ایلنا گزارش می دهد؛
بی‌توجهی به حوادث کار در سامانه جامع روابط کار/ حوادث کار هنوز لاپوشانی می‌شوند
سامانه جامع روابط کار شروع به کار کرده است، اما خبری از فعالیت زیرسامانه‌ای برای ثبت حوادث کار نیست، حال آنکه عدم پیشگیری از حوادث کار مصداق بارز تضییع حقوق کارگران است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چندی پیش (۲۸ دی) اعلام شد که امکان ثبت شکایت در سامانه جامع روابط کار در ۲۰ استان فراهم شده و به زودی کارگران و کارفرمایان در استان‌های دیگر هم امکان ثبت شکایت در این سامانه را پیدا می‌کنند. سامانه جامع روابط کار به منظور تحقق دولت اکترونیک ایجاد شده و مسئولان وعده می‌دهند با عملیاتی شدن زیرسامانه‌های مختلف آن شفافیت در حوزه کار بیشتر می‌شود.
۲۴ شهریور امسال بود که کوروش یزدان (مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت کار) گفت: ثبت‌نام کارگران و کارفرمایان در سامانه جامع روابط کار برای دریافت خدمات غیرحضوری در دفاتر پیشخوان دولت سراسر کشور آغاز شده است.
او با اشاره به اینکه با راه‌اندازی «سامانه جامع روابط کار» تقریبا تمامی خدمات حوزه روابط کار به‌صورت الکترونیکی و غیرحضوری ارائه خواهد شد، گفت: در این راستا تاکنون ۴۷ زیرسامانه پیش‌بینی شده که در مرحله راه‌اندازی و اجرا قرار دارند.
سهم ایمنی کار از سامانه جامع
سازمان پزشکی قانونی اعلام کرده است که حوادث کار در شش ماه اول امسال ۸۹۸ قربانی گرفته است. این رقم به معنای افزایش ۷.۴ درصدی مرگ و میر‌های ناشی از حوادث کار نسبت به مدت مشابه سال قبل است. با وجود این، برخی کارشناسان و فعالان کارگری آمار ارائه شده را قابل استناد نمی‌دانند. آنها مدعی هستند در مورد حوادث کار در ایران با کم‌شماری رو‌به‌رو هستیم و تعدد مراکز ارائه دهنده آمار و همچنین بررسی‌کننده حوادث کار باعث تشتت آمار شده است. واقعیت این است که بسیاری از حوادث کار در ایران به ویژه آن حوادثی که فوتی یا مصدومیت شدید ندارند، ثبت نمی‌شوند یا در صورت ثبت شدن، تجمیع نمی‌شوند. بر این اساس است که فعالان کارگری خواستار ایجاد سامانه‌ای جامع برای ثبت حوادث کار هستند.
در مواردی حادثه اتفاق می افتد، اما کارفرما با کارگر آسیب‌دیده به توافق می‌رسد یا حتی در مورد بیمه‌های خصوصی شاهد این هستیم که مشکل بدون ثبت شدن و به صورت توافقی رفع و رجوع می‌شود. این رویه‌ها پیدا کردن آمار درست و برنامه‌ریزی در زمینه حوادث کار را سخت می‌کند
متعاقب راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار انتظار می‌رفت در این زمینه نیز تمهیداتی اندیشیده شود. با وجود این، بررسی زیر سامانه‌های سامانه جامع روابط کار نشان می‌دهد که توجه جدی به مقوله حوادث کار و ثبت آمار درست و دقیق آن نشده است. سامانه تایید صلاحیت ایمنی امور پیمانکاری، سامانه تایید صلاحیت مسئولین ایمنی، سامانه جامع آموزش ایمنی کارو سامانه جامع مشاوران حفاظت فنی و خدمات ایمنی تنها زیرسامانه‌هایی هستند که می‌توان ارتباطی بین آنها و حوادث کار پیدا کرد. با وجود این، بحث ثبت دقیق حوادث کار بحثی متفاوت است و باید به صورت ویژه به این موضوع پرداخته شود.
سامانه ثبت حوادث کار ایجاد شود
ابوالفضل اشرف منصوری (رئیس کانون انجمن‌های صنفی مسئولان کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار کشور) در گفتگو با ایلنا می‌گوید: ایران جزء اعضای مهم و اصلی سازمان بین‌المللی کار است و عضویت در این سازمان کشور‌ها را ملزم به رعایت مقاوله‌نامه‌هایی می‌کند که در حوزه‌های مختلف تدوین شده است. یکی از این مقاوله‌نامه‌ها که ایران نیز آن را پذیرفته؛ به صراحت عنوان می‌کند که آمار مربوط به حوادث کار، چه حوادث منجر به فوت و چه حوادثی که به مصدومیت کارگران ختم می‌شود و حتی حوادثی که به خیر می‌گذرند، باید در سایتی با عنوان سایت حوادث کار ثبت و منتشر شوند.
او ادامه می‌دهد: این مهم در ایران مورد غفلت واقع شده و ما با تشتت آماری و همچنین کم‌شماری در زمینه حوادث کار مواجه هستیم. یکی از اصلی‌ترین مشکلات در این زمینه این است که سازمان‌های مختلف در این امر دخیل شده و آمار متفاوتی ارائه می‌دهند. از پزشکی قانونی گرفته تا محاکم قضایی و سازمان‌های دولتی مثل سازمان استاندارد هر کدام آمار خودشان را دارند.
رئیس کانون انجمن‌های صنفی مسئولان کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار کشور همچنین به عدم ثبت درصدی از حوادث کار اشاره می‌کند و می‌گوید: در مواردی حادثه اتفاق می‌افتد، اما کارفرما با کارگر آسیب‌دیده به توافق می‌رسد یا حتی در مورد بیمه‌های خصوصی شاهد این هستیم که مشکل بدون ثبت شدن و به صورت توافقی رفع و رجوع می‌شود. این رویه‌ها پیدا کردن آمار درست و برنامه‌ریزی در زمینه حوادث کار را سخت می‌کند.
او درباره بازرسی از بنگاه‌های تولیدی و صدور گواهینامه ایمنی کار نیز می‌گوید: در بسیاری موارد دچار افراط و تفریط هستیم. گاهی آنقدر سخت‌گیری می‌شود که بازرسی و صدور گواهینامه عملا به مانعی برای کسب و کار تبدیل می‌شود و در مواردی آنقدر آسان‌گیری می‌شود که استاندارد‌های کار زیر سوال می‌رود.
اشرف منصوری ادامه می‌دهد: نباید صرفا به یک بازرسی و صدور گواهینامه اکتفا کرد، بلکه باید بررسی کرد و دید که عملکرد ما در حوزه ایمنی کار چه بازخوردی داشته است. کارگاه‌ها چگونه مورد بررسی قرار گرفته‌اند؟ وقتی قرار است گواهینامه صادر کنیم لازم است بررسی‌های جامعی صورت گیرد. باید دید کارگاه مورد ارزیابی در چند سال گذشته چقدر حوادث کار داشته و شدت آنها چقدر بوده است. نباید به صرف آوردن چند کاغذ و مدرک فکر کنیم که کارگاه ایمن است و حادثه‌ای در آن رخ نمی‌دهد.
او یکی دیگر از مشکلات در بحث ایمنی کار را مربوط به انحصار دولتی در این زمینه می‌داند و می‌گوید: دولت با امکانات محدود خود انحصار کنترل و بازرسی کار را در اختیار گرفته است، حال آنکه دولت باید ناظر کلان و سیاست‌گذار باشد. لازم است تشکل‌ها و انجمن‌های تخصصی به عنوان بازوی اجرایی دولت وظیفه کنترل و نظارت بر ایمنی کار را برعهده بگیرند.
رئیس کانون انجمن‌های صنفی مسئولان کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار کشور با اشاره به گفته‌های یکی از مسئولان وزارت کار، عنوان می‌کند: این مقام مسئول گفت که ما ۸۰۰ بازرس ایمنی کار داریم و پنج سال طول می‌کشد تا بازرسی که امروز به یک کارگاهی رفته تا ایمنی آن را بسنجد، مجددا به آن مراجعه کند. در چنین شرایطی مشخص است که مشکل پیش می‌آید، حال آنکه اگر ما کار را به انجمن‌های تخصصی بسپاریم کیفیت و سرعت کنترل و بازرسی ایمنی بالا می‌رود.
سازمان پزشکی قانونی اعلام کرده است که حوادث کار در شش ماه اول امسال ۸۹۸ قربانی گرفته است. این رقم به معنای افزایش ۷.۴ درصدی مرگ و میر‌های ناشی از حوادث کار نسبت به مدت مشابه سال قبل است. با وجود این، برخی کارشناسان و فعالان کارگری آمار ارائه شده را قابل استناد نمی‌دانند
اشرف منصوری با اشاره به بحث «کار شایسته» عنوان می‌کند: یکی از پیش‌نیاز‌های کار شایسته وجود محیط کار سالم است. اگر ما قصد داریم کار شایسته را محقق کنیم لازم است که ایمنی کار را جدی بگیریم و این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه سامانه‌ای مستقل در زمینه ثبت حوادث کار داشته باشیم و به این ترتیب آمار دقیق و درستی به دست آوریم و از طرف دیگر از توان انجمن‌های تخصصی برای کنترل و بازرسی ایمنی کار استفاده کنیم.
ایمنی، حقوق کارگران را تضمین می‌کند
به همان میزان که برای کارگر مواردی مانند دستمزد اهمیت دارد، محیط کار سالم و ایمنی مطلوب نیز مهم است. اگر کارگر در کارگاه ایمنی لازم را نداشته باشد ممکن است حوادثی پیش آید که خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد. اگر بنا باشد با حفظ حقوق و کرامت کارگر خسارت‌های ناشی از حوادث کار پرداخت شود، ممکن است بسیاری از کارگاه‌ها دچار مشکلات عدیده مالی شوند. به همین دلیل است که برخی کارفرمایان با دور زدن قانون یا تلاش برای توافق با کارگران بر حوادث متعدد کار سرپوش می‌گذارند. سرپوش گذاشتن بر حوادث کار مصداق بارز تضییع حقوق کارگران است. وقتی حادثه‌ای ثبت نشده و مورد بررسی قرار نمی‌گیرد، کارفرما دلیلی برای رفع نواقصی که منجر به حادثه شده نمی‌بیند. این چنین بار دیگر حوادث کار رخ می‌دهند. برای جلوگیری از این اتفاق لازم است سامانه‌ای جامع و مستقل برای ثبت حوادث کار ایجاد شود. انتظار می‌رفت در ایجاد سامانه جامع روابط کار پیش‌بینی‌هایی در این زمینه صورت گیرد، اما به نظر می‌رسد این اتفاق رخ نداده است. از طرف دیگر لازم است بر نقش‌آفرینی بیشتر انجمن‌های تخصصی در زمینه ایمنی کار تاکید کرد.
