۴ ماده محیط زیستی در منشور حقوق شهروندی

به گزارش ایلنا، سید محمد مجابی معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست در همایش و جشنواره محیط زیست و حقوق شهروندی که صبح امروز به میزبانی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد با اشاره به اینکه محیط زیست در تمام بخش‌های منشور حقوق شهروندی موج می‌زند، اظهار کرد: برای نهادینه شدن این منشور احتیاج به کمک گرفتن از بخش آموزش داریم.

وی افزود: توجهی که فرهنگ کهن ایرانی نسبت به محیط زیست و حقوق شهروندی دارد در کمتر فرهنگ کهنی وجود داشته است. در بخش‌های مختلف فرهنگ ایرانی مضامین حفظ محیط زیست و طبیعت موج می‌زند. در فرهنگ دینی ما نیز توجه به محیط زیست به حد چشمگیری وجود دارد؛ تا جایی‌که پیامبر اسلام(ص) در هنگام جنگ دستور می‌دهند که نباید چاه‌ها را پر کنند، مزارع را آتش بزنند و آب‌ها را آلوده کنند. این موارد  نشان می‌دهد که ما صبغه غنی در زمینه حفظ محیط زیست داریم.

وی با اشاره به اصل ۵۰ قانون اساسی اظهار کرد: در قراردادهای اجتماعی از جمله اصل ۵۰ قانون اساسی به حفظ محیط زیست توجه شده است و ایران جزو محدود کشورهایی است که در قانون اساسی حفظ محیط زیست لحاظ شده است و قوانین متعددی راجع به محیط زیست وجود دارد، اما با این وجود وضع محیط زیست کشور ما خوب نیست.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه از ۶۰۹ دشت کشور بیش از ۳۶۰ دشت ممنوعه است، هشدار داد: در دشت‌های مختلف کشور زمین در حال فرو نشست است، آلودگی هوا در شهرهای مختلف وجود دارد، مشکل پسماند در بسیاری از شهرها حل نشده، زمین در حال گرم شدن است همچنین گرد و غبار و خشکسالی‌ها به عنوان اثرات این تخریب‌ها در کشور دیده می‌شود.

مجابی تصریح کرد: کره زمین با این مشکلاتی مواجه است و در حال حاضر بسیاری از کشورها توانسته‌اند بر این مشکلات فائق بیایند. ما نیز احتیاج به عزم ملی داریم. برای دستیابی به عزم ملی نیز لازم است باور ملی داشته باشیم که مشکلات محیط زیستی در کشور وجود دارد. آیا افرادی که جاده‌ای را در وسط جنگل احداث می‌کنند به این باور رسیده‌اند که میزان جنگل‌ها در حال کاهش است؟ بنابراین لازم است برای حفظ محیط زیست، بعد از باور به عزم و هم پیمانی دست یابیم.

وی با تاکید بر اینکه طی چند سال اخیر شاهد مطالبه‌گری در حوزه محیط زیست در سطح سیاستگذاران و جامعه هستیم، گفت: وقتی سیاست‌های کلی حوزه محیط زیست از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ می‌شود و ایشان تاکید بر حفظ محیط زیست دارد و اینطور مطرح می‌کنند که اگر برای ساخت مدرسه علمیه نیز خواستند جنگل‌ها را تخریب کنند باید از این امر جلوگیری شود. در حقیقت حجت را تمام کرده‌اند. آحاد جامعه نیز دنبال دستیابی به هوا و آب سالم و زندگی با کیفیت هستند.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در حال حاضر ما به مرحله‌ سیاست پنجره باز رسیده‌ایم، تصریح کرد: در دوره قبل در سازمان حفاظت محیط زیست این‌طور مطرح می‌شد که محیط زیست نقش روی قالی است ولی در این دوره از این حرف‌ها خبری نیست. خوشحالم فردی، رئیس دولت یازدهم است که در شروع دولت خود برنامه‌های مربوط به محیط زیست را مطرح می‌کند و دولت خود را محیط زیستی می‌خواند و منشوری را ابلاغ می‌کند که در آن فصلی به محیط زیست اختصاص دارد.

مجابی با اشاره به اینکه بندهای ۱۱۲ تا ۱۱۵ منشور حقوق شهروندی مربوط به حفظ محیط زیست است،گفت: از آنجا که محیط زیست یک موضوع فرابخشی است؛ در تمام بندها و موضوعات منشور بحث محیط زیست جاری است بنابراین محیط زیست در تمام منشور حقوق شهروندی موج می‌زند.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه نیاز داریم منشور حقوق شهروندی نهادینه شود، اظهار کرد: باید آموزش در این رابطه صورت بگیرد و بدانیم که نسبت به یکدیگر حقوقی داریم بنابراین بهترین کار آن بود که آموزش و پرورش در این زمینه ورود کند.

وی در ادامه با بیان اینکه حقوق شهروندی چهار ماده مربوط به محیط زیست دارد، گفت: ماده اول با محوریت اصل ۵۰ قانون اساسی است. ماده دوم مربوط به عناصر حیاتی سالم است. ماده سوم به بحث ارزیابی زیست محیطی ارتباط دارد. ماده چهارم نیز به بحث دیپلماسی محیط زیست مرتبط است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست به بیان پیشنهادات خود به منظور اجرایی شدن دقیق منشور حقوق شهروندی پرداخت و اظهار کرد: اولا که این منشور بیانیه رئیس جمهور است و برای ایجاد استحکام بیشتر به منظور اجرایی شدن و به فراموشی سپرده نشدن آن در دوره‌های بعدی شاید لازم باشد به مصوبه دولت تبدیل شود. در این صورت تغییر آن برای دولت‌ها هزینه‌هایی به بار می‌آورد. همچنین باید تنقیح قوانین صورت گیرد. اگر سیاست‌های کلی محیط زیست و منشور حقوق شهروندی در قانون جایی پیدا نکنند، نمی‌توانند تسری بخشی کافی داشته باشند.

وی افزود: باید دادخواست حقوق شهروندی داشته باشیم تا اگر حق شهروندی کسی زایل شد، بداند که به کجا مراجعه کند همچنین لازم است ساختار مناسب برای پیگیری و اجرایی شدن منشور حقوق شهروندی ایجاد شود.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به جایگاه ویژه اطلاع‌رسانی درباره محیط زیست اظهار کرد: حق همه آحاد جامعه است که از واقعیت‌های محیط زیستی مطلع باشند. دانستن تمامی مسائل محیط زیست برای آحاد مردم ضروری است که در این زمینه رسانه‌ها نقش بسیار مهمی دارند.

مجابی در پایان اظهار کرد: لازم است در بحث منشور حقوق شهروندی از زیربنا کار را دنبال کرد، باید از فرهنگ در این زمینه استفاده شود و از آموزه‌های دینی و بحث‌های تذکری بهره کافی را برد.

حقوق شهروندی ابزاری موثر برای مبارزه با آلودگی های زیست محیطی است

گفتنی است، محمود عباسی معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزارت دادگستری یکی دیگر از سخنرانان این مراسم با بیان اینکه حق برخورداری از محیط زیست سالم، از حقوق بنیادین بشری است، حقوق شهروندی را ابزاری موثر در مبارزه با آلودگی های زیست محیطی دانست.

عباسی افزود: حقوق شهروندی دارای ساز و کارهای قانونی است که می تواند دولت ها را به واسطه اقدام های زیان بار نسبت به محیط زیست در مقابل اشخاص حقیقی و حقوقی غیر دولتی، مسئولیت پذیر کند.

عباسی ادامه داد: محیط زیست سالم و حقوق شهروندی در کنار یکدیگر نشانگر توجه خاص به مجموعه ای از ارزش هایی است که لازمه آن همبستگی، همکاری و هماهنگی تک تک اعضای جامعه است.

وی اظهار کرد: دفاع از محیط زیست و بهبود آن برای نسل های حال و آینده، هدفی اساسی برای بشریت است که مبتنی بر صلح و توسعه در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود.

عباسی ادامه داد: نسل سوم حقوق بشر که در حقوق محیط زیست و سند توسعه پایدار آمده است، بر پایه برادری استوار بوده و منظور حقوق شناخته شده ای است که آحاد مردم جامعه برای تحقق آن باید اهتمام داشته باشند.

وی افزود: اصل ٥٠ قانون اساسی به عنوان میثاق ملی ما به موضوع محیط زیست توجه خاص دارد و به عنوان یک حق بنیادین شناخته شده که صیانت از آن وظیفه ای عمومی و همگانی تعریف شده است.

معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزارت دادگستری یادآور شد: منشور حقوق شهروندی که در ٢٩ آذر ماه توسط رئیس جمهور رونمایی شد، نشانگر اهتمام، جدیت و رویکرد اساسی نسبت به تحقق حقوق شهروندان و حفظ کرامت انسانی است.

وی اضافه کرد: پس از رونمایی از منشور حقوق شهروندی، گام های موثری در خصوص حقوق شهروندی برداشته شده است که یکی از این اقدامات، برگزاری نشست ها، همایش ها و جلسات با موضوع حقوق شهروندی است.

عباسی تاکید کرد: باید گام های ما استوارتر از پیش برای به وجود آمدن حرکتی بزرگ در جامعه در راستای تحقق اهداف منشور باشد.

منشور حقوق شهروندی نباید تبدیل به مطالبه ملت از دولت شود

بنابراین گزارش، مهدی فیض معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش از دیگر حاضران در این نشست با اشاره به اینکه ابلاغ حقوق شهروندی هم جای خوشحالی و هم جای تاسف دارد، گفت: جای خوشحالی است که این مهم مورد توجه قرار گرفت و از سوی رییس جمهور ابلاغ شد، اما جای تامل تاسف دارد که بعد از گذشت ۳۸ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، انقلابی که براساس احقاق حقوق شکل‌گرفته است، به تازگی حقوقی شهروندی را تنظیم کرده‌ایم .

وی با بیان اینکه بعد از ابلاغ منشور حقوق شهروندی عده‌ای در برابر ترویج و فراگیر شدن آن مقاومت می‌کنند، اظهار کرد: کسی که در برابر ترویج منشور حقوق شهروندی مقاومت می‌کند، کسی است که قصد دارد از طریق جهل مردم سوءاستفاده کند و دغدغه مردم را ندارد.

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه اگر حقوق را به چند دسته تقسیم کنیم یک بخش آن حق‌الله، بخشی حق‌الناس و بخش دیگر حق‌النفس است، بر اهمیت حق‌الناس و حق الله تاکید کرد و افزود: این همان مفهومی است که دین به ما آموخته است و باید به این رویکرد دقت کنیم تا حقوق شهروندی به درستی اجرا شود.

فیض تاکید کرد: باید بدانیم که همه حقوق، حق‌الله است و حق‌الله شعب مختلف پیدا می‌کند که حق‌الناس و حق‌النفس از شعب آن محسوب می‌شود. حق‌الطبیعت نیز از دل حق‌الله بیرون می‌آید. در حقیقت همه اینها انتظار خدا از ما است. حفظ محیط زیست نیز انتظاری است که خدا از ما دارد و حقی است که در گردن ما قرار دارد. این نگاه باید بر آموزش‌های ما جاری و ساری شود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در شرایطی که به دانش‌آموزان دینداری می‌آموزیم باید به او آموزش دهیم که که حفاظت از محیط زیست نیز شامل دین است، باید بدانیم که دین ما وسعت نظر دارد و بحث حفظ محیط زیست نیز جزو دین محسوب می‌شود، گفت: اگر مقوله‌های مختلف به بحث توحید گره بخورد، اولویت پیدا می‌کند، بنابراین اگر نگاه توحیدی را بپذیریم متوجه می‌شویم همان کسی که حقوق توحیدی را ترک کرده، همان کس حقوق شهروندی و حقوق محیط زیست را نیز بجا نیاورده است.

فیض با اشاره به اینکه حقوق شهروندی نباید تبدیل به مطالبات ملت از دولت شود، گفت: رعایت حقوق شهروندی وظیفه تک تک مردم است و در این زمینه نباید تفکیک قائل شویم. این تفکیک می‌تواند حربه‌ای علیه دولت باشد و ممکن است به ابزاری برای تخریب دولت تبدیل شود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش اظهار کرد: اگر بتوانیم در بحث حقوق محیط زیست تربیت درست داشته باشیم، می‌توانیم نسلی عاری از خشونت پرورش دهیم، چون یکی از راهکارهای برقراری آموزش، آرامش و کاهش خشونت، توجه به بحث حقوق محیط زیست است. از این طریق می‌توانیم نسلی با روح لطیف داشته باشیم. نسلی که راضی نباشد آزارش به یک حیوان و درخت برسد، قطعا راضی نمی‌شود که آزارش به انسان برسد.

وی گفت: ما باید به دانش‌آموزان یاد بدهیم که بر اساس موازین دینی به محیط‌ زیست حساس باشند؛ چراکه اگر بتوانیم در بحث محیط‌ زیست تربیت درستی داشته باشیم، می‌توانیم به راه‌هایی برای کاهش خشونت دست پیدا کنیم و می‌توانیم نسلی با روح لطیف پرورش دهیم. اگر بخواهیم نسلی عاری از خشونت داشته باشیم،‌استفاده از حساسیت‌ها و توسعه محیط‌ زیست بسیار مؤثر است.

محیط زیست از جمله شاخص های مهم سلامت است

در ادامه، حسین طالب زاده مدیرکل آموزش و پرورش منطقه ۲ تهران اقدامات محیط زیستی آموزش و پرورش این منطقه را تشریح کرد و گفت: سه سال پیش تفاهم نامه‌ای بین اداره کل محیط زیست استان تهران و آموزش و پرورش منطقه ۲ منعقد و بعد از آن اقدامات محیط زیستی در این منطقه آغاز شد.

وی با بیان اینکه بعد از انعقاد این تفاهم نامه ایجاد مدارس محیط زیستی با اولویت در مقطع ابتدایی مورد توجه ما قرار گرفت گفت: ۲۲ مدرسه را برای این منظور انتخاب کردیم تا با شیوه عدم تمرکز و با مشارکت جمعی اولیا و مربیان و دانش آموزان و به کارگیری خلاقیت‌های آنها مدارس کارهای محیط زیستی انجام دهند.

مدیرکل آموزش و پرورش منطقه ۲ تهران با اشاره به اینکه در نتیجه این اقدامات مسابقات و جشنواره‌های دائمی در حوزه محیط زیست برگزار شد افزود: در سطح آموزش و پرورش منطقه ۲ چند کار بنیادین صورت گرفت. اصلاح سیستم انرژی مدارس از جمله این اقدامات است که طی تفاهمی با شهرداری سعی کردیم کمک‌ها به مدارس به سمت اصلاح سیستم‌های روشنایی و گرمایشی حرکت کند. دو سال پی در پی این طرح را انجام دادیم.

طالب زاده با بیان اینکه حذف ظروف یکبار مصرف در مدارس از دیگر اقدامات محیط زیستی این منطقه است افزود: اگر مدارسی بخواهند از این ظروف استفاده کنند خودشان باید هزینه آن را پرداخت کنند که این موضوع نوعی بازدارندگی در مصرف ظروف یکبار مصرف ایجاد می کند.

مدیرکل آموزش و پرورش منطقه ۲ تهران با اشاره به اینکه یکی از شاخص‌های مهم سلامت بحث محیط زیست است گفت: مرکز نوآوری و رشد دانش آموزی با محوریت سلامت فعالیت خود را آغاز کرده است. افزون بر این استارت آپ‌هایی در سطح دانش آموزی برگزار می‌شود که در آینده به سمت محیط زیست و سلامت حرکت می‌کند.