عمده مشکلات منطقه ناشی از بحران آب است

به گزارش خبرنگار ایلنا، عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه در نشست مخاطرات محیط زیستی و امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا که صبح امروز در دانشگاه تهران برگزار شد با اشاره به اینکه بحث محیط زیست در منطقه خاورمیانه به طور مستقیم به آب مربوط می‌شود، اظهار داشت: عمده مشکلات و معضلاتی که در منطقه وجود دارد ناشی از بحران و کمبود آب در منطقه است.

وی افزود: در سال 1995 سه کشور در غرب آسیا به عنوان کشور خشک محسوب می‌شده که در سال 1999 به 12 کشور افزایش یافته است و در سال 2025 کشور ایران نیز به کشورهای خشک اضافه شده است و به تدریج کل غرب آسیا به عنوان یک منطقه خشک شناخته خواهد شد.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه یک پنجم جمعیت جهان در منطقه غرب آسیا ساکن است در حالی که یک درصد آب‌های شیرین دنیا در این منطقه وجود دارد، گفت:‌ موضوعات مختلفی از جمله بحث تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها، افزایش جمعیت، افزایش صنعتی شدن، بالارفتن استانداردهای زندگی و مصرف بی‌رویه آب به این بحران دامن می‌زند.

عراقچی اضافه کرد: میزان مصرف آب در ایران 70 درصد بالاتر از استانداردهای جهانی است و بحث‌های کمبود بودجه برای ساختن سدها، سیاست‌های رژیم صهیونیستی، افزایش شهرک‌سازی، افزایش مهاجرت، سرقت آب توسط رژیم صهیونیستی کل منطقه را در بحران آبی بسیار خطرناکی وارد کرده و در آینده نیز بسیار خطرناک‌تر خواهد شد.

وی بیان کرد: چالش‌های امنیتی و اختلافات ارضی و مرزی، درگیری‌های قومی و بین کشوری و تهدید امنیت سلامت و غذا، عدم اشتغال و فقر و تبعات زیست محیطی مانند ریزگردها تماما بلاهایی است که به دلیل بحران آب در منطقه شاهدش خواهیم بود. خشک شدن دریاچه‌ها و هامون‌ها در شرق کشور پدیده ریزگردها را تشدید می‌کند که شاهد تبعاتش هستیم. همه کشورها از جمله اردن، ‌عربستان، ترکیه، عراق، مصر، یمن در منطقه ما دچار بحران‌های ناشی از کمبود آب هستند.

معاون وزیر امور خارجه عنوان کرد: جنگ و تنش‌ها در منطقه، عدم اعتماد کشورها به یکدیگر، دخالت‌های خارجی و پدیده تروریسم در منطقه ما یک ملغمه‌ای را به وجود آورده که نه در حال حاضر شرایط مطلوبی وجود دارد و نه برای آینده رقم خواهد زد. کشور ما خوشبختانه در این ملغمه از ثبات برخوردار است اما باید توجه داشت که امنیت یک کالای دسته‌جمعی است و کشوری نمی‌تواند با تامین امنیت داخلی خودش در منطقه ناامن زندگی امنی داشته باشد.

عراقچی ضمن اشاره به اینکه کمبود آب زمینه تنش را فراهم می‌‌کند، اظهار کرد: تجربه تاریخی نشان داده که بحران آب و مشکلات مالی بیشتر از آنکه باعث منازعه شده باشد، بیشتر باعث همکاری شده است شاید نخستین باری که در حوزه مسائل آب توافق صورت گرفته باشد، توافق مشترک در بحث رودخانه راین در قرن 19 بوده است و پس از آن شاهد پیمان‌نامه‌ها برای تقسیم منابع آبی بوده است. در ایران نیز در ارتباط با رودخانه هیرمند و اروندرود توافق صورت گرفته است و حدود  50-60 سال ایران و افغانستان درباره رودخانه هیرمند با یکدیگر مذاکره‌ کرده‌اند.

وی با بیان اینکه 260 حوضه رودخانه فرامرزی بین کشورهای مختلف وجود دارد، گفت: در اغلب این رودخانه‌ها به یک نوع همکاری برای تقسیم منابع آبی رسیدند. حال سوال این است که در منطقه غرب آسیا آیا آب می‌تواند موضوعی برای همکاری باشد؟ یا باید توقع درگیری داشته باشیم؟ به اعتقاد من اینجا دیپلماسی کارساز خواهد بود و ما به مفهوم جدیدی که در مورد دیپلماسی آب مطرح شده به شدت نیازمندیم.

معاون وزیر امور خارجه ضمن بیان اینکه موضوع دیپلماسی آب در منطقه غرب آسیا یعنی تبدیل حوزه از مناقشه و درگیری به همکاری، افزود: اولین گام در این رابطه همکاری موسسات مطالعاتی برای رسیدن به اردوهای همکاری آب است. در مقوله کمبود آب دو بحث مطرح می‌شود؛ نخست این است که چگونه تامین آب کنیم و دوم بحث تاب‌آوری در زمان کمبود آب و به وجود آوردن شرایط مطلوب است.

عراقچی با تاکید بر اینکه در منطقه خاورمیانه باید برای مدیریت حوزه‌های آبی در منطقه رود اردن، دجله‌وفرات و در حوزه نیل تفاهمنامه همکاری صورت گیرد، گفت: استفاده مشترک از منابع آبی در سایر مناطق جهان تفاهمنامه‌های متعددی برای استفاده از رودخانه‌های مشترک وجود دارد.

وی در ادامه دیپلماسی آب را مهمترین ضرورت غرب آسیا عنوان کرد و گفت: این موضوع باید در اکثر بحث‌های امنیتی پرداخته شود و باید به مقوله آب و زیست‌محیطی در چارچوب امنیتی در منطقه نگاه کنیم. غرب آسیا باید به سمت واردات و صادرات هوشمند پیش برود و با توجه به اینکه آب یک کالای استراتژیک محسوب می‌شود، با آن برخورد راهبردی صورت گرفت.