هادی خانیکی: صداهای خاموش بیشتر شده است

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست مسائل اجتماعی ایران به مناسبت روز علوم اجتماعی با همکاری اتحادیه انجمن‌های علمی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور اساتید ارتباطات علی ربیعی رئیس انجمن علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، هادی خانیکی رئیس ادواری انجمن ارتباطات، عبدالله بیچرانلو مدیر گروه ارتباطات و مسعود کوثری عضو هیات علمی گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی برگزار شد.

فهم نادرست از مسایل منجر به سیاستگزاری غلط می شود

علی ربیعی وزیر سابق کار و رییس انجمن علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در این نشست با اعلام این موضوع که مسایل اجتماعی بسیاری در کشور تلنبار شده و روی دست جامعه مانده است گفت: در چند سال اخیر این پرسش و دغدغه افزایش یافته است که چرا مسایل اجتماعی و فرهنگی ایران حل نشده باقی می مانند؟

او افزود: این پرسش مطرح است که چرا سیاستگذاری ها به جای حل مسایل اجتماعی ایران خود مساله ساز شده اند؟ مثلا در سیاستگذاری های مرتبط با حوزه جمعیت که البته افزایش آن حرف بسیار درستی است، نه تنها حل مساله نکرده که آسیب های اجتماعی زیادی را هم ایجاد کرده است. در داروخانه ها برخی وسایل پیشیگری را جمع آوری کردند و غربالگری ژنتیکی حذف شد. این سیاستگذاری ها با هدف افزایش جمعیت خود منجر به ایجاد آسیب های دیگر می شود.

علی ربیعی افزود: در حوزه حجاب نیز برخی سیاستگذاری ها بحران درست کرد و نه تنها حل مساله نکرد که بحران های اعتمادسوز و تعارض های عظیم بین جامعه و حکومت ایجاد کرد. نمونه آن اتفاقات سال 1401 بود که بر اثر اعمال همین سیاست ها هزینه های بین المللی و اعتباری زیادی برای کشور ایجاد کرد.

این جامعه شناس و کارشناس مسایل اجتماعی با طرح این پرسش که چقدر باید سیاستگزاری های بحران ساز را باید تجربه کرد و این اقدامات چه عوارض اجتماعی و سیاسی و فرهنگی برای کشور دارد؟ گفت: تردیدی در حسن نیت رهبران ایران وجود ندارد. ولی طرح این پرسش ضروری است چرا آمال ها و آرزوهای جامعه ایران به نتیجه نمی رسد و عدالت در جامعه ایجاد نمی شود؟

او افزود: این اتفاق به دلیل ندیدن مسایل در کشور رخ می دهد. عده ای قایل به وجود مسایل در جامعه ایران نیستند و وقتی یک مساله را مطرح می کنیم برخی نیز با کج بینی نسبت به مسایل، مشکلات جامعه ایران را طوری درک می کنند که اشتراک ادراکی در آن وجود ندارد.

ربیعی گفت: وقتی یک مساله دارای فهم نادرست می شود، علت های نادرست برای آن ها تراشیده می شود و سیاست های غلط برایش اجرا می شود و سیاست های حل مساله خود تبدیل به مساله می شوند.

رییس انجمن علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران افزود: ارتباطات اجتماعی در ایران دچار اختلال شده و به همین دلیل فهم مشترک در سیاستگزاران اتفاق نمی افتد و به ایجاد همدلی عمومی کمک نمی شود.

او افزود: مسایل سیاسی قدرت طلبانه نیز نوعی ارتباطات در جامعه ایران ایجاد کرده اند که فهم مشترک آن مبتنی بر منفعت جریان قدرت طلبانه است و همین موضوع نشانه وجود اختلال در نظام ارتباطی جامعه ایران است.

ربیعی قطع شدن نهاد علم با سیاستگذاری را عامل دیگری برای فقدان ارتباطات مناسب با جامعه اعلام کرد و گفت: راه حل ترمیم نظام ارتباطی ایجاد فهم مشترک در حل مسایل است که استراتژی امروز مسعود پزشکیان، رییس جمهوری نیز در ایجاد گفتمان وفاق با هدف ایجاد فهم مشترک بیان می شود.

جامعه ایران قربانی کج تابی مفهومی در ارتباطات اجتماعی شده است

هادی خانیکی، متخصص ارتباطات و رئیس ادواری انجمن ارتباطات ایران نیز در این نشست، با تاکید بر این موضوع که جامعه ایران با بحرانی در ارتباطات اجتماعی روبرو شده است افزود: این بحران در عمیق ترین لایه های تعاملات اجتماعی نیز بروز پیدا کرده و باید برای بازاندیشی و دور شدن از کج تابی های مفهومی که در حوزه ارتباطات اجتماعی در ایران رخ داده است تلاش کرد.

خانیکی تاکید کرد: اگر در میانه مسایل حاد و پیچیده‌ای که ایران با آن ها دست به گریبان شده است، ارتباطات بتواند سطح تاب آوری و بازسازی اعتماد و احیای امید و توانمند شدن جامعه را محقق کند، می توان به حل مشکلات جامعه ایران امیدوار بود.

خانیکی با اعلام این موضوع که شکاف های عمیق اجتماعی در ایران رخ داده است از اجرای 26 طرح ملی مطالعاتی در ایران خبر داد که از تغییرات در روابط اجتماعی ایرانی ها و درک اجتماعی آن ها خبر می دهد.

او گفت: در همه مطالعات انجام شده صداهای خاموش بیشتر شده است و بخش زیادی از جامعه صدایشان به حاشیه رفته و اگر هم حتی شنیده شده باشد باز هم به میدان نیامده است. نتیجه این مطالعات را در انتخابات اخیر نیز می توان دید. بنابراین باید فرصتی برای تغییر نگرش و عوض کردن مناسبات مبتنی بر ستیز در جامعه ایران اندیشیده شود.

خانیکی با اعلام این که تهدید زمانی اتفاق می افتد که جامعه در بحران ها حل شود گفت: بحران ها زمانی که به عنوان تلنگر در جامعه مطرح باشند تبدیل به فرصت برای حل آن ها می شوند.

این متخصص ارتباطات و علوم اجتماعی ادامه داد: فضای عمومی در شرایط بحرانی ضعیف و ناکارآمد می شود. چون معمولا از طریق بودن ها و طرح موضوعات مشترک می توان به درک مشترک رسید. اما در شرایط فعلی قلمرو عمومی جامعه ایران چندان قوی نیست که این قلمر و نور تابانده شود تا مسایل جامعه دیده شود.

هادی خانیکی با طرح این موضوع که عقب نشینی اجتماعی افراد از فضای عمومی میتواند به افزایش انزوای اجتماعی و کاهش درک عمومی منجر شود افزود: در چنین جامعه ای افراد ترجیح می دهند که از مسایل فاصله بگیرند تا این که بخواهند به حل مساله بپردازند.

او گفت: در جامعه ای که مسایل آن انباشته می شود گفت و گو در میدان سیاست و بین حکومت و جامعه نیز متنازل می شود. گویی که حکومت علت و علل همه مشکلات است و دیگر به ضعف ها و قدرت های جامعه توجهی نمی شود. در حالی که گفت‌وگو شیوه ها و راهکارهای مشترک برای رسیدن به درک مشترک و ساختن جامعه است.

خانیکی با عنوان این که جامعه ایران نسبت به گذشته متکثرتر شده است گفت: مفهوم ما که در گذشته مطرح بود تمام شده و حالا این مفهوم در جامعه ایران متکثر شده است که می توان با توجه به این تکثر دیدگاه های مشترک را تقویت کرد.