رازهای تاریخی شیراز زیرخاک حفاری ها آشکار شد/ رسیدن به لایه‌های دوره‌های صفوی، زندیه و قاجار با ادامه کاوش‌ها

به گزارش ایلنا، این کشف، عملیات مترو در محدوده خیابان ۹ دی و پارکینگ مجاور حرم را موقتاً متوقف کرده و پژوهشگاه میراث فرهنگی برای بررسی وارد موضوع شده است.

دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز در گفت و گو با ایلنا گفت: بافت تاریخی خیابان ۹ دی و اطراف حرم شاهچراغ (ع)، که از دوره‌های صفوی، زندیه، قاجار و پهلوی آثاری را در خود جای داده، در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ به دلیل احداث خیابان و توسعه شهری به شدت تخریب شد.

محمد مهدی کلانتری افزود: این تخریب‌ها فراتر از حد مورد نیاز برای خیابان‌سازی بود و بخش‌های وسیع‌تری از بافت تاریخی، از جمله محدوده پارکینگ و ایستگاه مترو، را در بر گرفت. تصاویر هوایی نشان می‌دهند که تخریب‌ها حتی از مسیر خیابان ۹ دی نیز فراتر رفته و به احداث پارکینگ منجر شده است.

کلانتری تأکید کرد: به دلیل قدمت تاریخی شیراز و وجود لایه‌های مختلف معماری، هرگونه گودبرداری در این بافت به احتمال زیاد به آثار تاریخی برخورد می‌کند. این آثار شامل زیرزمین‌های خانه‌های تاریخی، قنات‌ها، قبرستان‌های تاریخی و مقبره‌ها هستند. با توجه به زلزله‌های تاریخی شیراز، احتمال کشف آثار پیش از دوره صفوی و حتی پیش از اسلام نیز وجود دارد.

در محدوده خیابان ۹ دی، به دلیل نبود زیرسازی مناسب در زمان احداث خیابان، سطح خیابان با بتن‌ریزی پوشانده شد تا از فرونشست جلوگیری شود. این بتن‌ریزی در پارکینگ نیز انجام شده بود، اما با کندن بتن، محوطه تاریخی نمایان شد.

عملیات عمرانی تهدیدی برای لایه‌های تاریخی است

به گفته دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز، عملیات عمرانی گسترده و گودبرداری در بافت تاریخی شیراز به لایه‌های زیرین تاریخی آسیب می‌رساند. محوطه کشف‌شده تنها لایه رویی است که به دوره پهلوی اول یا دوم مربوط می‌شود، اما با ادامه حفاری، احتمال رسیدن به لایه‌های قدیمی‌تر، از جمله دوره‌های صفوی، زندیه و قاجار، وجود دارد. این محدوده در گذشته قبرستان تاریخی بوده و احتمال کشف مقبره‌ها و آثار دیگر نیز مطرح است.

کلانتری افزود: تا پیش از ورود پژوهشگاه میراث فرهنگی، بسیاری از محوطه‌های تاریخی در پروژه‌های عمرانی تخریب می‌شدند. نمونه‌هایی از این تخریب‌ها در شهرهایی مانند اصفهان و میدان عتیق دیده شده است. خوشبختانه، نظارت پژوهشگاه در شیراز آغاز شده، اما نگرانی‌هایی درباره ادامه کار دستگاه‌های حفاری (TBM) وجود دارد. در برخی پروژه‌ها، مانند حافظیه شیراز و دروازه دولت اصفهان، دستگاه‌های حفاری به‌رغم اعلام توقف، به کار خود ادامه داده‌اند. توقف این دستگاه‌ها هزینه‌بر است و ممکن است به دلیل تنظیمات پیچیده، به طور کامل متوقف نشوند.

لزوم پافشاری میراث فرهنگی بر حفاظت

دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز تأکید کرد: پژوهشگاه میراث فرهنگی باید با جدیت بر حفاظت از این محوطه نظارت کند و از صدور مجوز برای ادامه تخریب جلوگیری کند. احتمال وجود محوطه‌های تاریخی دیگر در مسیر خیابان ۹ دی و بافت تاریخی شیراز بسیار بالا است.

کل این مسیر در گذشته بخشی از بافت تاریخی با بناهای زندیه، قاجاری و صفوی بوده که تخریب سطحی آن در سال‌های اخیر انجام شده، اما زیرزمین‌ها همچنان دست‌نخورده باقی مانده‌اند. هرگونه کندن بتن در این محدوده به کشف آثار تاریخی منجر خواهد شد.