"۳۰۰ هزار خانوار نیازمند" پشت نوبت دریافت مستمری هستند/"رژهِ آسیب‌های اجتماعی" را در جلوی چشم‌هایمان می‌بینیم/ لزوم نظارت دقیق بر فعالیت خیریه‌ها برای به حداقل رساندن خطا

«وحید قبادی دانا» رییس سازمان بهزیستی کشور درباره فعالیت خیریه‌ها و نظارت برآن‌‌ها گفت: طبق بند ۱۳ ماده ۲۶ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت سازمان بهزیستی برای انجام وظایف خود می‌تواند از کمک موسسات غیردولتی و خیریه‌ها نیز استفاده کند و خیرینی که در این زمینه تمایل به همکاری دارند در قالب موسسات غیردولتی و خیریه‌ها ساماندهی می‌شوند.

تعدد مراکز صدور مجوز باعث سردرگمی خیرین شده است

 وی ادامه داد: همچنین طبق ماده ۵۷ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور این وظیفه مهم سازمان بهزیستی در ارتباط با فعالیت خود می‌تواند داشته باشد از طرف دیگر سایر دستگاه‌ها و مجموعه‌ها نیز می‌توانند از کمک خیرین استفاده کنند و بعضا می‌بینیم که وزارت ورزش و جوانان، وزارت کشور و نیروی انتظامی و بسیاری از مجموعه‌ها به خیریه‌ها برای فعالیت‌هایشان مجوز می‌دهند. تعدد مراکز صدور مجوز باعث شده یک سردرگمی برای خیرین و کسانی که می‌خواهند در این زمینه فعالیت کنند، ایجاد شود و از طرفی زمینه را فراهم می‌کند، برای اینکه عده‌ای از هرگونه کسب مجوز برای فعالیت‌شان سرباز می زنند و موسساتی را بدون اخذ مجوز تاسیس کرده که طبیعتا هیچ نظارتی بر آنها نمی‌شود. البته دولتی کردن فعالیت‌های مردمی و اجتماعی نیز به طور مطلق شاید کار صحیحی نباشد و باعث آسیب به فعالیت‌های مردمی و اجتماعی شود، بنابراین باید اجازه دهیم خیریه‌ها و مردم خودشان کار کنند و فعالیت داشته باشند، اما این کار با ساماندهی و نظارت و سیاست‌گذاری‌هایی که برای آنها صورت ‌گیرد تا از آسیب‌هایی که ممکن است، در این زمینه وارد شود جلوگیری کنیم.

رییس سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: طبیعتاً عمده فعالیت‌هایی که خیرین انجام می‌دهند با نیت صحیح است و باعث کمک به جامعه می‌شود و بسیاری از افرادی که به لحاظ اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دچار مشکل هستند موسسات خیریه می توانند به آنها کمک کنند اما در صدی خطا نیز ممکن است در این میان وجود داشته باشد که اگر نظارت صحیح بر این مراکز نباشد ممکن است این درصد خطا افزایش پیدا کند و می تواند باعث آسیب به ویژه فعالیت خیریه در کشور شود بنابراین فکر می‌کنم باید در هر حوزه‌ای که فعالیت موسسات خیریه صورت می‌گیرد مسئولیت نظارت تخصصی بر عهده آن سازمان همکار باشد تا به طور دقیق بتواند رصد کرده و زمینه بروز خطا را به حداقل برساند.

قبادی‌دانا تصریح کرد: یکی از اقداماتی که در حال انجام است و انشاالله به زودی تکمیل می‌شود راه‌اندازی سامانه‌ای است که خیران می‌توانند از طریق آن برای کسب و اخذ دریافت مجوز اقدام کنند، این سامانه به صورت الکترونیکی به موسسات همکار سازمان بهزیستی خدمات ارائه می‌کند و وضعیت دستی و کاغذی صدور مجوز کنار گذاشته می‌شود. در روزهای آینده این فرآیند تکمیل می‌شود البته پایلوت آن فعلا در استان‌های مختلف انجام شده است و بطور کامل برای بیش از ۲۵۰۰ مرکز خدمات بهزیستی در قالب مراکز مثبت زندگی انجام شده است و انشاالله تجمیع  آن برای موسسات همکار در ۱۳ بند ماده ۲۶ انشاالله به صورت واحد در روزهای آینده رونمایی شده و به صورت عملیاتی به طور کامل انجام می‌شود و فعالیت موسسات خیریه‌ای که با سازمان بهزیستی همکاری می‌کند، هم تسهیل و تسریع شده و هم نظارت لازم بر آنان صورت می‌گیرد تا درصد خطاب به حداقل برسد و زمینه فراهم شود تا از تمام توان و پتانسیل و انرژی مردم برای ساماندهی مشکلاتی که وجود دارد بیش از گذشته استفاده شود.

وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور گفت: در جامعه سازمان بهزیستی حدود ۲۴۰ هزار نفر از زنان سرپرست خانوار حضور دارند که بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر جمعیت را به همراه اعضای خانواده‌هایشان شامل می‌شوند. این زنان سرپرست خانوار نیازمندانی هستند که به نوعی با جامعه معلولیت در ارتباط هستند، یعنی یا همسرشان دارای معلولیت است و یا به رحمت خدا رفته و یا خودشان سرپرست یک معلول هستند.

وی با بیان اینکه عمده زنان سرپرست خانوار نیازمند تحت پوشش کمیته امداد هستند، ادامه داد: همچنین تعداد بسیار زیادی از زنان سرپرست خانوار به لطف الهی جز افراد نیازمند به لحاظ اقتصادی در جامعه نیستند و خودشان مولد بوده و کار می‌کنند و شغل و درآمد خودشان را دارند و معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری ساماندهی بخش اعظمی از این زنان را بر عهده دارد.

رییس سازمان بهزیستی کشور همچنین در ارتباط با مستمری مددجویان بهزیستی خاطرنشان کرد: میزان مستمری در سال ۹۲ بین ۵۳ تا ۱۰۰ هزار تومان بر اساس بعد خانوار محاسبه می‌شد از سال ۹۲ تا سال ۱۴۰۰ این مبلغ به ۳۵۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسیده است یعنی بین ۸ تا ۱۱ برابر میزان مستمری از سال ۹۲ تا سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است این در حالی است که معیار ما برای مبلغ مستمری طبق ماده ۷۹ قانون برنامه ششم توسعه است که بر اساس آن میزان مستمری باید برای مددجویان بهزیستی و کمیته امداد ۲۰ درصد حداقل دستمزد هر سال باشد اگر بررسی کنیم می‌بینیم که میزان حداقل دستمزد از سال ۹۲ تا سال ۱۴۰۰، ۵ برابر افزایش پیدا کرده است، اما مبلغ مستمری ۸ تا ۱۱ برابر بیشتر شده است یعنی حداقل دستمزد که با حضور کارفرمایان و نمایندگان کارگران  در وزارت کار و در شورای عالی کار بسته می شود طی این سالها با توجه به تورم ۵ برابر افزایش پیدا کرده، اما مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد ۸ تا ۱۱ برابر بیشتر شده است با ترمیم هایی که صورت گرفته است این مبلغ به ۱۵ برابر افزایش می رسد.

قبادی‌دانا تصریح کرد: اما آیا واقعا مبلغ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کفاف یک زندگی را می دهد باید بگویم که خیر و اگر حتی کفاف زندگی را هم بدهد توانمندسازی و کار و اشتغال با این مبلغ توجیه پیدا نمی‌کند و محقق نمی‌شود. در حوزه مسکن فعالیت‌هایی انجام شده است که آمار آن قابل توجه بوده و در دو سال و نیم اخیر ۴۷ هزار واحد مسکونی واگذار و تسهیلگری شده است. همچنین ۳۳ هزار واحد مسکونی در حال ساخت است و در واقع این عدد در قیاس با کل تعداد واحدهای مسکونی که از ابتدای تاسیس سازمان بهزیستی تا دو سال و نیم گذشته احداث شده، چشمگیر است و این چیزی نیست، جز نهضت مسکن‌سازی برای افراد دارای معلولیت با مشارکت همه افراد به ویژه خیران، بنیاد مستضعفان، بنیاد خیرین مسکن ساز، وزارت راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه و بنیاد مسکن همه این افراد پای کار آمده‌اند و توانسته‌اند، این جهش را انجام دهند.

قبادی‌دانا با اشاره به اقدامات این سازمان برای دانشجویان تحت پوشش گفت: پرداخت هزینه تحصیلی دانشجویان به این صورت است که در حال حاضر هر دانشجوی تحت پوشش سازمان بهزیستی، شهریه‌اش به صورت کامل پرداخت می‌شود، اگر دانشجویی دانشگاه دولتی باشند، کمک هزینه تشویقی دریافت می‌کنند و افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید که فرزند دانشجو دارند برای آنها نیز کمک شهریه در نظر گرفته شده و تمام بدهی که ما به دانشگاه‌های مختلف داشتیم را از ابتدای تاسیس سازمان بهزیستی تاکنون صفر کرده و پرداخته‌ایم.

وی همچنین درباره پرداخت حق مستمری به افراد دارای معلولیت وابسته به بستر گفت: ما در ارتباط با بحث حق پرستاری نیز سیاست ما به این صورت است که یک فرد دارای معلولیت یک زندگی مستقل همراه با منزلت اجتماعی در خانواده و در بستر جامعه داشته باشد، بنابراین تلاش ما بر توانمندسازی این افراد است. کسی که بیمار نخاعی باشد بدون صف، مشمول حق پرستاری قرار می‌گیرد و بدون در نظر گرفتن وضعیت مالی به او پرداخت می‌شود و امروز تعداد این افراد به ۲۷ هزار نفر رسیده است هر کسی که دچار معلولیت نخاعی شود بلافاصله حق پرستاری برای او در نظر گرفته می‌شود همچنین ۲۸ هزار نفر دیگر به این ۲۷ هزار نفر اضافه شده‌اند که افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید وابسته به بستر را شامل می‌شوند‌ در مجموع ۵۵ هزار نفر حق پرستاری خانواده محور به مبلغ یک میلیون تومان دریافت می کنند.

او افزود: برای اولین بار این عدد از عددی که برای معلولان مراکز است، بیشتر شده، یعنی کل تعداد معلولانی که در مراکز نگهداری می‌شوند ۵۱ هزار نفر است و  تعداد معلولانی که در خانه هستند و حق پرستاری دریافت می‌کنند ۵۵ هزار نفر است. اما تعداد معلولان شدید و خیلی شدید در کشور ۵۱۷ هزار نفر است. افرادی که در منزل حق پرستاری خانواده محور دریافت می‌کنند معلولان شدید و خیلی شدید وابسته به بستر هستند که ما توانستیم در طی دو و نیم سال گذشته آنها را وارد چرخه دریافت حق پرستاری کنیم و این خدمت به آنها ارائه شود.

۳۰۰ هزار خانوار پشت نوبت دریافت مستمری هستند

رییس سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان کرد: افرادی در اولویت قرار می‌گیرند که شرایط سخت تری دارند و نیازمندتر بوده و همچنین وابسته به بستر هستند، البته اگر ما شرایطش را داشته باشیم می‌توانیم افرادی را که پشت نوبت در این زمینه هستند را نیز وارد چرخه حمایت حق پرستاری کنیم. ما در بحث مستمری افراد پشت نوبتی داریم. در سال ۹۷ تعداد مستمری بگیران سازمان بهزیستی و کمیته امداد دو برابر شده است یعنی تعداد مستمری‌بگیران ما ۵۰۰ هزار نفر بود و الان به یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده است اما از آن تاریخ تاکنون حدود ۳۰۰ هزار نفر خانوار دیگر همچنان پشت نوبت هستند و باید بررسی شده و وارد چرخه حمایت شوند. حال سوال این است در شرایط کرونا و در شرایط تحریم های ظالمانه و تورم بی رویه، سیل و حوادث طبیعی  آیا این میزان مستمری با استانداردهای بین‌المللی کشورهای اسکاندیناوی که کشورهای رفاهی هستند، آیا برابری می‌کند مسلما جواب آن خیر است. با راه‌اندازی مراکز مثبت زندگی در حدود ۳ الی ۴ ماه گذشته به یک میلیون خانوار رسیدگی شده است در بیست سال گذشته ممکن بود به این خانواده‌ها هیچ نوع سرکشی صورت نگرفته باشد و این مراکز امکان مددکار محوری را فراهم کرده است و ۱۳ هزار نفر در این مراکز خدمت ارائه می‌دهند.

قبادی‌دانا در پاسخ به این سوال که آیا سطح زندگی این افراد نسبت به جامعه خودمان بالا رفته است، گفت:  مسائل تاثیرگذاری در این زمینه وجود دارد وقتی با تغییر قیمت ارز قیمت یک وسیله توانبخشی چندین برابر می شود حضور یک فرد دارای معلولیت در یک خانواده متوسط و کارمند می‌تواند باعث شود این خانواده به زیر خط فقر برود در این شرایط اقتصادی طبیعی است که مددجویان و جامعه هدف ما در شرایط سختی زندگی می‌کنند و از آنجایی که نجیب هستند، شرایط را تحمل می‌کنند. ما وظیفه داریم که به آنها کمک کنیم الحمدالله در دولت گذشته اهتمام خوب نسبت به این افراد وجود داشت و مجلس نیز همراهی لازم را با ما داشت ما افزایش بودجه بسیار خوبی در سازمان بهزیستی داشتیم.

وی با اشاره به قانون جامع افراد دارای معلولیت تصریح کرد: قانون جامع افراد دارای معلولیت در سال ۸۳ در مجلس به تصویب رسید تا سال ۹۷ هیچ بودجه‌ای برای اجرای این قانون در نظر گرفته نشد. از ۹۷ که این قانون به عنوان لایحه دولت در مجلس مجددا مطرح و مصوب شد، قرار بود ۲۰۰ میلیارد تومان برای آن اختصاص پیدا کند. در سال ۹۷ نیز تخصیص اعتبار برای اجرای  قانون حمایت از افراد دارای معلولیت صفر بوده است. اولین تخصیص بودجه در سال ۹۸ بود و در قانون مبلغ ۱۱۰۰ میلیارد تومان در بودجه ۹۸ برای اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در نظر گرفته شد که ۷۷۶ میلیارد تومان تخصیص داده شد. در سال ۹۹ نیز این مبلغ ۱۱۰۰ میلیون تومان به هزار و ۳۰۰ میلیون تومان رسید و مبلغ ۱۲۵۰ تومان تخصیص اعتبار صورت گرفت. در قانون اخیر ۱۸۰۰ میلیارد تومان برای این منظور در نظر گرفته شد و با رایزنی هایی که انجام دادیم ۳۰۰ میلیون تومان دیگر برای این قانون اعتبار در نظر گرفته شد و اعتبار به ۲ هزار میلیارد تومان رسید. ما یک دوازدهم این اعتبار را در حال حاضر اخذ کرده‌ایم که از محل هدفمندی یارانه‌ها پرداخت می‌شود.

رییس سازمان بهزیستی کشور همچنین درباره رصد آسیب‌های اجتماعی و معلولیت‌ها در کشور گفت: دبیرخانه رصد آسیب‌های اجتماعی و معلولیت‌ها در سازمان بهزیستی کشور راه‌اندازی شده است. تقریبا حدود دو سال و نیم است که همکاران من در این زمینه فعالیت می‌کنند و گروه‌های مختلفی برای این منظور تعیین شده، کمیته علمی پژوهشی از اساتید دانشگاه در نظر گرفته شده و یک سری پیمایش‌ها برای این منظور انجام شده است از جمله پیمایش آسیب‌های اجتماعی با جمعیت هدف ۱۳۲ هزار نفری در یک مرحله و جمعیت هدف ۶۵ هزار نفری که در یک مرحله دیگر انجام شده است.

با آسیب‌های نوپدید در جامعه مواجه هستیم

قبادی‌دانا خاطرنشان کرد: در رصد آسیب‌های اجتماعی از آمارهای پزشکی قانونی، نیروی انتظامی، دادگاه و غیره استفاده شده و این آمارها مدنظر قرار گرفته است. همچنین بررسی‌های فراتحلیلی در حوزه آسیب‌های اجتماعی انجام شده و هم در بحث آسیب‌های اجتماعی و هم در معلولیت‌ها ما نیازمند این رصدها هستیم و فاز این ماموریت این است که فاز رصد را از سطح ملی و استانی و شهرستانی به سطح محله‌ها برده و می‌توانیم درصدمان را دقیق‌تر انجام دهیم. همچنین عوامل خطر و عوامل محافظت‌کننده از آسیب را شناسایی کرده و بر اساس آن سیاست‌گذاری‌های توسعه خدمات انجام شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر ما با آسیب‌های نوپدید در جامعه مواجه هستیم. همچنین آسیب‌هایی مانند حاشیه‌نشینی، اعتیاد، بیکاری، طلاق، از هم گسیختگی خانواده و موضوعات اینچنینی نیز وجود دارد. آسیب‌های نوپدید نیز آسیب‌های ناشی از استفاده از فضای مجازی است که گریبانگیر بخشی از جامعه شده است.  برخی از این آسیب‌ها شیوع و بروز آن کمتر است، اما سیر پیشرونده و شتاب بیشتری دارد مانند سوء مصرف الکل یا مصرف الکل که نگران کننده شده است البته باید آمار دقیق و تحلیل درستی از آسیب‌ها داشته باشیم تا بتوانیم بگوییم که کدام آسیب در حال افزایش است و صرفاً ارائه یک سری آمار خام ممکن است ما را گمراه کند بنابراین درصد و میزان رشد آمارها باید تحلیل دقیقی وجود داشته باشد تا ابزار مناسبی برای سیاست‌گذاران در حوزه آسیب‌های اجتماعی باشند و بتوانیم مداخلات خوبی بر اساس نوع آسیب و فراوانی آن داشته باشیم.

وی ادامه داد: بسته به هر منطقه جغرافیایی و جمعیت هدف در استان‌ها و محلات مختلف، آسیب‌ها می‌تواند متفاوت باشد در واقع ما یک نوع رژه آسیب را در جلوی چشم هایمان می بینیم که می‌تواند سیال بوده و از یک آسیب به آسیب دیگری سوق پیدا کند. وقتی می‌توانیم آمار دقیقی از آسیب ها داشته باشیم که از بررسی‌های ملی و استانی به بُعد محلی و منطقه‌ای برسیم و فاکتورهای خطر و محافظت کننده را در همان محل شناسایی و تعیین کنیم و مداخلات آن نیز در همان بعد محلی و منطقه‌ای صورت گیرد مهمتر نیز این است که بتوانیم فعالیت‌های پیشگیرانه در سطح ثانویه و ثالثیه در سطح محلات افزایش دهیم.

رییس سازمان بهزیستی کشور همچنین درباره لایحه نیروهای اورژانس اجتماعی گفت: این لایحه تدوین و تقدیم دولت قبل شد و در کمیسیون اجتماعی دولت طرح شده بود و دستگاه‌های مختلف درباره آن اظهار نظر کردند این طرح در مرکز پژوهش‌های مجلس مورد بررسی قرار گرفت و در مجلس نیز مطرح شده است با نایب رئیس مجلس نیز در این خصوص جلسه داشتیم در صورت تصویب آن بسیاری از مشکلات نیروهای اورژانس اجتماعی برطرف می شود. لایحه مربوط به ساختار تشکیلات و وظایف اورژانس فوریت های اجتماعی کشور است. اورژانس اجتماعی یک فعالیت حاکمیتی دارد که جنس به کارگیری نیروهای آن باید متفاوت باشد.