وجود 130 هزار دانش‌آموز سوء‌مصرف‌کننده موادمخدر

پرویز افشار در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره پیشگیری از مصرف مواد مخدر در محیط‌های آموزشی با بیان اینکه مبارزه همه‌جانبه با مواد مخدر از اولویت‌های ضروری، انکارناپذیر و حیاتی در مملکت ما است، گفت: کمتر اولویتی را مشاهده می‌کنیم که امام راحل و مقام معظم رهبری تا این حد مورد تاکید جدی قرار داده باشند.

وی افزود: امیدوارم سران سه قوه سهم خود را از این مبارزه مشخص کرده و به صورتی برنامه‌ریزی کنند که دچار روزمرگی نشده و این کار بزرگ نتیجه‌ای قابل قبول به دست آورد.

افشار با بیان اینکه اهمیت مبارزه با مواد مخدر فقط به خاطر معتادان نیست، خاطرنشان کرد: اگر در کشوری بلای اعتیاد افزایش یابد، بسیاری از شاخص‌های آن جامعه همچون شاخص‌های بهداشتی، سلامت، اجتماعی، فرهنگی، امید به زندگی، نوآوری و خلاقیت و... تحت تاثیر جدی قرار می‌گیرند. بنابراین مبارزه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

جمعیت مثمرثمر کشور مبتلا به اعتیاد هستند

معاونت کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر با تاکید براینکه کشور ما به دلیل همجواری با بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر در جهان یعنی افغانستان، آسیب‌پذیری بیشتری دارد، اظهار کرد: نرخ شیوع اعتیاد در کشور ما به گونه‌ای است که در این زمینه در جرگه کشورهای با نرخ اعتیاد متوسط به بالا قرار داریم. یعنی 2.65 درصد جمعیت بین 15 تا 65 سال ما یعنی جمعیت مثمرثمری که باید به کار بپردازند، مبتلا به اعتیاد هستند که اگر به این رقم کم‌توجهی شود، شاخص‌های مهمی در کشور را تحت تاثیر قرار داده و باعث افول شاخص‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می‌شود.

وی با اشاره به حساسیت بروز اعتیاد و سوق اولیه این پدیده به سمت جمعیت مهم دانش‌آموزی و دانشجویی تصریح کرد: اعتیاد در جمعیت دانش‌آموزی و دانشجویی گرچه به اندازه جامعه عمومی نیست، اما چشم‌انداز خوبی ندارد. چنانکه 0.9 درصد از جمعیت دانش‌آموزان ما براساس آخرین طرح ارزیابی سوءمصرف مواد در جمعیت دانش‌آموزی سابقه سوءمصرف مواد را دارند، البته این به معنای معتاد بودن این جمعیت نیست.

وجود 130 هزار دانش‌آموز سوء مصرف‌کننده مواد مخدر

افشار افزود: این آمار نشانگر آن است که اگر این رقم را یک درصد در نظر بگیریم، از جمعیت حدود 13 میلیونی دانش‌آموزان ما حدود 130 هزار نفر سوءمصرف‌کننده مواد هستند که این رقم قابل قبول نیست.

وی ادامه داد:  در جمعیت دانشجویی نیز آمار سوءمصرف مواد در میان دانشجویان وزارت علوم 2.6 درصد است. به عبارت دیگر در جمعیت دانشجویی هر کس که تجربه مصرف مواد را حتی به صورت تفننی داشته باشد، جزء 2.6 درصد محسوب می‌شود که این رقم هم خوب نیست.

معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: در میان جمعیت دانشجویان وزارت بهداشت، درمان و علوم پزشکی این رقم 1.6درصد است که شاید دلیل پایین بودن این رقم آگاهی این گروه از دانشجویان و مرتبط بودن رشته تحصیلی آنان با موضوع سلامت و آگاهی آنها از مخاطرات استعمال مواد مخدر است. این آمار ما را به این سمت می‌برد که حداکثر حساسیت را نسبت به محیط‌های آموزشی داشته باشیم.

شاه‌بیت مقابله با مواد مخدر در آموزش وپرورش اتفاق می‌افتد

وی با بیان اینکه در سند جامع پیشگیری از اعتیاد و نیز سیاست‌های تدوین شده چند محیط را هدف‌گذاری کرده‌ایم تا فعالیت‌های پیشگیرانه در آنها حداکثری باشد، اظها کرد: این فضاها شامل فضای خانه، فضای محله، فضاهای آموزشی اعم از فضای آموزشی وزارت آموزش و پرورش، فضای دانشگاهی و فضاهای صنعتی و کاری است.

 افشار اظهار کرد:  فضاهای صنعتی و کاری وضعیت پیچیده‌ای دارند و شیوع مصرف مواد مخدر در جوامع صنعتی بالا است.

معاونت کاهش تقاضا با تاکید بر اینکه شاه‌بیت مقابله با مصرف مواد مخدر باید در جمعیت دانش‌آموزی اتفاق افتد، بیان کرد: سنین اواخر راهنمایی تا اواسط یا اواخر دبیرستان سنین حساسی هستند که معمولاً تجربه سوء مصرف در این سنین اتفاق می‌افتد، به‌گونه‌ای که 65 درصد از افرادی که در دانشگاه‌ها سیگار یا مواد مصرف کرده‌اند اولین تجربه مصرف سیگار یا آشنا شدنشان با مواد در آموزش و پرورش اتفاق افتاده است.

وی  ادامه داد: سن دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان بسیار حساس است، به‌گونه‌ای که افراد در این سنین دچار بلوغ شده و به عوارض ناشی از بلوغ همچون احساس کنجکاوی، احساس تشخص، احساس نیاز به کسب تجربه‌های جدید، نیاز به خودنمایی و... دچار می‌شوند و مواردی که همه آنها ممکن است؛ دانش‌آموزان را به سمتی ببرد که بخواهند مورد جدیدی در زندگی خود داشته باشند و ممکن است این مورد جدید مواد مخدر باشد.

40 درصد بودجه‌های پیشگیری از اعتیاد ستاد به آموزش و پرورش می‌رود

افشار با بیان اینکه ما معتقدیم؛ دستگاه‌های متولی باید حداکثر توان را در این مقطع بگذارند، گفت: حقیقت امر آن است که 40 درصد بودجه‌های پیشگیری از اعتیاد ما به وزارت آموزش و پرورش می‌رود. جمعیت دانش‌آموزی ما حدود 13 میلیون نفر است. گرچه اعتبار ما خیلی زیاد نیست، اما هرچه در وزارت آموزش و پرورش رخ می‌دهد از محل بودجه ناقص ستاد است که اگر بخواهیم در جمعیت دانش‌آموزی سرشکن کنیم به هیچ عنوان کافی نیست.

وی اضافه کرد:  براساس مصوبات جلسه 128 ستاد مبارزه با مواد مخدر و مصوبات قبلی دستگاه‌های عضو کمیته فرهنگی پیشگیری از اعتیاد ستاد دستگاه‌ها مکلفند؛ چهار برابر بودجه تخصیصی ازطرف ستاد را از محل بودجه‌های خود و امضای تفاهم‌نامه با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی دریافت کرده و به بودجه ارائه شده از طرف ستاد اضافه کنند و برنامه‌های پیشگیرانه را در وزارت آموزش و پرورش و در مدارس راهنمایی و دبیرستان جا بیندازند که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است.

باید راه ورود سمن‌ها به وزارت آموزش و پرورش باز شود

معاون کاهش تقاضا عنوان کرد: با توجه به بضاعت اندکی که وجود دارد، اعتقاد داریم؛ دولت به تنهایی نمی‌تواند، نسبت به مبارزه با مواد مخدر اقدام کند. وزارت آموزش و پرورش هم به تنهایی نمی‌تواند، این کار را انجام دهد و باید راه برای ورود گروه‌های متخصص، NGOها و دلسوزان ساماندهی آسیب‌های اجتماعی به مدارس باز شود تا دانش‌آموزان در مقابل این بلا مصون شوند که متاسفانه این اتفاق نیز نیفتاده است.

وی با اذعان به اینکه سمن‌های بسیاری تلاش کرده‌اند، از طریق انجمن‌های اولیا و مربیان و سایر طرق با مدارس ارتباط برقرار کرده و آموزش و مشاوره دهند و دانش‌آموزان و گروه‌های در معرض خطر را تحت پوشش برنامه‌های خود قرار دهند، تصریح کرد: اما مقاومتی در لایه‌های وزارت آموزش و پرورش وجود دارد که مانع انجام این کار می‌شود و این موضوع زنگ خطری جدی است. توصیه ما آن است که وزارت آموزش و پرورش این موضوع را به عنوان اولویتی اساسی در نظر گرفته و علاوه بر بودجه‌های ستاد به دنبال منابع خود و دستیابی به منابع جدیدی برای اجرای برنامه‌های مقابله با مواد مخدر باشد.

افشار اضافه کرد: اگر توان وزارت آموزش و پرورش کفاف نمی‌دهد، باید اجازه دهد که بخش غیردولتی این کار را دنبال کرده و به نتیجه برساند.

اقدامات آموزش و پرورش کافی نبوده‌است

وی ضمن تشکر از مسئولان آموزش و پرورش به دلیل اقداماتی که تاکنون انجام داده‌اند، گفت: به نظر می‌رسد؛ این اقدامات به هیچ عنوان کفایت نمی‌کند. به عنوان مثال با همکاری ستاد بعد از چندین سال تلاش در برخی کتب درسی مباحث مرتبط با مواد مخدر درج شده است، آموزش‌هایی از طریق برگزاری جشنواره جوان سالم ارائه شده و برنامه‌های نوآورانه مشترک بین ستاد مبارزه با مواد مخدر و دفتر کنترل مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد و وزارت آموزش و پرورش وجود دارد، اما هیچ یک کافی نیست.

پوشش 8 درصدی برنامه‌های پیشگیرانه آموزش و پرورش

افشار با بیان اینکه دانشمندان معتقدند؛ برای توفیق در برنامه‌های پیشگیرانه باید 40 تا 50 درصد جمعیت هدف را تحت پوشش این برنامه‌ها قرار دهند، اظهار کرد: در حال حاضر پوشش برنامه‌های پیشگیرانه در آموزش و پرورش حدود 8 درصد است، یعنی تا رسیدن به سرمنزل مقصود فاصله بسیار زیادی داریم.

وی گفت: باید از آموزش و پرورش سوال کرد که به چه دلیل دوستان کار را دنبال نمی‌کنند یا به بخش غیردولتی اجازه ورود نمی‌دهند.

معاون کاهش تقاضا ادامه داد: من اعتقاد ندارم؛ در برنامه‌های مرتبط با کاهش تقاضا شامل پیشگیری، درمان و.... اقدامات باید از جنس کارهای دولتی باشد. من به ضرس قاطع اعتقاد دارم، جنس اقداماتی مانند اطلاعات، عملیات و مقابله با عرصه دولتی است، اما جنس اقداماتی مانند مشارکت، درمان، کاهش آسیب، اشتغال، حرفه‌آموزی و توانمندسازی از جنس کارهای غیر حاکمانه و مردمی است و ضروری است؛ فضا را باز کنیم تا انجمن اولیا و مربیان با متخصصان ارتباط بگیرند و مصونیت جمعیت دانش‌آموزی اتفاق بیفتد.

افشار خاطرنشان کرد: اگر تنها بخواهیم به کارهای دولتی اکتفا کنیم، آن هم با نگاهی انکارآمیز و با این تفکر که اگر کسی متوجه شود، در مدرسه‌ای معتاد وجود دارد؛ گویی که بلا نازل شده است، مشکل‌ساز است. زیرا چنین نگاهی بیشتر برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد را محدود می‌کند.

نباید در آموزش و پرورش نسبت به اعتیاد مقاومت وجود داشته باشد

وی تصریح کرد: مسئولان آموزش و پرورش باید بدانند که اعتیاد خاص مدارس نیست و سایر محیط‌ها نیز ممکن است با سوءمصرف مواد یا اعتیاد مواجه شوند و این موضوع معضلی اجتماعی است و متغیرهای زیادی از جمله متغیرهای جسمی، روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ژنتیکی و... دست به دست هم می‌دهند تا فرد معتاد شود. لذا آنچه اتفاق افتاده محصول آموزش و پرورش نیست.

معاون کاهش تقاضا عنوان کرد: با توجه به اینکه این وزارتخانه گلوگاه خوبی را به لحاظ سنی که اعتیاد در آن صورت می‌گیرد، در اختیار دارد باید اقداماتی انجام دهد تا این پدیده کمتر اتفاق افتد.

وی با تاکید بر اینکه پیشگیری ارزان‌تر و موثرتر از درمان است و توسعه برنامه‌های پیشگیرانه مقرون به صرفه است، بیان کرد: ضمن تشکر صمیمانه از تمامی دستگاه‌های فعال در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باید تاکید کرد؛ این آسیب‌ها تولید آنها نیست و نباید نگران باشند اگرمسائل مربوط به آن فاش شود یا مداخله‌ای انجام شود مردم نسبت به آنها بدبین می‌شوند.

وی افزود: آموزش و پرورش فضایی است که انواع دانش‌آموزان با سطوح اجتماعی و اقتصادی متفاوت وارد آن می‌شوند و ممکن است، عارضه‌ای همچون اعتیاد یا زمینه گرایش به اعتیاد را با خود داشته باشد. باید این زمینه را به حداقل برسانیم، لذا نباید حساسیت یا مقاومت نسبت به این موضوع در آموزش و پرورش یا سایر دستگاه‌ها وجود داشته باشد.