید که ۱۰۷ میلیارد از آموزش و پرورش طلب دارید و دستمزد استادان مدعو از سال ۹۴ به تعویق افتاده است. قرار است این معوقات چه زمانی و چگونه پرداخت شود؟
وزیر آموزش و پرورش دستور دادند، در سال آینده فکری برای این مساله شود، آقای اللهیار ترکمن هم قول دادند در این زمینه کمک کنند. این معوقات مربوط به قبل از ۱۴ ماهی است که من به دانشگاه فرهنگیان آمده‌ام. چاله‌چوله‌هایی که در دانشگاه فرهنگیان وجود دارد از قبل کنده شده و یکی از وظایف مدیریت‌ها و قبول مسئولیت‌ها پیگیری مطالبات مسبوق است.
همواره در جذب دانشگاه فرهنگیان و آزمونهای استخدامی آموزش و پرورش شائبه‌هایی وجود داشته است، حتی گفته شده بود، داوطلبانی که رتبه بالایی داشته‌اند، جذب نشدند. آیا از نظر شما وجود بی‌عدالتی در نهادی مثل آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیان که رکن اصلی آموزش در جامعه است، به عرصه آموزش کشور آسیب نمی‌زند؟
مدارک را به ما نشان دهید و من در این زمینه جواب می‌دهم و پیگیری می‌کنم، گاهی این موارد نادر است.ما یک خطای تعمیم داریم به این صورت که ما یک مدرسه زیبا و با امکانات در آلمان میبینیم و بعد که به ایران آمدیم، بگوییم تمام مدارس آلمان عالی هستند، درحالی که اینطور نیست. ما مواردی داشتیم که رتبه خوبی داشته‌اند، اما شاید مشکل خاصی داشته‌اند که نه سیاسی است و نه اخلاقی، به همین دلیل در مصاحبه رد شده‌اند. ما در استخدام معلم استانداردهایی در زمینه قد، سن، معدل و ... و حتی شاخص‌هایی مثل عدم لکنت زبان داریم که شخص باید همه این استانداردها را داشته باشد. البته در قانون آمده است که فرزند رزمنده، جانباز و شهید ۲۰ درصد سهمیه دارند و آن هم زمانی لحاظ می‌شود که ۶۵۰۰ تراز را بیاورند.
در استخدام معلم استانداردهایی در زمینه قد، سن، معدل و حتی شاخص‌هایی مثل عدم لکنت زبان داریم که شخص باید همه این استانداردها را داشته باشد.
در کشورهایی خارجی به سربازانی که در جنگ جهانی آسیب دیده بودند، رسیدگی‌های زیادی می‌شود، حتی اگر لازم باشد هر کدام سه پرستار دارند و تا نوه‌هایشان تامین هستند، اما ما به رزمنده‌های جنگ تحمیلی هیچ چیزی ندادیم. فرزندان شهدا حاضرند استخدامها و پست‌ها را بدهند، اما یک روز سایه پدر را داشته باشند. اگر کسی برای ادعای خود اسناد و مدارکی دارد به ما بدهد و ما سعی می‌کنیم که پیگیری کنیم و نمی‌گذاریم در حق کسی اجحاف شود.
اخیرا خبرهای زیادی در خصوص تنبیه‌بدنی در مدارس می‌شنویم. اکنون این سوال مطرح است که در دانشگاه فرهنگیان به معلمان آینده چه آموزش‌هایی داده می‌شود تا در مدرسه اقدام به تنبیه بدنی نکنند؟
من خودم مخالف تنبیه بدنی هستم، ما دو نوع تنبیه بدنی داریم؛ تنبیه‌بدنی روانی یا کلامی و جسمی یا فیزیکی. به قول تیپی شپرد در کتاب "آموزش و پرورش زنده" تنبیه جسمی تن را می‌آزاد و تنبیه روحی استخوان‌ها را خورد می‌کند و هر دو مردود است. اگر اَنگ و برچسبی به دانش‌آموز زده شود تا آخر عمر با او همراه است. تنبیه جسمی نیز عزت نفس دانش‌آموز را از آن می‌گیرد، در حالی که الان روش‌های تنبیه روانشناختی داریم؛ مثل بی‌توجهی موقت یا عدم مشارکت در گروه‌های قوی، اینها باعث می‌شود، دانش‌آموز متنبه شود.
تنبیه جسمی تن را می‌آزاد و تنبیه روحی استخوان‌ها را خورد می‌کند و بنابراین هر دو مردود است.
این بچه‌ها در ایستگاه رشد هستند و ما از بچه شش ساله تا دبیرستانی نباید توقع رفتار بزرگسال داشته باشیم. من شخصا به عنوان یک معلم و مدیر آموزشی کاملا مخالفم، اما تنبیه در طول تاریخ بوده است و حالا به خاطر شبکه‌های اجتماعی خیلی پررنگ می‌شود. آیا ثابت شده اینهایی که تنبیه می‌کنند، تربیت شده دانشگاه ما هستند؟ یا از معلمان ماده ۲۸، خرید خدمات، نهضت سواد آموزی، سرباز معلم و...هستند؟ ما اعتقاد داریم، معلم راستین آن معلمی است که چهار سال دوره تربیت معلم را بگذراند. آیا آن شخصی که آن اتفاق ناگوار را در مدرسه منطقه دو تهران رقم زد از معلمان ما بوده است؟ خیر. اما آن معلمی که سرخود را تراشید تا دانش‌آموز مبتلا به سرطان در کلاس درس خجالت نکشد، معلم ما بود.
یعنی هیچ انتقادی در این زمینه به دانشگاه فرهنگیان وارد نیست؟
در میان معلمان ما شاید خطاهایی وجود داشته باشد، اما ما باید درس‌های تربیتی و روانشناختی را قوی‌تری و یک مقداری از محتواهای آموزشی کم کنیم. گاهی اوقات اگر در بین معلمان ما تنبیه‌گر وجود داشته باشد، ناشی از درس‌های روانشناختی و تعلیم و تربیت است که نیاز به بازنگری دارد. یک نکته دیگر این است که باید از آن طرف نیز به مساله نگاه کنیم. دانش‌آموز فقط شش ساعت در اختیار ماست و ۱۸ ساعت در اختیار جامعه، فضای اجتماعی و خانواده است که اینها هم نقش مهمی دارند و فضای مجازی وضع نابه‌هنجاری ایجاد کرده است. از طرفی معلم هم یک نفر است و گاهی اداره کلاس از دستش خارج می‌شود. انسان خشمگین نابیناست، وقتی یکی به خشم می‌آید اداره کردن کلاس در مدارسی که فضایی ورزشی مناسب برای تخلیه انرژی ندارد، کار دشواری است.
انسان خشمگین نابیناست، وقتی یکی به خشم می‌آید اداره کردن کلاس در مدارسی که فضایی ورزشی مناسب برای تخلیه انرژی ندارد، کار دشواری است.
نمی‌خواهم این رفتارها را تطهیر کنم، ولی باید عوامل مختلف تنبیه را در نظر بگیریم، اما ما انسانیم و انسان محل خطاست، ولی به طور کل تنبیه بدنی مردود و خطاست. باید دید عوامل مقصر و موثر چیست و چه دوره‌هایی برای آموزش و تربیت در نظر گرفته شده است.من هیچ وقت تنبیه بدنی چه از نوع جسمی و چه از نوع روانی را تایید نمی‌کنم، زیرا روان و عزت نفس دانش‌آموز را زیر سوال می‌برد. باید برای این مساله فکر کرد تا به روزی برسیم که دیگر هیچ تنبیه بدنی در کشور وجود نداشته باشد. معلم قدرتی با دست خالی است. من همچنین بخشی از خشونت‌های مردود در مدارس را ناشی از نوع تربیت خانواده می‌دانم.
گفت‌وگو: اکرم رضایی ثانی
