پسماندسوزی غیرمجاز در حاشیه پایتخت؛ عامل تشدید آلودگی هوا

به گزارش خبرنگار ایلنا، چند سالی است که مسئولان اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست‌ استان تهران به محض فرا رسیدن فصل سرما و تشدید آلودگی هوا، تاکید می‌کنند که علاوه بر تردد بیش از حد وسایل نقلیه در سطح شهر و انتشار آلاینده‌های جوی توسط صنایع و واحدهای مسکونی و تجاری، پسماندسوزی‌های غیرمجاز شبانه نیز از جمله دیگر عواملی است که بر افزایش آلودگی هوای پایتخت بخصوص در حاشیه شهر تهران و مناطق جنوبی آن تاثیر می‌گذارد. 

اخیرا علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده است که بین ۱۵ تا ۲۰ درصد آلودگی هوای تهران از پسماندسوزی در حاشیه جنوبی پایتخت نشأت می‌گیرد و اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست‌ استان تهران نیز در همین راستا، همه‌ساله در فصول پاییز و زمستان با تشکیل تیم‌های ویژه، به پایش و مقابله با پسماندسوزی غیرمجاز در حاشیه پایتخت می‌پردازد؛ به نحوی که براساس آمارهای ارائه‌شده توسط مسئولان این اداره‌کل، در گشت‌ و پایش‌های سال جاری تا کنون ۱۱۰ مورد پسماندسوزی غیرمجاز در اطراف تهران بخصوص در مناطقی نظیر کهریزک، باقرشهر و حاشیه‌های شهرستان ری شناسایی و اطفا شده است. 

تقریبا همه پسماندسوزی‌های غیرمجاز در حریم تهران انجام می‌شود 

اغلب افرادی که اقدام به پسماندسوزی هستند، کسانی هستند که از دل زباله‌های خشک پایتخت به‌دنبال اقلام ارزشمند می‌گردند و زباله‌هایی را که برایشان کارآیی ندارد، در محیط‌های دورافتاده حاشیه پایتخت می‌سوزانند؛ بنابراین معضل زباله‌سوزی غیرقانونی در حاشیه پایتخت را می‌توان به مشکلات موجود در حوزه مدیریت پسماند تهران گره زد، اگرچه با توجه به این که پسماندسوزی در حریم‌ پایتخت اتفاق می‌افتد، برخورد با آن وظیفه شهرداری نیست و این بخشداری‌های محدوده‌‌های اطراف تهران هستند که باید با این تخلف برخورد کنند. 

این نکته‌ای است که زهره عبادتی، معاون محیط‌زیست‌ انسانی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: نتایج گشت و پایش‌های مستمر کارشناسان اداره‌کل نشان می‌دهد که تقریبا همه زباله‌سوزی‌های غیرمجازی که در سطح استان تهران انجام می‌شود، در حریم پایتخت و سایر شهرهای استان رخ می‌دهد، به نحوی هم در ۱۱۰ مورد پسماندسوزی غیرمجاز مشاهده‌شده در هفته‌های اخیر و هم در ۹۹۰ موردی که در فصول سرد سال گذشته کشف شد، تقریبا همه موارد مربوط به حریم تهران یا حریم شهرهای دیگر استان بود. 

وی افزود: بیشترین حجم پسماندسوزی‌های غیرمجاز در مناطق جنوبی تهران و همچنین جنوب شرق و جنوب غرب رخ می‌دهد و بخش مهمی از آلودگی هوا بخصوص در طول شب در این مناطق ناشی از زباله‌سوزی است، چراکه پسماندسوزی عمدتا در تاریکی شب انجام می‌شود و ما در هنگام شب از افزایش غلظت آلاینده‌ها در ایستگاه‌هایی که در اطراف شهرهای مختلف استان بخصوص شهر تهران قرار گرفته‌اند، متوجه احتمال وقوع این تخلف در یک محدوده می‌شویم. 

آلاینده‌های پسماندسوزی می‌تواند خطرناک‌تر از آلودگی واحد‌های صنعتی باشد

عبادتی با تاکید بر این که آلاینده‌های ناشی از پسماندسوزی غیرمجاز می‌تواند خطرناک‌تر از آلودگی واحد‌های صنعتی باشد، اظهار داشت: سازمان محیط‌زیست و ادارات کل استانی زیرمجموعه آن بر واحد‌های صنعتی، نیروگاهی، پالایشگاهی و ... نظارت دارند و عمدتا برای ما مشخص است که از خروجی دودکش این واحدها چه گازهایی خارج می‌شود، ولی در فرآیند پسماندسوزی غیرقانونی، انواع و اقسام زباله‌ها در کنار یکدیگر می‌سوزند و ما نمی‌دانیم که بر اثر این اتفاق دقیقا چه آلاینده‌هایی وارد جو می‌شوند. 

معاون محیط‌زیست‌ انسانی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران ادامه داد: با توجه به این که فرآیند دفع زباله‌های واحد‌های صنعتی تحت نظارت محیط‌زیست قرار دارد، می‌توان گفت پسماندهایی که به صورت غیرمجاز سوزانده می‌شوند، عمدتا مربوط به واحد‌های صنفی هستند. همچنین بررسی‌های ما نشان می‌دهد که علاوه بر پسماندهای واحد‌های صنفی، شاخه‌های درختانی که توسط عوامل شهرداری هرس می‌شوند، بعضا لابه‌لای زباله‌هایی قرار دارند که به صورت غیرمجاز سوزانده می‌شوند که سوزاندن این شاخه‌ها نیز آلاینده‌های زیادی را تولید می‌کند. 

وی در ادامه تاکید کرد: در اصل این مساله که پسماندسوزی غیرمجاز در تشدید آلودگی هوای تهران نقش دارد، هیچ شکی نیست، اما برای این که بتوان سهم دقیق این تخلف در افزایش غلظت آلاینده‌های جوی در آسمان پایتخت را بیان کرد، باید مطالعات جامعی انجام شود که تا کنون چنین مطالعاتی صورت نگرفته است. 

بخشداری‌ها مکلف به مقابله با پسماندسوزی غیرمجاز در حریم شهرها هستند 

عبادتی در پاسخ به این سوال که کدام نهاد باید با پسماندسوزی غیرمجاز مقابله کند، توضیح داد: براساس قانون، مدیریت پسماند در محدوده شهرها برعهده شهرداری‌ها و در محدوده روستاها برعهده دهیاری‌ها و در فاصله بین شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برعهده بخشداری‌هاست؛ این نهادها نه‌تنها باید زباله‌های محدوده تحت مدیریت خود را مدیریت کنند، بلکه باید اجازه تخلیه غیرمجاز زباله در آن محدوده را ندهند و با پسماندسوزی غیرقانونی نیز برخورد کنند. همچنین در قانون مدیریت پسماند پیش‌بینی شده است که عوامل شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و بخشداری‌ها می‌توانند دوره‌های ضابطیت قضایی را سپری کنند و در صورت گذراندن این دوره‌ها و دریافت حکم از مرجع قضایی، می‌توانند با متخلفانی که پسماندها را به صورت غیرمجاز می‌سوزانند، برخورد کنند. 

این مقام مسئول در اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران تاکید کرد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که به‌ندرت در محدوده شهری تهران یا دیگر شهرهای استان یا محدوده‌های روستایی تحت مدیریت دهیاری‌ها، پسماندسوزی غیرمجاز رخ می‌دهد و عمده این تخلف مربوط به فاصله بین شهرها و روستاهاست که بخشداری‌های استان تهران باید با آن برخورد کنند. البته به دلیل اختلافاتی که درباره نحوه مدیریت حریم تهران و شهرهای اطراف آن وجود دارد، کمتر شاهد برخورد موثر با پسماندسوزی‌های غیرقانونی توسط متولیان امر هستیم. 

زباله‌سوزی غیرقانونی؛ معلول تداوم نابسامانی مدیریتی حریم تهران 

وجود اختلاف در نحوه مدیریت حریم شهر تهران میان دستگاه‌های متولی و به عبارتی دیگر، بلاتکلیفی مدیریتی حریم پایتخت، نکته‌ای است که مهدی اقراریان، عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر تهران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا به عنوان یکی از عوامل افزایش میزان وقوع تخلف پسماندسوزی غیرمجاز در حاشیه پایتخت به آن اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از معضلات مهمی که شهر تهران از آن رنج می‌برد، عدم وجود انسجام و تداوم بلاتکلیفی مدیریت بخش‌های زیادی از حریم آن است. طبیعتا وقتی حریم شهر به‌درستی مدیریت نشود، باید هم انتظار وقوع تخلفاتی نظیر پسماندسوزی غیرقانونی گسترده در این محدوده را داشته باشیم. 

عضو شورای شهر تهران ادامه داد: با توجه به این که شهردار محترم پایتخت به صورت مستمر در جلسات هیات دولت شرکت می‌کند، آقای زاکانی موظف است که موضوعات مربوط به حریم تهران را هرچه زودتر به نتیجه برساند؛ بخصوص که در حال حاضر، دولت و شهرداری تقریبا با یکدیگر هم‌سو هستند و این مساله فرصت مناسبی را به وجود آورده است که اختلافاتی که از گذشته بین شهرداری با استانداری تهران و فرمانداری‌های شهرهای اقماری اطراف پایتخت درباره مدیریت حریم وجود داشته است، حل و فصل شود. 

وی در پایان تصریح کرد: زباله‌سوزی غیرقانونی در حاشیه تهران که جزو عوامل آلودگی هوای پایتخت محسوب می‌شود، معلول تداوم نابسامانی مدیریتی در حریم تهران است و همان‌طور که موضوع آلودگی هوا در سال‌های اخیر به یک چالش ملی تبدیل شده است، مساله لزوم اصلاح وضعیت مدیریت حریم پایتخت نیز باید به موضوعی تبدیل شود که سطوح ارشد تصمیم‌گیری کشور به آن ورود کنند تا تمام چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی ناشی از بلاتکلیفی حریم پایتخت، یک بار برای همیشه حل شود.