در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
تشدید آلودگی هوا به دلیل بی‌برنامگی در مدیریت مصرف سوخت و انرژی/ در تهران و اصفهان مازوت‌سوزی انجام نمی‌شود
رئیس مرکز ملی هوای سازمان محیط‌زیست با تاکید بر این که هیچ‌گونه مازوت‌سوزی در تهران و اصفهان به عنوان دو کلانشهر دارای هوای آلوده انجام نمی‌شود، گفت: متاسفانه رویکرد دولت‌ها در چند دهه گذشته، تامین تقاضاهای موجود در زمینه مصرف سوخت بوده و کمترین تلاش برای سیاست‌گذاری به‌منظور مصرف بهینه انرژی انجام شده است؛ بنابراین بی‌برنامگی در مدیریت مصرف سوخت و انرژی در دهه‌های گذشته به تشدید آلودگی هوای کلانشهرهای کشور دامن زده است.
«داریوش گل‌علیزاده»، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در تشریح علل تشدید آلودگی هوای کلانشهرها در فصل‌های سرد سال و در پاسخ به سوالی درباره نقش مازوت‌سوزی در افزایش انباشت آلاینده‌ها در بعضی شهرهای کشور، توضیح داد: نمی‌توان مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌ها را انکار کرد، ولی در بسیاری از کلانشهرها از جمله تهران و اصفهان، آلودگی هوا هیچ ربطی به مازوت‌سوزی ندارد؛ به عنوان مثال، در حالی در اغلب روزهای گذشته شاخص آلودگی هوا در اصفهان در وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داشت که در سال جاری مازوت‌سوزی در این شهر به طور کامل متوقف شده است.
وی افزود: در اصفهان دو نیروگاه قابلیت مازوت‌سوزی دارند، یکی نیروگاه اسلام‌آباد که در داخل شهر قرار گرفته و سال‌هاست مخازن مازوت آن پلمب شده‌اند و دوم، نیروگاه شهید منتظری که در شاهین‌شهر واقع شده است و در سال‌های گذشته، مصرف مازوت در آن روی آلودگی هوا شاهین‌شهر و اصفهان تاثیر منفی می‌گذاشت، اما در سال ۱۴۰۲، مخزن مازوت آن پلمب شده است و مازوت‌سوزی در آن انجام نمی‌شود.
به گفته این مقام مسئول در سازمان محیط‌زیست، در تهران نیز تنها نیروگاهی که قابلیت مصرف مازوت را دارد، نیروگاه بعثت است که مخازن مازوت آن از سال ۹۱ پلمب شده و عملا سال‌هاست که مازوت‌سوزی در پایتخت متوقف شده است، این در حالی است که همچنان آلودگی هوا در تهران ادامه دارد و در برخی سال‌ها حدود دو ماه متوالی به علت وارونگی دمایی و پایداری هوا، شاهد انباشت آلاینده‌ها در آسمان پایتخت بوده‌ایم.
مازوت‌سوزی تنها یکی از عوامل تشدید آلودگی هوا در برخی شهرها است
گل‌علیزاده با تاکید بر این که هیچ‌گونه مازوت‌سوزی در تهران و اصفهان به عنوان دو کلانشهر دارای هوای آلوده انجام نمی‌شود، گفت: مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها عامل ایجاد آلودگی هوای کلانشهرها نیست، اما در برخی شهرها عامل تشدیدکننده است، یعنی بر بار آلودگی هوا اضافه می‌کند و غلظت آلاینده‌ها در آسمان را افزایش می‌دهد. با این حال، در بسیاری از شهرهای کشور از جمله تهران و اصفهان که در سال جاری به هیچ وجه مازوت‌سوزی انجام نشده است، در روزهای اخیر مانند فصول سرد در سال‌های گذشته شاهد تشدید آلودگی هوا بوده‌ایم.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: مازوت‌سوزی تنها یکی از عوامل تشدید آلودگی هوا است که آن هم در برخی شهرهای کشور و نه همه شهرهای دارای هوای آلوده اتفاق می‌افتد، این در حالی است منابع متعدد دیگر شامل دو دسته منابع ساکن اعم از واحدهای مسکونی، تجاری، صنایع، کارخانجات و ... و منابع متحرک شامل خودروها، موتورسیکلت‌ها، اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و ... در آلودگی هوای شهرهای کشورمان نقش دارند و مجموع این عوامل در کنار یکدیگر باعث آلوده شدن هوا بخصوص در روزهای سرد سال در کلانشهرها می‌شوند.
از نظر گل‌علیزاده، انباشت تکالیف قانونی انجام‌نشده توسط دستگاه‌های مختلف، مهمترین دلیل تشدید آلودگی هوای کلانشهرهای کشورمان محسوب می‌شود؛ به نحوی که به گفته این مقام مسئول، در دهه‌های اخیر، قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب سال ۸۶، قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی مصوب سال ۸۹، قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ و بسیاری از قوانین دیگر در زمینه کاهش آلودگی هوا به تصویب مجلس رسیده است یا آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های مشابهی توسط هیات دولت ابلاغ شده، اما بخش زیادی از تکالیف تعیین‌شده در این قوانین و مقررات اجرایی نشده است.
تلاش اندک دولت‌ها برای سیاست‌گذاری در جهت مصرف بهینه انرژی
رئیس مرکز ملی هوای سازمان محیط‌زیست با تاکید بر نقش مهم بی‌برنامگی در مدیریت مصرف سوخت و انرژی در دهه‌های گذشته در تشدید آلودگی هوای کلانشهرهای کشور گفت: متاسفانه رویکرد دولت‌ها در چند دهه گذشته، تامین تقاضاهای موجود در زمینه مصرف سوخت بوده و کمترین تلاش برای سیاست‌گذاری به‌منظور مصرف بهینه انرژی انجام شده است. این در حالی است که هم در قانون اصلاح الگوی مصرف و هم در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط‌زیست در سال ۹۴، بر لزوم برنامه‌ریزی برای کاهش مصرف سوخت و انرژی تاکید شده و در بسیاری از قوانین و مقررات دیگر نیز این مساله به عنوان یکی از اولویت‌های سیاست‌گذاری کشور مطرح شده است.
وی با بیان این که حتی اگر کلانشهرهای کشور با آلودگی هوا مواجه نبودند، بازهم باید برای مدیریت مصرف انرژی برنامه‌ریزی می‌کردیم، عنوان کرد: میانگین مصرف بنزین در ۶ ماهه نخست سال جاری ۱۱۶ میلیون لیتر در روز بوده است، این در حالی است که در سال‌های گذشته در شرایط عادی روزانه ۸۵ تا ۹۰ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شد، ولی افزایش تعداد خودروهای جدید در سال‌های اخیر و تشدید ناکارآمدی سیستم حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری و برون‌شهری کشور، باعث رشد میزان استفاده مردم از خودروهای شخصی شده و همین مساله به افزایش مصرف بنزین در کشور دامن زده است.
توسعه حمل‌ونقل عمومی در ۱۰ سال گذشته تقریبا متوقف شده است
براساس اظهارات گل‌علیزاده، یکی از مهمترین علل آلودگی هوای کلانشهرهای کشور، تردد بیش از حد خودروهای شخصی به دلیل ناکافی بودن وسایل حمل‌ونقل عمومی است؛ این اشکال نیز صرفا متوجه شهر تهران نیست، بلکه در تمام کلانشهرهای کشور در ۱۰ سال گذشته توسعه حمل‌ونقل عمومی تقریبا متوقف شده است. رئیس مرکز ملی هوای سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است که این مساله به افزایش سن وسایل نقلیه عمومی دامن زده و باعث فرسوده شدن بسیاری از اتوبوس‌ها و تاکسی‌های در حال تردد در شهرهای بزرگ کشور شده است.
به گفته این مقام مسئول در سازمان محیط‌زیست، در طول یک شبانه‌روز، اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها پیمایش بیشتری نسبت به خودروهای شخصی دارند و به همین دلیل، هم میزان انتشار آلایندگی و مصرف سوخت آنها بیشتر است و هم زودتر به مرز فرسودگی می‌رسند. بنابراین در شرایط موجود که بخش عمده اتوبوس‌ها و تاکسی‌های در حال تردد در تهران و دیگر کلانشهرهای کشور فرسوده هستند، شکی نیست که این وسایل نقلیه عمومی، نقش مهمی در تشدید آلودگی هوای شهرهای بزرگ دارند و از این رو، باید اقدامات جدی‌تر و عاجل‌تری برای نوسازی و بهسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی کلانشهرها انجام شود.
لزوم توسعه و ترویج استفاده از حمل‌ونقل عمومی پاک
گل‌علیزاده با تاکید بر این که نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهرهای بزرگ باید با رویکرد توسعه و ترویج استفاده از حمل‌ونقل عمومی پاک انجام شود، اظهار داشت: هرچقدر میزان استفاده از وسایل نقلیه پاک نظیر اتوبوس‌های برقی، تاکسی‌های برقی، ون‌های برقی و ... افزایش یابد، طبیعتا از میزان آلودگی هوای کلانشهرها نیز کاسته خواهد شد. همچنین باید با توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌روز و استاندارد، این اشتیاق را در شهروندان ایجاد کنیم که با میل خود، استفاده از خودروی شخصی را کنار بگذارند و حمل‌ونقل عمومی را در اولویت ترددهای روزانه خود قرار دهند.
وی در پایان تصریح کرد: گسترش خطوط و ناوگان مترو در شهرهای بزرگ کشور نیز می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلودگی هوای کلانشهرها داشته باشد، چراکه ظرفیت توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی روی زمین محدود است؛ به عنوان مثال، تهران براساس استانداردهای جهانی به ۸ تا ۹ هزار اتوبوس نیاز دارد، ولی حتی اگر همین حالا ۸ هزار اتوبوس یورو ۶ نیز وارد خطوط اتوبوسرانی پایتخت شوند، سطح معابر این کلانشهر، پاسخگوی این تعداد اتوبوس نخواهد بود؛ بنابراین در همه شهرهای بزرگ کشور، همزمان با برنامه‌ریزی برای توسعه وسایل نقلیه عمومی روزمینی باید به فکر گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی زیرزمینی نیز باشیم.
