در اولین کنفرانس سالانه توسعه‌دهندگان اسمارت بررسی شد: آینده بازار سرمایه با تکیه بر فناوری‌های جدید و راهکارهای هوشمند
اولین کنفرانس سالانه توسعه‌دهندگان اسمارت و رونمایی از پلتفرم اسمارت پلی به همت کارگزاری مبین سرمایه و با حضور فعالان و توسعه‌دهندگان بازار سرمایه یکشنبه ۷ بهمن‌ماه در سالن کنفرانس رایزن برگزار شد.
محمدعلی محمدی، مدیرعامل کارگزاری مبین سرمایه در این رویداد به معرفی محصول جدید این کارگزاری به نام اسمارت پلی پرداخت.
به گفته محمدی، ۳۰ سال قبل اولین گوشی‌های تلفن همراه وارد ایران شد و ما شاهد رشد تکنولوژی ساخت گوشی‌های همراه و در نتیجه کوچک‌تر شدن و اضافه شدن اپلیکیشن‌های بیشتری بودیم. در آن دوران نوکیا با سیستم عامل سیمبین و بلک بری با سیستم عامل خود دو شرکت نوآور در این حوزه بودند تا اینکه که استیو جابز گوشی آیفون را رونمایی کرد.
او افزود: «ویژگی منحصربه‌فرد گوشی آیفون این بود که دوربین، تلفن همراه و پخش موسیقی را در یک محصول گنجانده بود و در سال 2008 اپ استور را معرفی کرد که توسعه دهندگان می‌توانستند از طریق آن اپلیکیشن‌های خود را بسازند و در آن در معرض انتخاب مصرف کنندگان قرار دهند که بدین ترتیب امکان ساخت اپلیکیش‌های بسیار زیاد توسط افراد مختلف فراهم شد. چیزی که تا پیش از آن وجود نداشت و تولید کنندگان تلفن همراه، خودشان نرم افزارهای تلفن همراه را هم توسعه می‌دادند. بلافاصله پس از آن گوگل‌پلی در سال ۲۰۰۸ متولد شد که از همان روش اپ استور پیروی می‌کرد و این دو توانستند بازار را به سمت خود جذب کنند. در حال حاضر حدودا اپ استور چیزی در حدود 3.2 میلیون و گوگل‌پلی ۵ میلیون توسعه‌دهنده اپلیکیشن دارد.»
مدیرعامل کارگزاری مبین سرمایه در خصوص اسمارت پلی اظهار کرد: «ما با الهام گرفتن از تجربه اپ استور و گوگل پلی، پلتفرمی را برای پاسخگویی به سه نیاز بازار طراحی کرده ایم.
وی افزود اسمارت پلی سه محصول را در خود جای داده است. اولین محصول «اسمارت واچ» است؛ اسمارت واچ، ابزاری است که دیده بان یا همان پرتفوی پیشنهادی نهادهای مالی مجاز به ارائه خدمات مشاوره در دسترس سرمایه گذاران در سامانه اسمارت قرار می‌گیرد و سرمایه گذاران می‌توانند از این طریق نسبت به ارزیابی بهتر فرصت‌های سرمایه گذاری اقدام کنند.
وی از «اسمارت چلنج» به عنوان دومین محصول اسمارت پلی یاد کرد. به گفته محمدی، اسمارت چلنج، شرایط واقعی معاملات بازار را با هدف آموزش و آشنایی نسل جوان با معاملات بدون ریسک شبیه سازی کرده است. این محصول با امکان ایجاد مسابقات متنوع، به کاربران امکان می‌دهد مهارت‌های معاملاتی خود را تقویت کنند.
سومین محصول این پلتفرم نیز «اسمارت اپس» است. اسمارت اپس، بستری مشابه گوگل پلی و اپ‌استور است که امکان توسعه و عرضه اپلیکیشن‌های مرتبط با بازار سرمایه را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند.
محمدی در ادامه افزود: محصول اول این پلتفرم با کاهش بهای تمام‌شده خدمات مشاوره سرمایه‌گذاری، دسترسی آسان‌تری را برای سرمایه‌گذاران خرد فراهم کرده است. محصول دوم با ایجاد فضای رقابتی در قالب مسابقات، امکان یادگیری و ورود افراد بیشتری به بازارهای مالی فراهم می‌شود و در محصول سوم امکان ایجاد ابزارهای متنوع معاملاتی و اپلیکیشن‌های کاربردی برای استفاده علاقمندان فراهم می‌شود.
چالش‌های خدمات مشاوره سرمایه‌گذاری در ایران
محمدی در بخش دیگری از سخنان خود به مشکلات موجود در حوزه خدمات مشاوره سرمایه‌گذاری پرداخت و گفت: یکی از چالش‌های این حوزه، بهای تمام‌شده بالای خدمات مشاوره است که باعث شده تنها افراد محدودی بتوانند از این خدمات استفاده کنند. علاوه بر این، برای شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری به دلیل هزینه‌های ثابت بالا، ارائه خدمات به سرمایه گذاران خرد، مقرون به صرفه نیست. اما اسمارت پلی با کاهش این هزینه‌ها و افزایش دسترسی سرمایه‌گذاران امکان ارائه خدمات مشاوره به طیف بیشتری از سرمایه گذاران را فراهم می‌نماید.
مدیرعامل کارگزاری مبین سرمایه در انتهای ارائه خود با طرح این پرسش که چرا مبین سرمایه؟ بیان کرد: «این شرکت در رتبه بندی کارگزاران رتبه 3 را در میان کارگزارن فعال دارد و همچنین ۱.۵ میلیون کاربر دارد که زمینه و امکان بسیار مناسبی برای توسعه و عرضه اپلیکیشن‌های جدید است.»
او ابراز امیدواری کرد که سال آینده اپلیکیشن‌های بسیار متنوعی در اسمارت پلی وجود داشته باشد.
پنل
در بخش بعدی اولین کنفرانس سالانه توسعه‌دهندگان اسمارت پنلی تخصصی با حضور سعید اسلامی بیدگلی، کارشناس بازار سرمایه، محمدعلی محمدی، مدیرعامل کارگزاری مبین سرمایه، فواد غلام‌نژاد، مدیرعامل شرکت رسام و آقای جهان‌بین رئیس بخش مدل‌سازی و توسعه روش‌های نظارتی سازمان اوراق بورس بهادار حضور داشتند.
اسلامی در خصوص چالش‌های سبدهای مشاع بیان کرد: «یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه، محدودیت در تعداد و حجم صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. حجم سبدهای سرمایه‌گذاری در حال حاضر بسیار اندک است و این مسئله می‌تواند به‌عنوان یک مانع در راه توسعه بازارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مطرح شود. علاوه بر این، باید به نقش سازمان‌ها و نهادهای نظارتی در تسهیل این روند توجه ویژه‌ای داشته باشیم. مشکلات مختلفی در زمینه اطلاعات و داده‌ها وجود دارد که باید حل شوند. همچنین، لازم است که ما در زمینه آموزش و افزایش آگاهی فعال‌تر عمل کنیم.»
او افزود: «در ایران، برخی از ابزارهای سرمایه‌گذاری مانند سبدگردانی‌ها، طرفداران زیادی دارند و توسعه برخی از این ابزارها می‌تواند به تسهیل فرایندها کمک کند. در کشور ما، به دلیل ریسک‌های ساختاری و اقتصادی، طرفداران زیادی برای ساختارهای غیررسمی بازار سرمایه داریم. در واقع، توسعه ابزارهایی مانند صندوق‌های خصوصی می‌تواند کمک کند تا افراد از محدودیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری عمومی عبور کنند.»
اسلامی ادامه داد: «به این صورت که می‌توان به شرکت‌ها پیشنهاد داد تا برای گروه‌های خانوادگی و خصوصی سبدهای سرمایه‌گذاری تشکیل دهند، بدون آنکه محدودیت‌های معمول صندوق‌های عمومی را داشته باشند. این در حالی است که قوانین و مقررات مالیاتی برای نهادهای عمومی تنظیم شده و ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند. علاوه بر این، توسعه نرم‌افزارهای مناسب برای تصفیه سبدها نیز یکی از چالش‌های اصلی است که به‌سختی می‌توان آن را حل کرد. متأسفانه در این زمینه نیز ضعف‌هایی وجود دارد که به این مشکلات افزوده شده است.»
به گفته او، به دنبال شکل‌گیری سبدهای مشاع در کشور بودیم. در ایران زیرساخت‌ها به نفع سرمایه‌گذاری مستقیم است، به اراده جدی از سوی سازمان اوراق بورس بهادار برای ایجاد ساختارهای موردنیاز برای توسعه سبدهای مشاع نیاز است.
در ادامه این پنل جهان‌بین درباره کپی تریندینگ یا سوشال تریندینگ عنوان کرد: «بحث کپی‌تریدینگ و سوشال تریدینگ از سال ۱۴۰۰ در کمیته‌های مربوطه مطرح شده است. در واقع، تا کنون، متقاضیان جدی برای این موضوع وارد نشده‌اند و به رغم وجود چارچوب‌هایی مانند سندباکس برای این فعالیت‌ها، متقاضیان پس از مدتی انصراف داده‌اند. اگر شرکت‌های نرم‌افزاری و فعالان این حوزه بخواهند گام نخست را بردارند، مقررات و مصوبات لازم وجود دارد و آماده پیاده‌سازی است. در حقیقت، برای شروع چنین پروژه‌ای باید متقاضیان خودشان اقدام کنند و پس از آنکه تعداد متقاضیان کافی شد، این موضوع به‌صورت جدی دنبال خواهد شد.»
محمدی با اشاره به متریک‌های اسمارت پلی گفت: «شاخص‌های ارزیابی عملکرد سبدهای پیشنهادی در این پلتفرم به‌صورت عمومی است، تلاش کردیم خودمان وارد قضاوت نشویم. شاخص‌ها عمومی هستند و به طور پیش‌فرض از داده‌های آخرین سبد پیشنهادی استفاده می‌شود. برای مثال، ما بر اساس تعداد دنبال کننده‌ها و امتیاز کاربران عملکرد سبدها را نمایش می‌دهیم. به‌این‌ترتیب، انتخاب‌هایی که کاربران در نظر می‌گیرند، می‌تواند معیار منصفانه‌تری برای ارزیابی باشد. این روند، در واقع کاربران هستند که بر اساس تجربه خود نظر می‌دهند..»
غلام‌نژاد در خصوص ارائه API و شرایط آن در پلتفرم اسمارت پلی اظهار کرد: «در پلتفرم اسمارت پلی چند بخش داریم که شامل چک‌کردن وضعیت معاملات و مانده مشتری، اعتبار مشتری و پورتفوی آن‌ها می‌شود. این خدمات را به شرکت‌ها ارائه می‌دهیم و البته طبق قوانین سازمان بورس، شرکت‌های حقوقی باید شرایط خاصی را رعایت کنند. در واقع، شرکت‌ها می‌توانند به‌عنوان پیمانکار ما معرفی شوند و اطلاعات موردنیاز را دریافت کنند. این امکان برای شرکت‌ها فراهم است که بدون محدودیت‌های خاصی به API دسترسی پیدا کنند. همچنین، برای انجام این امور نیاز به اینترنت و زیرساخت‌های مناسب مانند دیتاسنتر است.»
در ادامه این پنل تخصصی اسلامی به موضوع چالش‌های هسته معاملاتی و محدودیت‌های موجود در توسعه پلتفرم‌های جدید مانند اسمارت پرداخت. او دراین‌خصوص بیان کرد: «یکی از چالش‌های جدی ما در بازار ایران، محدودیت‌های ساختاری است که در هسته معاملاتی وجود دارد. این محدودیت‌ها می‌توانند مانع از انجام معاملات به‌موقع شوند و در نتیجه باعث مشکلاتی مانند نوسانات غیرقابل‌پیش‌بینی در بازار شوند. متأسفانه، به‌رغم پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر داشتیم، همچنان این مشکلات پابرجا هستند و یکی از مسائل اصلی برای توسعه بیشتر بازار، رفع این محدودیت‌ها است. همچنین، مسئله دامنه نوسان سهم‌ها نیز از دیگر مشکلاتی است که تاکنون نتوانسته‌ایم آن را حل کنیم. این مسائل ساختاری باید به‌طورجدی موردتوجه قرار گیرند تا توسعه بازار با سرعت و دقت بیشتری پیش برود.»
او افزود: «در تلاش هستیم تا با همکاری سازمان‌ها و نهادهای نظارتی، به راه‌حل‌هایی برای این مشکلات دست یابیم. همچنین، امیدواریم که با توسعه تکنولوژی‌های جدید، مشکلات موجود در هسته معاملاتی و نوسانات بازار کاهش یابد و فضای بهتری برای سرمایه‌گذاری فراهم شود. البته این مسیر نیازمند زمان و همکاری بیشتر از تمامی ذی‌نفعان است.»
اسلامی با اشاره به مشکلات لحظه‌ای بازار اظهار کرد: «ممکن است مشکلات تکنیکی در لحظات حساس بازار رخ دهد که باعث اختلال در عملکرد سامانه‌ها شود. مسئله هدج‌فاندها هم هرچند که به‌ظاهر جزئی است، اما می‌تواند به‌عنوان یک مشکل فنی بزرگ مطرح باشد. به‌ویژه که سامانه‌های ترید و پست‌ترید ما از دو سامانه متفاوت با ری‌کوایرمنت‌های مختلف استفاده می‌کنند که با هم تطابق ندارند. این مشکل در کوتاه‌مدت ممکن است آسیب‌های جدی به بازار وارد کند.»
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: «مسئله اصلی در اینجا هوشمندسازی و یکپارچه‌سازی این سامانه‌ها است. اینکه همه سیستم‌ها به طور همزمان و بدون مشکل کار کنند، برای عملکرد درست بازار بسیار حیاتی است. متأسفانه، این مشکل تا زمانی که به‌صورت جدی رسیدگی نشود، ممکن است آسیب‌های بیشتری وارد کند. به نظرم لازم است که این موضوع از جنبه فنی به طور ویژه موردتوجه قرار گیرد. حتی ممکن است نیاز به همکاری‌های بیشتری با متخصصان حوزه‌های مختلف باشد، چون حل این مسائل به‌تنهایی از عهده سازمان‌های تک‌بعدی خارج است.»
او بر این باور است که این موضوع فقط به عهده سازمان نیست. اسلامی گفت: «دولت باید در این فرایند دخالت کند و در سطح وسیع‌تری از سازمان‌ها حمایت‌های لازم را انجام دهد. مسئولیت این مسائل نباید تنها به گردن سازمان باشد. اگر تکنولوژی و فرایندهای این سازمان آسیب ببینند، همه ما متضرر خواهیم شد و این خسارت‌ها به کل بازار سرمایه ضربه خواهد زد؛ بنابراین، همکاری همه ذی‌نفعان در این حوزه امری ضروری است.»
جهان‌بین در ادامه این پنل در پاسخ به این پرسش که در سازمان بورس اوراق بهادار چه اقداماتی در راستای بهبود زمان‌های انتظار و تسریع فرایندهای صدور مجوز انجام شده است، گفت: «یکی از چالش‌هایی که درگذشته وجود داشت، تأخیر در زمان بررسی و صدور مجوزها بود. اتفاقی که افتاده این است که سازمان جلساتی برگزار کرده تا چک‌لیست‌ها یکسان شوند و از ممیزی‌های تکراری جلوگیری شود. به همین دلیل، رویه‌ها به نحوی یکسان‌سازی شده‌اند.»
او افزود: «البته، همچنان نیاز به پیشرفت بیشتر در این زمینه وجود دارد. به‌طورکلی، درخواست‌هایی که به سازمان می‌آید، خیلی سریع‌تر در حال انجام است، اما گاهی تاخیر‌هایی به دلیل انجام اصلاحات از سوی درخواست‌دهندگان رخ می‌دهد که بر زمان صدور مجوز تأثیر می‌گذارد.»
رئیس مدل‌سازی و توسعه روش‌های نظارتی سازمان اوراق بورس بهادار عنوان کرد: «سازمان در این زمینه تمام تلاش خود را می‌کند که فرایندها تسریع کند و مطمئن باشید که ممیزی‌ها دقیق و صحیح انجام می‌شود. همچنین، استانداردسازی چک‌لیست‌ها و رویه‌ها موجب می‌شود که دیگر به مشکلات کمتری برخورد کنیم. به‌طورکلی برای بهبود سرعت، بخش‌های مختلف سازمان بورس در حال همکاری هستند.»
جهان‌بین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دامنه نوسان عنوان کرد: «واقعیت این است که نظرات متفاوتی در میان سهام‌داران وجود دارد. برخی از سهام‌داران به دامنه نوسان فعلی موافق نیستند، زیرا آن را محدودکننده می‌دانند و بر این باورند که دامنه‌های نوسانی بیشتر می‌تواند بازار را پویاتر کند. اما درعین‌حال، برخی دیگر معتقدند که دامنه نوسان کنترل شده، می‌تواند از نوسانات شدید جلوگیری کرده و به ثبات بازار کمک کند.»
او افزود: «در حال حاضر، بحث اصلاحات دامنه نوسان در دستور کار است و طبق گفته آقای صیدی، این موضوع در قالب دستورات ۱۷ گانه در حال بررسی است. امیدواریم که در آینده نزدیک، تصمیمات جدیدی در این زمینه گرفته شود. البته، نیاز است که یک رویکرد جامع و همه‌جانبه اتخاذ شود که به منافع تمامی ذی‌نفعان توجه کند. این تصمیمات باید از سوی نهادهای بالاتر اتخاذ شوند تا به بهبود ساختار بازار کمک کنند.»
محمدی در پاسخ به این پرسش که اضافه‌شدن سبدهای پیشنهادی به پلتفرم اسمارت پلی چه منافعی برای شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها دارد، بیان کرد: «این امر می‌تواند منافع قابل‌توجهی برای شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها داشته باشد. اولین منفعت این است که این شرکت‌ها می‌توانند بدون هزینه تبلیغات زیادی را در پلتفرم اسمارت پلی انجام دهند و با دسترسی به یک پایگاه وسیع از کاربران فعال، محصولات خود را معرفی کنند. در واقع، همان‌طور که در گوگل هم می‌بینید، بسیاری از خدمات به طور رایگان تبلیغ می‌شوند و این یکی از بزرگ‌ترین مزایای پلتفرم است.»
او افزود: «علاوه بر این، این پلتفرم به شرکت‌ها فرصتی می‌دهد تا از باشگاه مشتریان بهره‌برداری کنند. در این باشگاه، مشتریان می‌توانند از امتیازات خود استفاده کنند و برای اشتراک‌های مختلف، از جمله اشتراک در سبدهای پیشنهادی، هزینه پرداخت کنند. این نوع همکاری می‌تواند درآمد قابل‌توجهی را برای شرکت‌ها به همراه داشته باشد. همچنین، اگر شرکت‌ها بیشتر فعالیت داشته باشند، احتمالاً مشتریان بیشتری جذب خواهند کرد و در نتیجه، برندینگ آن‌ها نیز ارتقا خواهد یافت.»
مدیرعامل کارگزاری مبین سرمایه عنوان کرد: «این مدل‌ها بدون نیاز به مجوزهای جدید قابل‌اجرا هستند و می‌توانند به رشد و توسعه سریع‌تر بازار کمک کنند. در آینده، شاید مدل‌های درآمدی جدیدتری هم معرفی شوند که به شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها این امکان را بدهد که از طریق این پلتفرم درآمد بیشتری کسب کنند.»
محمدی در خصوص امکان ایجاد مسابقه در اسمارت چلنج توسط افراد عادی بیان کرد: «در حال حاضر، امکان ایجاد چلنج‌های فردی به‌صورت دستی وجود دارد. به این معنی که شما می‌توانید مسابقات خصوصی برگزار کنید، مثلاً برای گروهی از دوستان یا در یک محیط خاص مثل کلاس دانشگاه. برای اینکه مسابقه در اسمارت چلنج قرار بگیرد، باید درخواست بدهید که این فرایند به‌صورت دستی انجام می‌شود.»
او خاطرنشان کرد: «برای مسابقات عمومی، این فرایند کاملاً قابل‌انجام است و اگر شما بخواهید یک چلنج عمومی ایجاد کنید، می‌توانید بین دوستانتان و در گروه‌های مختلف این کار را انجام دهید. البته، در نسخه‌های بعدی پلتفرم، به‌احتمال زیاد این امکان به‌صورت اتوماتیک فراهم خواهد شد، تا کاربران بتوانند به‌راحتی مسابقات خود را بدون نیاز به پشتیبانی راه‌اندازی کنند. امیدواریم که این ویژگی در نسخه‌های آینده به طور کامل پیاده‌سازی شود.»
