افزایش ۳۹۴ میلیارد تومانی بودجه بهزیستی ناکافی است/ تنها ۱۸.۵ درصد از اعتبار مورد نیاز معلولان در بودجه دیده شد

به گزارش خبرنگار ایلنا، سازمان بهزیستی در لایحه بودجه سال ۹۹ بر اساس خدماتی که می‌بایست به افراد دارای معلولیت کشور ارائه کند، بودجه‌ای معادل ۳ هزار و ۱۲۱ میلیارد و ۱۶۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان باید دریافت کند. معلولان بخشی از جامعه هدف بهزیستی را تشکل می‌دهند که در مجموع هزار و ۴۸۷ میلیارد و ۳۲۶ میلیون تومان از بودجه بهزیستی به آنها اختصاص دارد. به این معنا ۴۷.۶ درصد از بودجه بهزیستی (به غیر بودجه مربوط به اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت) به جامعه هدف معلولان تخصیص می‌یابد.

بودجه بهزیستی در لایحه بودجه سال ۹۹ نسبت به قانون بودجه سال گذشته ۸.۹ درصد افزایش داشته است. یعنی امسال بهزیستی (با لحاظ پولی که بابت اجرای قانون حمایت از معلولان می‌گیرد)، مبلغ ۳۹۴ میلیارد و ۱۶۱ میلیون تومان بیشتر بودجه دریافت کرده است.

این رقم برای یک جامعه مخاطبی است که ۵۷۲ هزار خانوار را شامل می‌شود. خیلی از آنها توان اشتغال ندارند؛ مستمری معلولان که این روزها به زور به ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد، مسئله مرگ و زندگی معلولان است. بودجه این جمعیت از کشور که معلولان، زنان سرپرست خانوار، معتادان و خانواده‌های نیازمند را تشکیل می‌دهد، فقط نزدیک به هزار میلیارد تومان بیشتر از مجموع بودجه حوزه‌های علمیه است.

بودجه‌ای که بخشی از آن همواره پرداخت نمی‌شود

بعد از اینکه قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در سال ۹۶ نوشته شد، در لایحه بودجه سال ۹۸ یک ردیف بودجه با شماره طبقه‌بندی ۱۳۱۵۰۰ با عنوان سازمان بهزیستی کشور- اجرای قانون حمایت از معلولان اضافه شد که بودجه تخصیصی به آن ۱۱۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود. در لایحه بودجه امسال این رقم افزایش یافته و با شماره طبقه‌بندی ۱۳۱۵۱۰ در لایحه بودجه ۹۹ به ۱۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

در سال ۹۷ البته اعتبار قانون اجرای قانون معلولان ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است و طی تلاش‌های فعالان صنفی معلولان از سال بعد به عدد ۱۱۰۰ میلیارد تومان رسیده است. این درحالی است که به گفته قبادی دانا طبق برآوردهای کارشناسان بهزیستی بودجه اجرای قانون حمایت از معلولان باید نزدیک به ۲۰ هزار میلیادر تومان باشد که ۵ هزار میلیادر تومان آن در ردیف دستگاه‌های دیگر و ۱۵ هزار میلیارد تومان دیگر در ردیف سازمان بهزیستی قرار می‌گیرد. البته اگر نگاهی به میزان تحقق بودجه بندازیم، متوجه می‌شویم که چقدر احتمال دارد که حتی این ارقام متحقق نشوند. آنهم این ارقام که بسیار کمتر از بودجه مورد نیاز است.

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت ۳ تا ۱۰ درصد جمعیت دنیا معلول به حساب می‌آیند که البته در این آمار زنان باردار و سالمند هم معلول محسوب می‌شوند اما از نظر محرومیت حسی، حرکتی و رشد مغزی سه درصد جامعه معلول است. بنابر این با این تعریف ۲ میلیون و ۴۰۰ نفر از جمعیت کشور معلول هستند. این درحالی است که در حال حاضر یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر تحت پوشش بهزیستی قرار دارند. پیش از این فعالان صنفی معلولان گفته بودند که افراد دارای معلولیت زیادی هستند که در صف شناسایی بهزیستی سال‌ها می‌مانند و به این لحاظ مدت‌ها نه از این بودجه و نه از موارد حمایتی قانون بهره‌ای می‌برند. اگرچه در مورد اعتبارات تخصیص یافته به معلولان نیز انتقادات زیادی وارد است.

معلولان امسال ۸۱.۵ درصد از بودجه مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند

سهم معلولان از بودجه بهزیستی در واقع ۲ هزار و ۷۸۷ میلیارد و ۳۲۶ میلیون تومان است. سهم معلولان از ردیف بودجه بهزیستی تنها ۱۸.۵ درصد مقدار مورد نیازی است که توسط  کارشناسان بهزیستی برای اجرای قانون معلولان برآورد شده است. یعنی معلولان امسال ۸۱.۵ درصد از بودجه مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند. این در واقعیت امر به این معناست که تک به تک ردیف بودجه‌هایی که قرار است زندگی مطلوب‌تری برای معلولان بسازد؛ میزان اشتغال آن‌ها را افزایش دهد، خدمات توانبخشی را به صورت ارزان در اختیارشان قرار بدهد؛ کمک هزینه‌هایی بابت نگهداری به خانواده‌هایشان تعلق بگیرد، محیط زندگی و کار و اماکن عمومی معلولان متناسب‌سازی شود؛ مستمری را افزایش دهد؛ همگی عناوینی هستند که روی کاغذ می‌آیند و با ناکامی در برآورده‌سازی رو به رو می‌شود.

البته طی اعتراضاتی که به همت کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت و جمعی از معلولان کشور در تاریخ ۱۲ و ۱۶ آذر ماه برگزار شد، نهایتاً معلولان توانستند با محمدباقر نوبخت دیدار کنند و او متعهد شد که امسال رقمی معادل ۵۰ میلیارد تومان به ردیف بودجه اجرای قانون حمایت از معلولان اضافه کند تا به ۱۳۰۰ میلیارد تومان برسد. درواقع این ۵۰ میلیارد تومان دستاورد تجمعات اخیر معلولان بوده است که طی ساعات پایانی بسته شدن لایحه‌ بودجه ۹۹ محقق شده است.

در عین حال در بخشِ ماده واحده و جداول کلان منابع و مصارف بودجه، به هدفمندی یارانه‌ها پرداخته شده است. حذف سه دهک درآمدی بالای جامعه قرار است به مصرفی از جمله «کاهش فقر مطلق خانوارهای خانوارهای تحت حمایت کمیته امداد و سازمان بهزیستی، اجرای قانون حمایت از معلولان، اجرای ماده ۶ قانون حمایت از افراد دارای معلولیت، اجرای تبصره ذیل ماده ۳۸ قانون جامع خدمت‌رسانی ایثارگران» برسد که ذیل این عنوان بودجه ۱۵ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان مشخص شده است.

لازم به ذکر است که ماده ۶ قانون حمایت از معلولان به شمول خدمات توانبخشی در پوشش بیمه سلامت افراد دارای معلولیت تحت پوشش بهزیستی علاوه بر تامین خدمات درمانی موردنیاز اشاره دارد.

تردید معلولان از اجرایی شدن افزایش مستمری از محل هدفمندی‌ یارانه‌ها

در سال ۹۸ نیز از محل هدفمندی یارانه‌ها قرار بود افزایش مستمری صورت بگیرد اما افزایش مستمری از محل هدفمندی‌ یارانه‌ها برای معلولان برای دریافتی‌های (۱۰۸۵۰۰,۲۱۵۵۰۰,۲۸۹۰۰۰,۳۸۴۵۰۰,۴۱۶۵۰۰) با وجود تمام پیگیری‌ها بعد از گذشت شش ماه از سال محقق نشد.

افزایش مستمری ناچیز معلولان بعد از شش ماه در حالی محقق شد که فقط مبلغ پرداختی از محل بودجه سازمان بهزیستی شامل این افزایش شد و مبلغ دریافتی از محل هدفمندی یارانه‌ها اعمال نشده است درصورتی‌که تمام اقشار جامعه از کارمندان تا بازنشستگان، افزایش حقوق و مستمری‌ها را دریافت نموده‌اند.

همین مسئله نشان می‌دهد که چقدر امکان تحقق مبلغ ۱۵ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومانی کم است. البته خود این میزان نیز تنها به مستمری‌های معلولان تحت پوشش بهزیستی اخنصاص ندارد. موضوع اصلی این است که دولت هیچ گاه امکان اجرای کامل هدفمندی یارانه‌ها را ندارد زیرا نه بانک اطلاعاتی درستی در اختیار دارد و نه اراده‌ای برای این کار. اگرچه نحوه هدفمندی یارانه‌ها که تاکنون به کار گرفته شده، بارها مورد نقد قرار گرفته است. نتیجه اینکه معلولان درخصوص اجرایی شدن افزایش مستمری از محل هدفمندی‌ یارانه‌ها دچار تردید خواهند بود.

بد نیست بدانید که از بودجه تخصیص یافته برای اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت بعد از گذشت ۸ تا ۹ ماه از سال؛ مبلغ ۱۷۸ میلیارد تومان از ۱۱۰۰ میلیارد تومان توسط سازمان برنامه و بودجه پرداخت شد که همین مسئله منجر شد حق پرستاری از ۲۳۰ هزار تومان به ۵۵۴ هزار تومان افزایش یابد؛ کمک هزینه معیشت سه ماهه به معلولان پرداخت شود که هر ماه ۱۲۰ تا ۱۶۰ بنا بر بُعد خانوار بوده و برای ۱۹۱ هزار خانوار دیگر مشمول ماده ۲۷ (افراد دارای معلولیت بسیار شدید و شدید فاقد شغل و درآمد) نیز این کمک هزینه معیشت واریز شد. اما طبق اطلاعاتی که فعالان صنفی معلولان مطرح می‌کردند، برخی از خانوارها این کمک معیشتی را هم دریافت نکرده‌اند.

ذیل بودجه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ردیف با شماره طبقه‌بندی ۱۵۴۰۰۰ مبلغی از اعتبارات این وزارتخانه به توانمندسازی کارگران معلول اختصاص یافته است که معادل ۳ میلیارد و ۵۸۶ میلیون تومان است و ذیل توسعه خدمات فرهنگی و اجتماعی کار و تولید تعریف شده است. سازمان برنامه بودجه در عین حال مدعی‌ست که برای ۱۵ هزار نفر از کارگران معلول سهم بیمه حق کارفرما پرداخت می‌کند. این یک معافیت بیمه‌ای برای کارفرمایان است که طی ماده ۱۳ قانون حمایت از افراد دارای معلولیت داده شده است. اما نبود بانک اطلاعاتی دقیق از معلولان باعث شده است تا ندانیم چه تعداد شاغل و چه تعداد بیکار وجود دارد و در عمل نمی‌توانیم این جمله سازمان برنامه و بودجه را راستی‌آزمایی کنیم.

ردیف‌های بودجه ناکافی است

در حال حاضر فقط افراد ضایعه نخاعی از محل بودجه بهزیستی حق پرستاری می‌گیرند. در بودجه بهزیستی این رقم معادل ۶۲ میلیارد و ۶۴۳ میلیون تومان است. در لایحه بودجه سال۹۸ اعتبار ۷۰ میلیاردی برای حق پرستاری افراد ضایعه نخاعی در نظر گرفته شده بود؛ به این معنا اعتبارات کم شده است. البته یک ۹۲ میلیارد هم بابت اجرای قانون معلولان به بهزیستی در خصوص معلولان ضایعه نخاعی اعتبارات تخصیص می‌یابد اما اصلاً قابل اتکا نیست. چون اعتبارات این ردیف بودجه تاکنون به‌طور کامل محقق نشده است. به گفته رئیس سازمان بهزیستی؛ بیش از ۲۶ هزار معلول ضایعه نخاعی در سراسر کشور خدماتی‌دهی می‌شوند و سالانه دو هزار بیمار ضایع نخاعی جدید در کشور افزوده می‌شود و نیز ماهانه حق پرستاری به ۲۶ هزار معلول ضایعه نخاعی پرداخت می‌شود.

اگر فرض بگیریم که عدد اعلامی رئیس سازمان بهزیستی یعنی ۲۶ هزار نفر درست باشد که بعید است؛ با بودجه تعیین شده در لایحه بودجه ۹۹ فقط می‌توان ماهیانه حدود ۲۰۰ هزار تومان پرداخت که رقمی بسیار ناچیز است چون معلولان ضایعه نخاعی ماهانه نزدیک به ۳ میلیون تومان بابت مشکلات درمانی می‌پردازند که قطعاً سال بعد هم بیشتر خواهد بود. البته واقعیت این است که امسال بعد از ۹ ماه حق پرستاری به ۵۵۴ هزار تومان رسیده است.

اگر ذیل بودجه سازمان بهزیستی-اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت، با شماره طبقه‌بندی ۱۳۱۵۱۰ کمک هزینه وسایل توانبخشی معلولان تعریف شده، موجب می‌شود که مبلغ ۲ تا ۳ میلیون به هر معلول برای خرید ویلچر تعلق گیرد. زمانی ویلچر ۴ تا ۵ میلیون تومان بود، الان که با گرانی‌ها قیمت ویلچر به حدود ۱۸ میلیون تومان رسیده است، این مبلغ بسیار کم است. حالا تصور کنید این ردیف بودجه‌ای به انواع وسایل توانبخشی معلولان اشاره دارد و فقط مختص ویلچر نیست.

 مشکل اصلی برای یک جامعه ۲ میلیون و ۴۰۰ نفری از معلولان عدم تحقق بودجه است. در سال ۹۷ حتی یک ریال از بودجه اجرای قانون معلولان پرداخت نشد و در سال ۹۸ تاکنون تنها یک ششم بودجه پرداخت شده است. این درحالی‌ست که بسیاری از حمایت‌های معلولان با گرانی و تورم و کاهش ارزش پول ملی کمتر هم شده است. دولت بودجه تخصیص می‌دهد اما عملاً آن را پرداخت نمی‌کند.

بارها معلولان مقابل سازمان برنامه و بودجه تجمع کردند. حتی یک طومار با نزدیک به ده هزار امضا به رئیس‌جمهور دادند تا اندکی از این بودجه پرداخت شود. با توجه به عدم تحقق ماده ۲۷ و ماده ۷ قانون معلولان و باتوجه به تورم، افزایش اندک بودجه غیرقابل قبول است. افراد دارای معلولیت از نظر معیشتی در وضعیت اسفباری هستند و این بودجه بسیار کمتر از بودجه مورد نیاز اجرای این قانون است. این درحالی‌ست که معلولان مدت‌هاست تلاش می‌کنند حق خود را بگیرند و این‌هم شدنی‌ نیست مگر با مطالبه‌گری.

گزارش: مریم وحیدیان