در نشست «فقرزدایی در آینه آموزش»:
در آموزش مهارت جزو ۸ کشور آخر دنیا هستیم/ میانگین نمرات درسی کودکان فقیر زیر ۱۰ است/ جزئیاتی از طرح‌های حمایتی جدید
در نشست فقرزدایی در آینه آموزش به شرایط برقراری عدالت آموزشی و رابطه محرومیت آموزشی و فقر مطلق پرداخته شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست «فقرزدایی در آینه آموزش» صبح امروز در موسسه کار و تامین اجتماعی با حضور غلامحسین محمدی (معاون وزیر کار و رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای)، ابراهیم صادقی فر (مدیرکل موسسه کار و تامین اجتماعی) و مصطفی آذرکیش (معاون وزیر آموزش پرورش در آموزش متوسطه) برگزار شد.
در ابتدای این نشست، غلامحسین محمدی (معاون وزیر کار و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای) گفت: سازمان فنی و حرفه‌ای متولی آموزش‌های غیررسمی در کشور است. این آموزش‌ها در ۷۰۰ مرکز دولتی و ۲۰ هزار آموزشگاه خصوصی فنی آزاد برگزار می‌شود.
وی با تشریح ابعاد فقر مهارتی در کشور افزود: در تعریف فقر مهارتی ابعاد متنوعی داریم. اینکه فردی از عهده شغلی برنیاید می‌تواند ناشی از دو عامل شکاف مهارتی و فقر مهارتی باشد. در این شرایط یا باید مهارت‌های جدیدی به فرد آموزش داده شود که در مقایسه با سایر گروه‌ها مهارت فرد قابل رقابت بوده و شغل پیدا کند و یا باید با ارائه آموزش مهارتی پایه‌ای، فاصله مهارت فرد با مهارت‌های موجود پر شود.
محمدی تاکید کرد: ما در ایران عوامل موثری در فقر آموزش مهارت داریم که شامل ضعف نظام آموزشی، عدم دسترسی عادلانه به آموزش مهارت، عدم ارتباط آموزش و صنعت، عوامل اقتصادی و اجتماعی و ریسک‌های خاص است. اکنون به دلیل تغییرات سریع بازار کار، ما شاهد عدم تطابق آموزش‌های مهارتی موجود با شرایط بازار کار هستیم.
رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای تاکید کرد: عرضه و تقاضای آموزش مهارت و ناترازی میزان عرضه مهارت آموزی در کشور خود یکی از دلایل افزایش فقر مهارت آموزی است.
وی تاکید کرد: ۴۰ درصد از مهارت‌های فعلی کارگران جهان تا سال ۲۰۳۰ میلادی، نیاز به تغییر و بروزرسانی دارد تا افراد در بازار کار بمانند. در ایران نیز پیمایشی صورت گرفته که همین میزان وجود دارد و ۴۰ درصد از کارفرمایان به خاطر عدم تطابق نقش‌ها و مهارت‌ها نیازمند به تغییر نیروها و یا بازآموزی مهارتی نیروی کار خودشان هستند.
معاون وزیر کار با اشاره به ارتباط فقر مهارتی با فقر و بیکاری گفت: دقیقا در استان‌های سیستان و بلوچستان، ایلام، خوزستان و چهارمحال بختیاری و لرستان، کمترین میزان توسعه آموزش مهارتی را داریم و همزمان بیکاری و فقر آنان بطورکلی نیز از همه استان‌ها بالاتر است. اما استان‌های قم، تهران و البرز و اصفهان بالاترین درجه مهارت آموزی را دارند.
محمدی تصریح کرد: ۳۰ درصد از نیروی کار ما تحصیلات متوسطه دوم ندارد و این میزان بطور متوسط در جهان فقط ۱۰ درصد است! ما سه برابر دنیا در زمینه آموزشی دچار فقر دانش نیروی کار هستیم.
رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اظهار کرد: مهمترین بازه کار، افراد در سنین ۱۵ تا ۱۸ سال است. از سال ۹۰ تا ۹۸ نرخ افراد برخوردار از آموزش متوسطه دوم از ۶۰ درصد جمعیت کشور به زیر ۳۰ درصد در پس از ۱۳۹۸ رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: پوشش تحصیلی متوسطه دوم در ایران نسبتی با رشد شاخص فلاکت دارد و فقر مهارتی از بیکاری و تورم تاثیر می‌گیرد. به عبارت بهتر، ما شاخص فلاکت‌مان از متوسط شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا بالاتر است اما بیشتر از این کشورها فقر مهارتی داریم.
محمدی تاکید کرد: این رابطه به صورت معکوس هم وجود دارد، یعنی رشد فقر مهارتی مستقیما به افزایش بیکاری و تورم نیز می‌انجامد. پس ما نسبت به میانگین جهانی فقر مهارتی بیشتری داریم که بر فقر اثر مستقیم دارد. ما از نظر سرمایه‌گذاری در آموزش مهارتی جزو ۸ کشور آخر دنیا هستیم. ما آموزش می‌دهیم اما مهارتی منتقل نمی‌کنیم و از این جنبه جزو ۶ کشور آخر دنیا نیز هستیم.
رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اظهار کرد: در پیمایش و نظرسنجی اخیر سازمان، ۵۶ درصد از افرادی که شغل خود را ترک کرده، مهاجرت یا تغییر کار صورت دادند، علت را عدم امکان رشد مهارتی و شغلی عنوان کردند که این آمار کاملا تکان دهنده است. نشاخص بهره‌وری ما نیز بخاطر همین فقر مهارتی پایین است. مثلا بهره‌وری نیروی کار ما ۲ دلار در ساعت از متوسط جهانی پایین‌تر است.
وی تصریح کرد: نبود نیروی کار ماهر یکی از سه مشکل اصلی کارفرمایان در ایران شناخته شده است. یکی از اصلی‌ترین دلایل آن این است که نیمی (۵۰درصد) از آموزش‌های ارائه شده مهارتی به نیروی کار از کودکی تا زمان اشتغال بی‌ربط به محیط شغلی و کار است. فقر مهارتی نیروی کار ما عملا در شرایطی است که نیروی کار سال‌ها آموزش مازاد می‌بینند که اثری در رشد مهارت فرد ندارد.
محمدی خاطرنشان کرد: ما باید برنامه ویژه برای اصلاح این وضع درنظر بگیریم. ما در مجلس یک طرح اصلاحی برای بازاندیشی در نظام آموزش فنی و حرفه‌ای داشتیم. ما یک قانون یکپارچه در حوزه آموزش مهارتی می‌خواهیم. تا این نظام یکپارچه ایجاد نشود و کنارگذاشتن نظام چند تکه آموزش مهارت در دستور کار قرار نگیرد، مشکلی حل نمی‌شود. تا بازار کار اعلام نیاز نکند و نظام آموزشی طبق آن بودجه بندی آموزش نکند، و بعد مهارت آموخته نشود، درد حل نخواهد شد.
در ادامه، مصطفی آذرکیش، معاون وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: برای جلوگیری از بازماندگی از تحصیل تلاش‌های زیادی از سوی دستگاه‌های متعدد لازم است که باید مورد تاکید بیشتر قرار گیرد.
وی در زمینه توسعه مهارت در آموزش و پرورش اظهار کرد: رئیس جمهور تاکید داشتند که استانداران باید در تعامل با آموزش و پرورش باشند. مصوباتی هم داشتیم که نوید آن را می‌دهد که توسعه عدالت آموزشی و تحول در فرآیند یادگیری را در آینده نزدیک شاهد باشیم. در شهر قدس با حضور رئیس جمهور شاهد بودیم که قرار شد با اختیارات فرماندار ۳۵ فضای آموزشی در منطقه ساخته شود.
آذرکیش با اشاره به دیگر فعالیت‌های آموزش و پرورش در زمینه عدالت آموزشی گفت: شهر قدس یک مورد آزمایشی و پایلوت بود که تحول مثبتی در آن در حوزه عدالت آموزشی و توسعه مهارت‌ها رقم خورد. ما امیدواریم آنچه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با اهتمام ویژه رئیس جمهور و تلاش نمایندگان مجلس در نظر گرفته شده، پیامدهای خوبی برای کشور داشته باشد و شاهد توسعه آموزشی باشیم.
سیدهادی موسوی نیک (معاون آموزشی مرکز پژوهش‌های مجلس) با ارائه طرح حمایتی آموزشی «اتحاد» اظهار کرد: در نظام آموزشی ما بودجه آموزش کافی نیست بلکه نظام حمایتی نیز باید پای کار بیاید. طبق برنامه هفتم توسعه سی درصد جمعیت زیر خط فقر مطلق باید به صفر برسد.
وی افزود: هر دو درصد رشد درآمد دو واحد درصد نرخ فقرای جامعه را کاهش می‌دهد. ما برای رسیدن به اهداف برنامه توسعه باید رشد ۲۰ درصدی درآمد سرانه می‌خواهیم. در شرایطی که چنین امکانی نباشد، با وجود ۲۵میلیون فقیر جامعه باید به نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد و بهزیستی هم داشته باشیم.
او ادامه داد: ما بجای آنکه در بلندمدت به دنبال رشد درآمد باشیم می‌توانیم به ارتقای آموزش و بهداشت و تغذیه را در کوتاه مدت هدف بگیریم و حمایت‌ها را به شرط آموزش کودکان ادامه و آن را مشروط کنیم. خود تغذیه و بهداشت و آموزش از الزامات رشد است. از آنجا که تلاش برای رشد اقتصادی به طول می‌انجامد، برای پر کردن خلاءهای فوری باید روی ابعاد محدودی از فقر تمرکز کنیم که تجربه جهانی نیز آن را تایید می‌کند.
موسوی نیک تاکید کرد: در ۶۰ کشور جهان مثل مکزیک برنامه مشروط سازی توزیع یارانه دولتی به آموزش اثرات مثبت داشته است. در برزیل نیز نرخ فقر ۱۶ درصد با همین برنامه حمایت نقدی مشروط کاهش یافت و یارانه‌ها مشروط به دریافت آموزش شده بود.
عضو مرکز پژوهش‌های مجلس اظهار کرد: وی با اشاره به بحرانی بودن وضعیت تغذیه و آموزش در کشور به ویژه در سه دهک فقیر جامعه، بیان کرد: دریافت کالری در دهک‌های پایین جامعه وضعیت مناسبی ندارد و در موقعیت بحرانی هستیم که باعث بازماندگی از تحصیل در دوره متوسط دوم (سه سال پایانی دبیرستان) در ابعاد گسترده شده است.
وی تاکید کرد: میانگین نمرات دانش آموزان از سال ۹۸ روند نزولی داشته و میانگین برخی دهک‌های درآمدی زیر ۱۰ است. پذیرفته شدگان کنکور نیز وضع مشابهی دارد. نابرابری آموزشی نیز حاکی از آن است که مشکل حاد است. دهک درآمدی بالاتر ما نمرات بالاتری داشتند که دلیل آن به علت عدم وجود فقر است. هرجا فقر بیشتر است، افت یادگیری دانش آموزان بیشتر است.
موسوی نیک با اشاره به تبعات ضعف نظام عدالت آموزشی در بین نسلی شدن فقر گفت: نظام اجتماعی باید همکاری خوبی برای رفع این بحران داشته باشد. طرح پیشنهادی اتحاد برای حل این موضوع در چهارچوب حمایت از تغذیه و آموزش رایگان در چهارچوب کالا برگ الکترونیک است که شامل یک طرح حمایت از تحصیل دولتی نیز هست که برای جلوگیری از بین نسلی شدن فقر انجام می‌گیرد.
این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: ما سال گذشته ۴۲ همت کالابرگ الکترونیکی دادیم اما برخی اهداف بیشتری داشتند که با این میزان میسر نبود. ما در دو طرح اتکا (طرح کالابرگ الکترونیک) و طرح حامد (حمایت از مدارس ابتدایی و آموزش رایگان با تمرکز بر مدارس دارای تمرکز فقر بالای ۵۰ درصد است)، در این مقطع ۳ میلیون دانش آموز در هزاران مدرسه شناسایی شده، آموزش تکمیلی، تغذیه، حمایت مالی آموزشی و... دریافت می‌کنند.
وی تصریح کرد: در طرح حمایت اجتماعی مدرسه محور، یک تجربه مثبت در هرسین کرمانشاه داشتیم که لیست مدارس و دانش آموزان با کد ملی را گرفتیم که تعداد دانش آموزان فقیر نیز در آن دیده شد و حمایت‌ها جواب داد.
او در پایان تاکید کرد: بار مالی بخشی از مرحله اول این پروژه برای یکسال ۹۶ هزار میلیارد تومان است که منابع آن در تبصره ۱۳ قانون بودجه در چهارچوب طرح اتکا دیده شده که شامل کلیه خانواده‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی و تعدادی دیگر از خانوارهای دهک‌های پایین شناسایی شده است. برای جذب بازماندگان از تحصیل نیز از نوشت افزار تا دیگر امکانات از طریق مدرسه تعلق می‌گیرد.
موسوی نیک تاکید کرد: حذف یارانه دهک‌های بالا و حذف ارز ترجیحی و اصلاح یارانه‌ها در آینده منابع این طرح را در آینده فراهم خواهد ساخت.
