رده‌های شغلی و میزان دستمزد هریک از افراد تیمِ حفاری‌های غیرمجاز

به گزارش خبرنگار ایلنا، برخی برآوردهای غیررسمی از فعالیت حدود ۲۵ هزار حفار غیرمجاز در ایران خبر می‌دهند و این درحالی است که فعالان پدیده حفاری غیرمجاز در ایران معتقدند بیش از ۲ میلیون حفار غیرمجاز در ایران فعالیت دارند.

«وحید. آ» یکی از حفاران غیرمجاز است که حاضر به گفتگو با ایلنا درخصوص مشاغل ایجاد شده در بازار سیاه اشیای تاریخی در ایران شد. او با طبقه‌بندی مشاغل سیاه متعدد موجود در پدیده حفاری‌های غیرمجاز و بازار زیرزمینی اشیای تاریخی اعلام کرد: افرادی که در حوزه محیط‌شناسی حفاری‌های غیرمجاز فعالیت می‌کنند تنها بین ۵۰ میلیون تا ۱۵۰ میلیون تومان برای محیط‌شناسی یک محوطه باستانی دستمزد می‌گیرند.

محیط‌شناس‌ها

به اعلام او، محیط‌شناسی نخستین شغل سیاه موجود در حفاری‌های غیرمجاز است که در کشور و در بازار زیرزمینی اشیای تاریخی رواج دارد. محیط شناس‌ها از ۵۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان هزینه کارشناسی محیطی می‌گیرند.

براساس اظهارات این حفار غیرمجاز سابق، محیط‌شناسی شامل علائم و شواهدی است که نشان می‌دهد یک محوطه باستانی از چند هزار سال قبل پیشینه استقراری دارد. محیط‌شناس‌ها با پلمپ‌های ساروجی به کار رفته در مقبره‌های باستانی و غارها براساس رنگ ساروج استفاده شده که رنگ‌های کرمی، سفید و طوسی هستند آشنایی دارند و مواد حل کننده پلمپ‌های ساروجی را نیز می‌شناسند. آن‌ها از سرکه، شیر و گازوئیل برای برداشتن پلمپ‌های ساروجی مقبره‌ها استفاده می‌کنند تا دسترسی به اشیای تاریخی تسهیل شود.

طلسم شکنان

یکی از فعالیت‌های سیاه دیگر در حوزه حفاری‌های غیرمجاز فعالیت مربوط به ابطال طلسم مقبره‌ها و دفینه‌ها است که عده‌ای نیز با باز کردن دکان طلسم‌شکنی هزینه‌هایی از جستجوگران گنج می‌گیرند و با نوشتن ادعیه و ادعای ارتباط با اجنه و… یابندگان گنج را به ادامه مسیر خود ترغیب می‌کنند.

«وحید. آ» به ایلنا می‌گوید: دعانویس‌هایی هستند که مدعی داشتن موکل و ارتباط با اجنه هستند. آن‌ها هم برای نوشتن ادعیه مرتبط با برچیدن طلسم‌ها مبالغ نجومی می‌گیرند. مثلا به حفارها می‌گویند فلان بار (اشیای عتیقه) در شیراز است و موکلانش را برای آوردن این اشیاء به شیراز می‌فرستد اما در ازای آن مثلا بخور هفت جوش هندی و فلان و بهمان می‌خواهد. وقتی یک حفار به این نقطه می‌رسد مثلا به دعانویس می‌گوید امکان دستیابی به آن‌ها را ندارد و دعانویس می‌گوید خودش توان گرفتن آن‌ها را دارد ولی قیمت آن ۳۰۰ میلیون تومان است. این فعالیت حاشیه‌ای در حفاری غیرمجاز البته بیشتر حاشیه‌ای است تا آن که بخواهد حفاران را به اشیای تاریخی برساند.

شارژخورها

شار‍خورها در اصطلاح حفاران غیرمجاز به افرادی گفته می‌شود که سفارش کار برای بخش‌های مختلف فعالیت‌های سیاه در حفاری‌های غیرمجاز دارند. «وحید. آ» از حفاران غیرمجاز سابق به ایلنا می‌گوید: «افرادی هستند که ما در حفاری‌ها به آن‌ها شار‍خور می‌گوییم. آن‌ها خودشان در مناطق مختلف حفار هستند و سفارش کار برای بخش‌های دیگر دارند. مثلا برای محیط‌شناسی یک محوطه هم می‌روند تا برای دیگر حفاران غیرمجاز محیط‌شناسی کنند. یا سفارش ارسال دستگاه می‌گیرند ولی دستگاه‌های نقطه زنی فیک برای افرادی که چیزی درباره کارکرد دستگاه‌ها نمی‌دانند می‌برند و بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان هم برای آن دستمزد دریافت می‌کنند. یا پای حفاری‌ها می‌روند و آنجا می‌مانند تا به عنوان ناظر کار حفاری به اتمام برسد.»

اپراتورها

«وحید» حفار غیرمجازی که در گفت‌وگو با ایلنا به تشریح فعالیت‌های اقتصادی متعدد پیرامون حفاری‌های غیرمجاز پرداخته است از اپراتورهای دستگاه‌های فلزیاب به عنوان دیگر فعالان پدیده حفاری غیرمجاز در ایران سخن می‌گوید که کارشان فقط نقطه زنی دفینه‌ها با استفاده از دستگاه‌های فلزیاب است. دستگاه‌هایی هستند که البته در معدنکاوی و زمین‌شناسی کاربرد دارد و قیمت برخی از آن‌ها به ۴۰ تا ۵۰ هزار دلار می‌رسد. دستگاه‌هایی که عمدتا برای کار دفینه‌یابی استفاده می‌شود از خارج از ایران و به صورت قطعه قطعه وارد می‌شوند و همینجا مونتاژ می‌شوند. دستگاه‌هایی که حتی تا عمق ۱۰ متری زمین را هم نشان می‌دهند. اپراتورهای دستگاه‌های فلزیاب هم براساس ارزش دستگاه بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان از حفاران غیرمجاز پول می‌گیرند.

این حفار غیرمجاز سابق با اعلام این که حفاران غیرمجاز در ایران برخلاف حفاری‌های رایج در خارج از کشور عمدتا به دنبال اشیای فلزی هستند که بعضا نقوش آن‌ها ۱۰ برابر بیشتر از طلای قدیمی ارزشگذاری می‌شود. دلیل آن هم این است که بازار ایران از اشیای سفالی یا کتیبه و سنگ نگاره اشباع شده است و اشیای فلزی ارزش مالی بسیار بالاتری دارند.

سند و نسخه فروش‌ها

سندفروشی و نسخه فروشی هم یکی دیگر از مشاغل سیاه مرتبط با حفاری‌های غیرمجاز است که اتفاقا بازار آن هم به گفته «وحید. آ» بسیار داغ است و حجم کلاهبرداری در این حوزه هم بیشتر است. این حفار غیرمجاز سابق در تشریح فعالیت نقشه فروش‌ها در حفاری‌های غیرمجاز به ایلنا می‌گوید: سندفروش‌ها یا همان نقشه دارها از افراد ناوارد هزینه‌های هنگفت می‌گیرند. چون کسی سند نمی‌فروشد و یک سری اسناد جعلی را جای سند دفینه یا سند بار به مردم ناآگاه می‌فروشند و پول‌های گزاف هم می‌گیرند.

به گفته «وحید. آ» برخلاف سند فروش‌ها نسخه فروش‌ها البته بازار بهتری دارند. افرادی در حوزه حفاری غیرمجاز در کشور فعال هستند که با علم شیمی آشنایی دارند و کمی از تاریخ و باستان‌شناسی اطلاع دارند. نسخه‌ها هم قیمت‌های متفاوت دارند و بسته به این که آیا نسخه یک دفینه روی پوست آهو باشد یا کاغذ و… قیمتگذاری می‌شود که معمولا سندهای روی پوست آهو قیمت بیشتری دارد و بعضا ۵۰۰ میلیون تومان هم قیمت خورده اند.

این حفار غیرمجاز سابق ادامه می‌دهد: نسخه‌های مشهور به وزیری معتبرترین سندهایی است که وجود دارند و البته تا حدودی درست هم هستند. در نسخه‌های وزیری گاه تا ۲۰ آدرس دفینه هم یافت می‌شود که بخشی از آن‌ها ممکن است در دوره‌های مختلف خالی شده باشند. ولی آدرس‌هایی که داده‌اند عمدتا دقیق هستند.

حفارها

اما حفارهای غیرمجاز و همان‌ها که با بیل و کلنگ و تجهیزات حفاری به مقبره‌ها و محوطه‌های باستانی می‌روند تا گودال‌های دفینه‌یابی را حفر و به اشیای تاریخی برسند چند دسته هستند؟ «وحید. آ» به ایلنا می‌گوید: «حفارهای غیرمجاز در مراحل آخر چرخه بازار زیرزمینی اشیای تاریخی هستند. آن‌ها یا کارگر روزمزد هستند یا آن که سهمی از اشیای یافت شده را مثلا به اندازه ۱۰ درصد بار برای خودشان برمی دارند. یا آن که بصورت توافقی دستمزد حفاری را از کارفرما می‌گیرند. حفارها اما شاید در صد مورد حفاری به چهار حفاری برسند که منتج به نتیجه می‌شود.»

جاعلان

جعل فروشی از دیگر فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با حوزه حفاری‌های غیرمجاز در کشور است که به گفته «وحید. آ» کارشناسان هنری و مجسمه سازهایی هستند که اشیای تاریخی را جعل می‌کنند و با استفاده از اسید و موادی همچون کود شیمیایی یا گذاشتن اثر در دهانه فاضلاب برای زنگار گرفتن شیء، اشیای ساخته شده و جعلی را با شیوه پتینه شبیه به یک شیء تاریخی و باستانی می‌کنند و بعد آنرا در نقطه‌ای چال می‌کنند و آدرس اثر را می‌دهند و پول را می‌گیرند و فرار می‌کنند. در این حوزه بی‌نهایت کلاهبرداری می‌شود. جالب این که بسیاری از اشیای تاریخی موجود در بازار زیرزمینی اشیای تاریخی اشیاء جعلی هستند. مثلا در در منطقه کردستان عراق و اورامانات فردی بود که فارغ التحصیل مجسمه‌سازی از بهترین دانشگاه‌های اروپایی بود و آثار جعلی می‌ساخت و به بازار عرضه می‌کرد.

بروکرها

بروکرها واسطه خرید و فروش اشیای تاریخی در بازار زیرزمینی هستند که به گفته «وحید. آ» ارتباط بین خریدار و فروشنده را برقرار می‌کنند. کار بروکرها این است که برای اجناسی که خریدار ندارند واسطه خرید می‌شوند تا خریدار اصلی لو نرود. بروکرها شیء تاریخی را برای خریدار اصلی می‌خرند و برخی خریداران هم چندین بروکر دارند تا ماهیت‌شان لو نرود.

خریدارها

این حفار غیرمجاز سابق به ایلنا می‌گوید: حدود ۲۰۰ خریدار اشیای تاریخی در بازار زیرزمینی اشیای تاریخی در ایران فعالیت دارند. اما تنها حدود ۲۰ خریدار بزرگ در بازار اشیای تاریخی خریدهای بزرگ دارند. مابقی خریدارهای جزئی هستند. مثلا خود من خریداری داشتم که فقط می‌دانستم سفیر یکی از کشورهای خارجی است، ولی هیچ وقت خودش جلو نیامد و متوجه هویت اصلی او نشدم. خریداران آخرین حلقه حفاری‌های غیرمجاز در ایران هستند که البته سود اصلی را می‌برند و قادر به خارج کردن اشیای تاریخی از کشور هستند.