ایلنا گزارش می‌دهد؛
دشواری‌های مشاغل سخت و زیان‌آور/ امتیازات سختی کار محدود به بازنشستگی شده است
خیلی از الزامات قانونی در مشاغل سخت و زیان‌آور رعایت نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بسیاری از شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور به جز اینکه بعد ۲۰ سال کار متوالی یا ۲۵ سال کار منقطع می‌توانند بازنشسته شوند، از سایر حقوق خود بی‌اطلاع هستند. این در حالی است که جز مزایای بازنشستگی، شاغلان این نوع مشاغل از امتیازاتی ازجمله کار کمتر در روز، مرخصی سالانه بیشتر و... برخوردارند.
بسیاری از افراد شغل خود را سخت و زیان‌آور می‌دانند و معتقدند با سپری کردن روزگار جوانی خود در کارگاه‌ها یا مناطقی که وضعیت مناسبی ندارند، توان بدنی خود را از دست می‌دهند. برخی از کارگرانی که به صورت دوره‌ای قبول می‌کنند در مناطق بد آب و هوا با آلودگی بالا کار کنند، یا از سر بیکاری تن به این کار می‌دهند یا اینکه برخی مزایای اضافی که در قالب بدی آب و هوا یا سختی کار شامل آنها می‌شود، آنها را مجاب می‌کند که ارزش دارد مدتی سخت کار کنند و درآمد بیشتری داشته باشند.
کار سخت و زیان‌آور کار‌هایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده ودر اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می‌شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد
یکی از کارگران پیمانکاری در پروژه‌های نفتی که در ۱۰ سال گذشته به صورت منقطع کار کرده؛ اطلاع چندانی از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور ندارد. پیگیر این موضوع نبوده که جای هشت ساعت کار می‌تواند شش ساعت کار کند و هر وقت به او اضافه‌کاری تحمیل شده، آن را پذیرفته است.
این کارگر پیمانی می‌گوید: البته درباره تفاوت بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور چیزهایی شنیده‌ام. بین کارگران این مطرح است که برای بعضی بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور پرداخت می‌شود که آنها می‌توانند زودتر بازنشست شوند، اما من پیگیر این موضوع نبوده‌ام.
شغل سخت و زیان‌آور چیست؟
حداقل در دو قانون مجزا درباره مشاغل سخت و زیان‌آور صحبت به میان آمده است.
بر اساس قانون تامین اجتماعی کارهای سخت و زیان آور کار‌هایی است که در آن عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده ودر اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می‌شود که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد.
علیرضا حیدری (کارشناس روابط کار و فعال کارگری) درباره مشاغل سخت و زیان‌آور به ایلنا می‌گوید: دو دسته از مشاغل در زمره مشاغل سخت و زیان‌آور به حساب می‌آیند. برخی از شغل‌ها ماهیتا سخت و زیان‌آور هستند و برخی از مشاغل به دلیل نامطلوب بودن محیط کار و آلودگی‌هایی که وجود دارد با تشخیص کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور، در زمره این مشاغل قرار می‌گیرند.
در ماده ۵۲ قانون کار آمده است: در کارهای سخت و زیان‌آور و زیرزمینی، ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز نماید.
جز این امتیاز، قاعده ممنوعیت اجبار اضافه کاری در مورد مشاغل سخت و زیان‌آور وجود دارد، شاغلان در این مشاغل مرخصی سالانه بیشتری دارند و... . با وجود این، در اکثر موارد چنین چیزهایی رعایت نمی‌شود و فقط به بحث بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور توجه شده است.
حیدری در این باره توضیح می‌دهد که قوانین مجزایی درباره مشاغل سخت و زیان‌آور وجود دارد.
مشاغل سخت در قانون کار و قانون تامین اجتماعی
حیدری می‌گوید: در قانون کار به صراحت درباره شش ساعت کار روزانه شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور صحبت شده است. همچنین در این قانون آمده است: کارهای سخت و زیان‌آور و زیرزمینی به موجب آیین نامه‌ای خواهد بود که توسط شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار و شورای عالی کار تهیه و به تصویب وزرای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد رسید.
او ادامه می‌دهد: وقتی کاستی‌ها و تاخیرهایی وجود داشت بحث ماده واحده درباره مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح شد که در آن بیش از همه بر بحث بازنشستگی زودهنگام در مشاغل سخت و زیان‌آور پرداخته شده است. بر اساس ماده واحده ای که مجلس با پیگیری تشکلات کارگری در این زمینه تصویب کرد شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور در صورت ۲۰ سال کار متوالی یا ۲۵ سال کار منقطع می‌توانند بازنشسته شوند.
در ماده ۵۲ قانون کار آمده است: در کارهای سخت و زیان‌آور و زیرزمینی، ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز نماید
این کارشناس روابط کار بیان می‌کند: اینجا شرط سنی هم برای بازنشستگی برداشته شده است. در قانون تامین اجتماعی مردان زیر ۵۰ سال نمی‌توانند بازنشسته شوند، اما به موجب ماده واحده مذکور افرادی که شغل سخت و زیان‌آور داشته‌اند با ۲۰ سال سابقه کار مداوم در هر سنی که باشند بازنشسته می‌شوند.
او تصریح می‌کند: وقتی از قانون درباره مشاغل سخت و زیان‌آور حرف می‌زنیم، باید توجه داشته باشیم که از حداقل دو قانون مجزا حرف می‌زنیم که تفاوت‌هایی با هم دارند.
در حالی در سال‌های اخیر توجه بیشتری به مشاغل سخت و زیان‌آور شده که هنوز کاستی‌های زیادی در این باره وجود دارد. شاید جالب توجه باشد که بدانیم که تا همین چند سال پیش مشاغلی چون آتش نشانی و خبرنگاری سخت و زیان‌آور محسوب نمی‌شدند. با این همه، مشکل بیش از آنکه مربوط به مشاغل باشد که ماهیتا سخت و زیان‌آور است، درباره آن دسته از شغل‌هایی است که به تشخیص کمیته‌های مشاغل سخت و زیان‌آور باید مورد بررسی قرار گیرند. از طرف دیگر حق بیمه خود مشکلی جدی است، چراکه کارفرمایان بایستی حق چهار درصدی بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور را در پایان بازنشستگی بدهند و با تغییر مدام کارفرمایان، کارگر باید دوندگی‌های زیادی داشته باشد. دیگر مزایای شغلی مشاغل سخت و زیان‌آور هم که تقریبا رعایت نمی‌شوند. کمتر شاغلی در این مشاغل شش ساعت در روز کار می‌کند و مرخصی اضافه دارد.
